Хазірет айша

Айша - ғылымның қайнар бұлағы

377

–  Жапқан  есігін  ашқысы  келсе,  міндетті  түрде 

оны ашады және ашқан есігін жапқысы келсе, оны да 

міндетті түрде жасайтын

633

.

Өйткені, ол сол кезде айналасында айша анамыз-

дан асқан сөзге шешен адамның жоқ екенін білетін. 

сондай-ақ, хазірет мұғауия:

–  Уаллаһи,  мен  айшадан  асқан  шешен  адам 

тыңдаған емеспін

634

, – деу арқылы мұны баршаға жа-

риялауды өзіне міндет деп санайды. 

Жахилия  дәуірінің  ақындарынан  ләбидке  тән 

мың  өлеңді  бір  сәтте  оқығанын  естігенде,  ұлы 

имам  шағби  анамыздың  қабілетіне  таңданып 

айналасындағыларға:

–  сендер пайғамбарлық әдепті басқа қалай ойлап 

едіңдер? – дейтін

635

. 

Әкесі хазірет Әбу Бәкір (р.а.) мен айша анамыздың 

әдебиетке жүйріктігінің астарында Құран мәдениетін 

білуі,  алла  расулының  құтбаларын  тыңдаудағы 

мұқияттылығы, пайғамбардың сөзін жаттап, түсінуге 

құштарлығы,  мұсылман  ақындардың  шеберлігіне 

куәгерлігі  және  сырттан  келіп  жинақтарын  ұсынған 

ақын-жазушылардың  өнерін  көруі  сияқты  әрекеттер 

жатыр. 

сөйлеген  кезде  сөзді  таңдап  қолдануға  аса 

мән  беретін,  айналасындағыларға  Құран  таңдаған 

сөздерді қолдануды ұсынатын. Өзіне келген язид ибн 

Бабнус пен жолдасы перденің артынан оған:

633

 Ибн  Әсакир,  Тариху  Димашқ  19\196,  ләләкаи,  Иттиқаду  Әхлис 

сүннә 8\1436, Ибнул Жәузи, сыфатус сафуа 2\36, Исфәхани, әл-

Әғани 20\331

634

  Зәһәби, сияр, 2\183

635

  Зәһәби, сияр 2\197

Барша мұсылманның ардақты анасы 

−

 хазірет Айша

378

–  Уа, мүминдердің анасы, – деп, хайыз жағдайы 

жалғасқан  кезде  жұбайларымен  арақатынасты 

сұрайды.  мақсаттарын  білдірген  кезде  қолданған 

сөздері  арасында  Құранның  таңдамаған  сөздері  де 

кездескендіктен  бұған  жатырқай  қараған  анамыз 

оларға:

–  алланың  таңдаған  сөздерін  қолданыңдар,  – 

деп  ескерту  жасаған

636

.  негізінде  ол  Құраннан  бас 

тартқандарға ескерту жасап, алла сөзінен басқа іспен 

шұғылдануды жөн санамайды және орынсыз сөздерге 

куә болған кезде адамдарды оянуға шақыратын. Бір 

күні жанына Ибн Әби саиб келеді. Оны көргенде:

–Үш нәрсе бар, бұл мәселеде сен маған бағынасың 

немесе  мен  бұл  мәселеде  сенімен  соңына  дейін 

күресемін, – дейді. мұны естіген ибн Әби саиб:

–  Уа,  мүминдердің  анасы!  Олардың  не  екенін 

айтсаң мен саған әрине бағынамын, – дейді.

–  Дұға еткен кезде алланың алдында тұрғандай 

байсалды  бол,  өйткені  мен  расулалланың  да, 

сахабалардың да солай жасағанына куә болдым. Күн 

сайын емес, тек жұма күні ғана жұртқа насихат айт! 

Одан көп айтқың келсе, екі, ол жетпесе үш рет болсын! 

адамдарды Құраннан суытпа! Барған мәжілістеріңде 

ешкімнің сөзін бөлме. Егер мұндай жағдайға кезіксең, 

оларды  өз  жайына  қалдыр.  Егер  саған  көңіл  бөліп, 

насихат  айтуыңды  сұраса,  онда  отырып  сөйлесуден 

тартынба!

637

анамыз  нақты  әрі  түсінікті  етіп  сөйлегенді 

ұнататын.  Өйткені,  расулалладан  көргені  сол. 

636

  ахмад ибн Ханбал, мүснад 6\219

637

  Зәркәши, Ижәбә 176

Айша - ғылымның қайнар бұлағы

379

Көпшілікке  қарата  сөйлеуде  мұның  маңызы  зор. 

Әсіресе, адамдардың ойы шашыраңқы және түрліше 

мәліметтерге  ие  кезде  бәрінің  назарын  еріксіз  өзіне 

аударып,  естігендер  түсінбей  қалмауы  үшін  сөзін 

қайталап  айту  қажет  болатын.  сөзін  ұғынықсыз 

етіп  тез  сөйлейтіндерді  ұнатпайтын.  расулалланың 

сөйлеу  мәнерін  назарға  ұсынып,  сөзді  жүрекке 

жеткізе  нақтылап  айту  керектігіне  тоқталатын.  Әбу 

Хұрайраның  (р.а.)  да  асыға  сөйлеп  хадис  риуаят 

еткенін көргенде:

–  расулалла сөйлегенде арасында кідіретін. Әр 

сөзі нақтылап айтатын

638

, – деп қарсылық танытты. 

намаз оқыған кезде сыртта біреудің хадис риуаят 

еткенін естіді. расулалланың сөзін жеткізуде, бірақ өте 

тез сөйлегендіктен, сөздері ұғынықсыз еді. анығында 

тағы  бір  жолы  анамыз  өзінен  расулалланың  сөйлеу 

мәнерін сұраған кісіге:

Естіген жан әр сөзін талдап санайтындай ол баяу 

әрі нық сөйлейтін

639

, – деп жауап бергені бар. 

Есігінің  алдында  хадисті  тез  айтқан  әлгі  кісіге 

әрине көңілі толмады. сөйтті де былай деді:

–  Әлдекім  есігімнің  аузына  келіп,  маған  да 

естірте  хадис  риуаят  етті  де  дереу  ұшты-күйлі  жоқ 

болды.  Ол  кезде  тәсбих  тартып  отыр  едім.  мен 

тәсбихымды  бітіргенше  ол  хадисті  айтып  үлгерді. 

Егер  артынан  жете  алсам,  оған  «расулалла  дәл  сіз 

айтқандай етіп хадис айтпас еді» дер едім

640

.

638

  Ибн Хажар, фәтхул бари 6\578

639

 Бұхари, мәнәқиб 20 (3374), мүслим, Зүхд 71 (2493), Әбу яғла, 

мүснад 8\136 

640

  Бұхари, мәнәқиб 20 (3375), Әбу Дәуіт, Илим 7 (3655), ахмад ибн 

Ханбал, мүснад 6\118

Барша мұсылманның ардақты анасы 

−

 хазірет Айша

380

айтпағын  теңеу  сөздермен  білдіретін.  мәселен, 

расулалланың (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) әсіресе 

рамазан  айындағы  ғибадатын  сөз  еткенде,  ол  кісіні 

әбігерлене  етек-жеңін  түріп,  діттегеніне  шапшаң 

адымдап  кетіп  бара  жатқан  адамға  ұқсатқан

641

.  ал 

намазға деген мұқияттылығын сипаттағанда:

намазының көркемдігі мен ұзақтығын сен сұрама, 

мен айтпайын, – деген

642

.

Жомарттығын тілге тиек еткенде, не кезіксе бәрін 

үйіріп  алып  кететін  желге  ұқсатқан

643

,  алланың 

бұйрығын қалтқысыз орындауын айтқанда, әйел са-

хабаларды меңзеп:

–  алла хижрет жасауда алғашқы қатарда тұрған 

әйелдерге рақым етсін! 

жүктеу/скачать 2,05 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: