XX ғасырдың 40-80 жж. республикадағы музей жинақтары археологиялық, этнографиялық зерттеулер нәтижесінде табылған заттармен толықтырыла түсті. Ә.Х.Марғұлан, К.Ақышев, Х.Арғынбаев музейлермен ынтымақтастықта жұмыс жүргізіп, музей қорларының дамып, үлкейіп ұлғаюына үлес қосты
ХХ ғ. 40-80 ж.ж.мұражайісінің дамуы
1940 жылы 1 сәуірде Семей қаласында Абай Құнанбайұлына арналған әдеби-мемориалдық мұражайын ұйымдастыру туралы қаулы қабылданды Бұл Қазақстандағы тұңғыш әдеби-мемориалдық мұражай болды. Мұражай алғашқы ашылған жылдары «Абайдың мемлекеттік әдеби мұражайы» деп аталды.
Ұлы Отан соғысы қарсаңында республикада барлығы 24 мұражай халыққа қызмет көрсетсе, олардың қорында 70 мыңнан астам жәдігер және 35 мыңдай кітап қоры тіркелген. Ұлы Отан соғысы жылдарында Қазақстанда 18 музей жұмыс атқарған. Кейбір мұражайлар түрлі себептерге байланысты жабылған. 1941 жылғы мәліметке сүйенсек еліміздегі 24 мұражайдың 2-уі тарихи-революциялық, 1-уі мемориалдық, 1-уі дінге қарсы, 19 өлкетану бағытындағы жұмыс істейтін мұражай болған.
