Дәріс 44. НИТРИЛДЕР ЖӘНЕ ИЗОЦИАНИДТЕР
Изомерия, атауы, алу, қасиеттері
Нитрилдердің жалпы формуласы R – С ≡ N , ал изоцианидтердің жалпы формуласы R – N ≡ С
+ -
не R – N ≡ С , азот пен көміртегі семиполярлы байланысқан. Нитрилдерді қышқыл бойынша СН3-СN - сірке қышқылының нитрилі, СН3СН2СN-пропион қышқылының нитрилі деп, не көмірсутектерге нитрил қосып СН3-СN-этан нитрил, СН3СН2СN -пропан нитрил деп атайды.
Изоцианидтерді радикалға изоцианид деген жалғау қосып оқиды:
СН3-N≡С –метилизоцианид; СН3СН2N≡С этилизоцианид.
Алу жолдары
Нитрилдерді және изоцианидтерді алуда құрылыстарына байланысты өзгешеліктері көп.
1. Галогеналкилдермен сілтілік металдар цианидтері әрекеттескенде көбінесе нитрилдер түзілсе, күміс тұздары изоцианидтер береді:
R-Сl + КСN → R – СN + КСl ,
RСl + АgCN → R - NС + АgCl
2. Қышқылдар амидтері дегидратацияланып, нитрилдер береді:
R – СОNН2 → R - СN + Н2О
3. Альдоксимдер (кетоксимдер емес) сірке ангидридімен дегидратациялағанда нитрилдер түзіледі.
қыздыру
RСНNОН + (СН3СО)2О → RСN + СН3СООН
Достарыңызбен бөлісу: |
