9.3А «17 (VII), 16 (VI), 15 (VI), 14 (IV) - топ элементтері және олардың қосылыстары» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаты 9.3.3.5 Аммиак өндірісінің үдерісін сипаттау
9.2.1.16 Аммиакты алуды қасиеттерін мен қолданылуын түсіндіру
9.2.1.23 Фосфор және оның қосылыстарының жалпы химиялық қасиеттерін түсіндіру
9.2.1.8 Топта галогендер қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын болжау
9.2.1.9 Хлордың химиялық қасиеттерін сипаттау:
металдармен, сутекпен және галогенидтермен
әрекеттесуі
9.2.1.24 Кремнийдің қолданылу аймағын және оның жартылай өткізгіш ретінде қолданылуын түсіндіру
Бағалау критерийі Білім алушы
Өнеркәсіптік масштабтарда аммиактың қолайлы шығымына ықпал ететін факторларды қолдануды дәлелдейді
Аммиакты алу үрдісіндегі реагенттер мен катализаторды сәйкестендіреді
Фосфордың аллотропиялық модификацияларының физикалық сипаттамаларындағы айырмашылықты түсіндіреді
Эксперименттік деректерді салыстырады және галогендерді топтағы белсенділігіне сәйкес анықтайды Кремнийдің жартылай өткізгіштік қасиеттерін бағалайды
Ойлау дағдыларының Білу және түсіну деңгейі Қолдану
Орындау уақыты 20 минут
Тапсырма Аммиакты Габер процесі арқылы өндіреді.
Азот пен сутегі арасындағы реакция келесі жағдайды жүреді:
400-450оС температура; (а) Азот газының көзі болып табылады?
Ауа
Мұнай
Топырақ
Нәруыз
(b) Габер процесінде орын алатын реакция теңдеін жазыңыз. (с) Аммиактың жай заттардан түзілуі қайтымды үрдіс.
Кестеде 600° С-та тепе-теңдік қоспадағы аммиак үлесінің қысымға тәуелділігі көрсетілген.
Аммиак үлесі
8
12
15
20
Қысым/ атм.
200
300
400
500
і. Не себепті қысым артқан сайын қоспадағы аммиактың массалық үлесі артатынын түсіндіріңіз:
іі. Габер процесіне төмен температураны пайдаланудың бір артықшылығын және бір кемшілігін көрсетіңіз:
Диаграммада аммиак өндірісі кезінде жүзеге асатын процестер көрсетілген.
крекинг
W заты сутек фракция Аммиак Х заты азот
W, X заттары мен Y катализаторын анықтаңыз:
W
X
Y
A
ауа
мұнай
темір
B
ауа
мұнай
ванадий (V) оксиді
C
мұнай
ауа
темір
D
мұнай
ауа
ванадий (V) оксиді
Суретте фосфордың екі аллотропиялық түр өзгерістері көрсетілген.
(а) Екі аллотропиялық түрөзгерістің қайсысы жоғары температурада балқиды? Өз жауабыңызды түсіндіріңіз:
___________________________________________________________________________
(b) і. Фосфордың А аллотропиялық түр өзгерісінің жану реакция теңдеуін құрыңыз:
іі. Алынған өнімді суға ерітіп, лакмус тамызғанда ерітінді қандай түске боялады?
Галогендердің алмасу реакциялары кестеде көрсетілген:
Астат (At) периодтық кестенің VII тобында орналасқан элемент.
Болжаңыз:
20 °С кезінде оның агрегаттық күйі: ii) түсі: ________________________________________________________________ iii) атомдық радиусы: ___________________________________________________
(i) қатты калий йодидіне концентрлі күкірт қышқылын тамшылатып қосқан кезінде көрінетін өзгерістерді сипаттаңыз:
Хлор мен судың әрекеттесу реакция теңдеуін жазыңыз:
Жалпы коэффициенттер қосындысы: _______________________________________________
(а) Осы заттардың қайсысы хлормен әрекеттеспейді:Na, CaF2, KI, H2 және «Х» белгісімен белгілеңіз:
Na
CaF2
KI
H2
Сl2
Мүмкін болатын реакция теңдеулерін жазыңыз:
___________________________________________________________________________
Транзисторлар мен диодтар кремний пластиналарынан жасалған жартылай өткізгіштер болып табылады. (а) Кремнийдің меншікті жартылай өткізгіштік қасиеттері қандай екенін түсіндіріңіз:
___________________________________________________________________________
Кремнийдің жартылай өткізгіштік қасиеттерін жақсартатын қоспалы қоспалар туралы білімді ескере отырып, кестені толтырыңыз:
(с) Бес валентті фосфор атомдарын кремнийге қосқанда, кремнийдің электрөткізгіштігі қалай өзгереді? Неліктен? Фосфор қоспаның қай түріне жатады? Жауабыңызды қоспадағы электрондық өту сызбанұсқасы бойынша шартты белгілерін көрсете отырып, дәлелдеңіз:
_ _______________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
Бағалау критерийі
Тапсырма №
Дескриптор
Балл
Білім алушы
Өнеркәсіптік
масштабтарда аммиактың
қолайлы шығымына ықпал ететін факторларды
қолдануды дәлелдейді