Химиялық байланыс § 1 Химиялық байланыс туралы ұғымның дамуы

Сурет 4.5 Аммиак, су, метан молекулаларындағы орбитальдардың қабысуы

Су молекуласында орталық атом оттектің гибридті электрондық бұлтына – (sp³), сәйкес байланыс бұрышы 109⁰-тан 105⁰-қа кішірейеді, өйткені гибридтік бұрышқа, оттегінің екі жұп электроны әсер етеді.Осыған байланысты су молекуласы бұрыштық формалы болады. Орталық атомның электрондық орбиталдарының гибридтену типі бірдей болғанымен оның байланыстырмайтын электрондарының саны артқан сайын молекуланың кеңістік конфигурациясы да өзгереді (кесте 4.5).

Кесте 4.5 Гибридтену типі мен кеңістіктік конфигурациясының арасындағы байланыс

1) гибридтелетін атомдық орбитальдар энергиясы бойынша бір-біріне жақын болуы тиіс, ол үшін электрондық бұлттар бір энергетикалық деңгейде орналасуы қажет,

2) гибридтелген электрон бұлттарының тығыздығы жоғары болуы,

3) гибридтелген орбитальдардың байланысушы атомның электрон бұлтымен қабысу дәрежесі жоғары болуы тиіс.

Сонда, гибридтену нәтижесінде мынадай жәйттар байқалады:

1) гибридтенуге қанша атом орбиталі қатысса, сонша гибридті орбиталь түзілуі,

2) гибридтенуге қатысатын атом орбитальдары әр түрлі пішінде болса, гибридтелген орбиталі бірдей пішінді болады,

3) гибридтену арқылы тек