- «Химиялық элементтердің валенттілігі »
- Маханова Г.Е.
- М. Горький атындағы №1 гимназия-мектебінің химия пәні мұғалімі,
- Жетісай қаласы, Оңтүстік Қазақстан облысы.
а) білімділік: оқушыларға элементтердің валенттілігі туралы мағлумат беру - а) білімділік: оқушыларға элементтердің валенттілігі туралы мағлумат беру
- ә) дамытушылық: элементтердің валенттілігін анықтау; қосылыстардың формуласын құрастыру; қосылыстардың құрылымдық формуласын құрастыру біліктерін дамыту, өздігінен жұмыс істеуге және өз білімін бағалап тексеруге баулу;
- б) тәрбиелік: ізденімпаздық, жауапкершілік, ұйымшылдық қасиеттерін тәрбиелеу.
I. Оқушыларды сабақтың мақсатымен таныстыру - I. Оқушыларды сабақтың мақсатымен таныстыру
- II. «Ой шақыру» кезеңі: сұрақтар қою арқылы және тірек–сызба бойынша үй тапсырмасын тексеру:
- III. Ұғыну кезеңі. Валенттілік туралы түсінік
- IV. Қосылыстағы элементтің валенттілігін анықтау алгоритмімен танысу
- V. Екі элементт атомдарынан құралған қосылыстың формуласын құрастыру алгоритмі
- VI. Қосылыстардың құрылымдық формулулары туралы түсінік
- VII. Cабақты қорытындылау
- «Ой шақыру» кезеңі А. «Cен білесіңбе?»
- 1 нұсқа сұрақтары:
- Заттар қандай бөлшектерден құралған?
- Атомдармен мен молекулалардың айырмашылығы қандай?
- Химиялық элемент дегеніміз не?
- Жай заттың анықтамасы; мысал келтіріңдер.
- 2 нұсқа сұрақтары:
- Күрделі заттың анықтамасы; мысал келтіріңдер.
- Химиялық формула анықтамасы; мысал келтіріңдер.
- Индекс, коэффициент дегеніміз не?
- Химиялық реакция дегеніміз не?
1 нұсқа. Келесі элементтердің таңбаларын жазыңдар: - 1 нұсқа. Келесі элементтердің таңбаларын жазыңдар:
- магний, хлор, фтор, қорғасын, қалайы, бром, кальций, алтын, фосфор, күкірт
- .
- 2 нұсқа. Келесі элементтердің атауларын жазыңдар:
- Mn, Ba, Li, Hg, N, Si, K, Fe, Ag, C
1 нұсқа: - 1 нұсқа:
- Mg, Cl, F, Pb, Sn, Br, Ca, Au, P, S
- 2 нұсқа:
- марганец, барий, литий, сынап, азот, кремний, калий, темір, күміс, көміртек
- Ә. «Химиялық диктант» ЖАУАПТАР
1 нұсқа. - 1 нұсқа.
- Келесі қосылыстардың молекулалық массасын анықта: K2SО4, Са(NО3)2
- 2 нұсқа.
- Келесі қосылыстағы элементтердің массалық үлестерін анықта: Nа2SО4
Жауаптары - Жауаптары
- 1нұсқа:
- K2SО4 - 174, Са(NО3)2 -164
- 2. нұсқа:
- Nа - 32, 39%, S - 22,54%,
- О – 45,07%
Тапсырма: - Валенттілік туралы түсінік
- Тапсырма:
- HCl , H2O, NH3, CH4 қосылыстарының сандық және сапалық құрамын салыстырыңдар.
- Молекулалардың қандай ұқсастығын байқадыңдар?
- Молекулалардың айырмашылығы неде?
Не себептен әртүрлі атомдар сутектің әртүрлі атом санын қосып алады? - Мәселенің шешімін табыңдар
- Не себептен әртүрлі атомдар сутектің әртүрлі атом санын қосып алады?
Қосылыс тузгенде атомдар басқа атомдардың, өзіне тәң, белгілі бір санын ғана қосып алады. Бүл қабілет “валенттілік” деп аталады. Валенттілік сөзі латын сөзі valentia –күш деген мағынасын білдіреді - Мәселені талқылау бйынша қорытынды жасау:
- Қосылыс тузгенде атомдар басқа атомдардың, өзіне тәң, белгілі бір санын ғана қосып алады. Бүл қабілет “валенттілік” деп аталады. Валенттілік сөзі латын сөзі valentia –күш деген мағынасын білдіреді
Валенттілік – химиялық элемент атомының басқа химиялық элемент атомдарының белгілі бір санын қосып алу қабілеті. - Валенттілік – химиялық элемент атомының басқа химиялық элемент атомдарының белгілі бір санын қосып алу қабілеті.
- Валенттік химиялық элементтің таңбасының үстінгі жағына рим сандарымен жазылады.
- I I I II I III I IV
- HCl H2O H3N H4C
- Сутек атомының валентігі I, ал оттек атомының валенттігі II тең
- “Валенттілік” терминін
- Э.Франкленд 1853 ж. енгізген
Тұрақты валентті элементтер - Валенттілігі өзгермейтін элементтердің валенттігін тұрақты, ал валенттілігі өзгеретін элементтердің валенттігін айнымалы деп аталынады.
- Тұрақты валентті элементтер
- I валетті элементтер: H, Li, Na, К, Rb, Cs, F, Ag
- IІ валетті элементтер: О, Be, Mg, Ca, Sr, Ba, Zn, Cd
- IІІ валетті элементтер: B, Al
I және ІІ валетті : Cu, Hg. Мысалы: Cu2О, CuО - Айнымалы валентті элементтер
- I және ІІ валетті : Cu, Hg. Мысалы: Cu2О, CuО
- IІ және ІІІ валетті : Fe, Co, Ni. Мысалы: FeО, Fe2О3
- IІ және IV валетті: Sn, Pb, C. Мысалы: СО, СО2
- IІІ және V валетті : P, As. Мысалы: Р2О3, Р2О5
- II, IV және VІ валетті : S. Мысалы: Н2S, SО2, SО3
- II, III және VІ валетті : Cr. Мысалы: CrО, Cr2О3, CrО3
- II, IV, VI және VII валетті : Mn.Мысалы: MnО, MnО2, MnО3, Mn2О7
- I, III, V және VII валетті : Cl, Br, I. Мысалы: Cl2О, Cl2О3, Cl2О5, Cl2О7
-
Валенттілікті анықтау заңдылығы: Молекулада бір элементтің барлық атомдарының валенттіліктерінің саны екінші элементтің барлық атомдарының валенттіліктерінің санына тең - Қосылыстағы элементтің валенттілігін анықтау алгоритмімен танысу
- Валенттілікті анықтау заңдылығы: Молекулада бір элементтің барлық атомдарының валенттіліктерінің саны екінші элементтің барлық атомдарының валенттіліктерінің санына тең
1. Қосылыстың формуласын жазыңдар H2S, Cu2O - Элементтің валенттілігін анықтау алгоритмі
- 1. Қосылыстың формуласын жазыңдар H2S, Cu2O
- 2. Валенттігі белгілі элементтің валенттігін белгілеңдер
- I II H2S Cu2O
- 3.Валенттігі белгілі элементтің валенттігін оның атомының санына көбейтіңдер (Ix2=2),(IIx1=2)
- 2 2 I II H2S Cu2O
- 4.Алынған санды валентігі белгісіз элементің атомдарының санына бөліңдер. Алынған жауап ізделінген валенттік болып табылады (2:1=II),(2:2=I)
- 2 2 I II I II H2S Cu2O
-
1 нұсқа: - Қосылыстардағы элементтің валенттілігін анықтаңдар
- 1 нұсқа:
- SiH4, CrO3, H2S, CO2, CO, SO3
- 2. нұсқа:
- HBr, Cl2O5, Cl2O7, РН3, K2O, Al2O3
IV I VI II I II IV II II II VI II - IV I VI II I II IV II II II VI II
- 1 нұсқа: SiH4, CrO3, H2S, CO2, CO, SO3
- I I V II VII II III I I II III II
- 2 нұсқа: HBr, Cl2O5, Cl2O7, РН3, K2O, Al2O3
- Екі элементтен құралған қосылыстың формуласын құрастыру алгоритмі
- 1. Элементтердің символдарын жазу
| | - 2. Элементтердің валенттілігін жазу
| | - 3. Валенттілік сандарының ең кіші орта еселігін анықтау
| | - 4.Анықталған ЕКО санын элементтердің валенттілігіне бөліп элементтердің атомдарының қатынасын анықтау. Қатынасын білдіретін сандар элементтердің индекстері болып табылады
| - 10 : V = 2, 10 : II = 5;
- P : О = 2 : 5
| - 5. Элемент символдарының қасына индекстерін жазу
| | II I III I V II III II VII II - Қосылыстардың формулуларын құрастырыңдар
- II I III I V II III II VII II
- 1нұсқа: CaCl PCl NO CrO ClO
- VI II II I III I VII II III II
- 2-нұсқа: СrO BaCl AlH MnO PO
1нұсқа: - 1нұсқа:
- CaCl2 PCl3 N2O5 Cr2O3 Cl2O7
- 2-нұсқа:
- СrO3 BaCl2 AlH3 Mn2O7 P2O3
Құрылымдық формула – молекуладағы атомдардың байланысу тәртібін анықтайды. Атомдардың арасындағы байланыс саны сызықшамен белгіленеді. - Қосылыстардың құрылымдық формулaлары
- Құрылымдық формула – молекуладағы атомдардың байланысу тәртібін анықтайды. Атомдардың арасындағы байланыс саны сызықшамен белгіленеді.
- III II IV II
- Fe2О3 О=Fe-О-Fe=О SO2 O=S=O
- VII II
- Cl2O7 O=Cl-O-Cl=O
-
- O O
1.Оқушылармен сұрақ-жауап жүргізу: - 1.Оқушылармен сұрақ-жауап жүргізу:
- Біз сабақ барысында қандай мәселені шештік?
- Қандай қорытындыға келдік?
- Валенттілік ұғымына анықтама беріңдер.
- Сутек атомының валенттілігі неге тең? Оттегінің валенттілігі?
- 2.Оқушылардың білімін бағалау.
Н.Нурахметов т.б.,Химия -8 оқулығы - Н.Нурахметов т.б.,Химия -8 оқулығы
- §11-12; №3 34 бет;
- №3-4 36 бет
Достарыңызбен бөлісу: |
