Hum1341 Әлеуметтік-саяси білім модулі (МӘдениеттану, психология) ПӘні бойынша дәріс кешені
Эмоциялық интеллект когнитивті қабілет ретінде және жеке тұлғаның сипаттамасы ретінде
жүктеу/скачать 0,77 Mb.
|
Дәрістер жинағы (копия)
| 3. Эмоциялық интеллект когнитивті қабілет ретінде және жеке тұлғаның сипаттамасы ретінде.
Мәскеу психологі П. В. Симоновпен әзірленген эмоциялардың ақпараттық теориясы белгілі. Ол кез келген эмоцияны эмоция осы қажеттілікті қанағаттандыру үшін қажетті ақпарат пен қазіргі уақытта қол жетімді ақпарат арасындағы өзекті қажеттіліктен және айырмашылықтың функциясы болып табылатын формулаға сәйкес қарастыруды ұсынды. Осылайша, Симонов бойынша кез келген эмоция, ең алдымен, ақпараттық (танымдық) процестермен анықталады. Егер таным деңгейінде бізге қажеттілікті қанағаттандыру мүмкіндігі туралы ақпарат жетпесе, біз теріс эмоцияларды сезінеміз, керісінше, қажетті ақпараттың болуы тіпті антиципация деңгейінде оң эмоциялар береді. Ұзақ уақыт бойы интеллект когнитивті үдерістердің жиынтығына ие болды, және көпшілігінде осы термин таным саласының сипаттамаларымен ғана байланысты. Алайда, интеллект-ең алдымен, психикалық интегралдаушы функцияны көрсететін күрделі психологиялық ұғым. Зияткерлік дамыту критерийлерінің бірі адамның қоршаған шындыққа бейімделуінің табыстылығы болып табылады. Әлбетте, білім мен эрудиция өмірде табысқа жетуді әрдайым анықтай бермейді. Адам қоршаған әлемде өзін қалай сезінеді, адамдармен қарым-қатынаста әлеуметтік жағынан қаншалықты Құзыретті, жағымсыз эмоцияларды жеңе алады және көңіл-күйдегі оң тонусты сақтай алады. Практикалық зерттеулермен расталған дәл осындай бақылаулар американдық ғалымдарды "эмоциялық интеллект" (бұдан әрі-ЭИ) дербес психологиялық ұғымын енгізуге және оны өлшеу мен бағалауды әзірлеу әрекеттеріне әкелді. Жаңа концепцияны П. Саловеем (Йель университеті, АҚШ) және д. Мэйер (Нью-Хэмпшир университеті, АҚШ) 90-шы жылдары ұсынды. Эмоционалдық интеллектінің ең кең тараған анықтамасы мыналарды қамтиды: эмоцияларды дәл қабылдау, оларды бағалау және білдіру мүмкіндігі; ойлау процестеріне ілесе жүретін эмоцияларға қол жеткізу және (немесе) шақыру (генерациялау) мүмкіндігі; эмоцияларды түсіну және эмоционалдық білімді қолдану мүмкіндігі; эмоциялық және интеллектуалды өсуді жылжыту мақсатында эмоцияларды реттеу мүмкіндігі. Осылайша, авторлар жоғары эмоционалдық интеллекті бар адамдар тез меңгереді және олардың көпшілігін меңгереді деп болжайды. Бұл деңгейде ЭИ дамуы адамның өзіндегі және басқаларындағы эмоционалдық көріністерді сәйкестендіре алатынымен, сондай-ақ өнер туындыларын қабылдау арқылы (1-2), эмоцияның барабар көрінісінің сыйына ие болуымен анықталады (3), манипуляциялауға сезімтал, яғни шынайы эмоцияларды ойдан (4) ажырата алады. Таным үрдістерін эмоционалдық сүйемелдеу эмоциялар адамдардың болып жатқан оқиғаларды ойлауы мен бағалауына қалай әсер ететінін сипаттайды. Адам үшін маңызды ақпаратты бастапқы деңгейде бағыттаудан басқа (1) қандай да бір эмоцияларды алдын алу мүмкіндігі дамиды, эмоционалдық тәжірибе пайда болады. Адам өзін басқа жерде елестете алады, осындай эмоцияларды сезінеді, сол арқылы қандай да бір жағдайда өзінің мінез-құлқын реттей алады. Авторлардың айтуынша, бұл "эмоциялық сана театры" деп аталады, және ол адамда жақсы дамыған сайын оған балама өмірлік тәсілдерді таңдау оңайырақ (2). жүктеу/скачать 0,77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|