И. А. Зимняя педагогикалық психология екінші, толықтырылған, түзетілген және қайта өңделген басылым
жүктеу/скачать 1,47 Mb.
|
И. А. Зимняя педагогикалық психология екінші, толықтырылған, түз-emirsaba.org
- Бұл бет үшін навигация:
- § 2. Білім беру процесі субъекттерінің өзара әрекеттесуі Білім беру процесі өзара әрекет ретінде
| Білім беру жүйесіндегі өзара әрекет
Бір-бірімен қарым қатынас жасаушы үйретуші (педагог) мен үйренушінің (оқушылар, студенттер) оқудағы өзара әрекеті, білім беру жүйесінің ішінде жүзеге асатын білім беру процесіндегі неғұрлым күрделі өзара әрекеттесу жүйесіне енеді. Бұл жүйеде басқару (министрлік, комитет, білім беру бөлімдері), әкімшілік (ректорат, директорат), педагогикалық кеңес, кафедралар, оқытушылар ұжымы, сыныптар, топтар сияқты ішкі жүйелер тығыз өзара әрекетте болады. Олардың әрқайсысы өзара әрекет құрылымымен, яғни оның ситуациясын, стилін және тиімділігін анықтаушы құрылыммен сипатталады. Оқудағы өзара әрекеттесу біріккен, жалпы нәтижеге жетуге бағытталған іс-әрекет пен қарым-қатынас формасы ретінде еңбектестікте көрінеді. Білім беру жүйесі, мысалы мектепте, әсіресе мектепке дейінгі білім беруде, «отбасы» (ата-аналар, олардың ата-анасы) жүйесімен және «жұртшылық» жүйесімен өзара әрекеттесетінін атап өту маңызды. Осы байланыстардың барлығы азды-көпті мөлшерде тікелей сыныптағы (аудиториядағы) оқу-тәрбиелеу процесінде өз көрінісін табады. Ол оқушылардың оқуға, мұғалімге, мектепке қатынасынан байқалады, өз кезегінде, бұл олардың құндылық жүйесінің оқу іс-әрекеті сипатына кескінделуі болады. § 2. Білім беру процесі субъекттерінің өзара әрекеттесуі Білім беру процесі өзара әрекет ретінде Білім беру процесі көп жоспарлы және полиморфты өзара әрекет болып табылады. Бұл оқушы мен мұғалімнің (студент пен оқытушының) оқу немесе, дәлірек айтсақ, оқу-педагогикалық өзара әрекеттесу; бұл сонымен қатар, оқушылардың (студенттердің) арасындағы өзара әрекеттесуі; бұл сонымен қатар, тұлға аралық өзара әрекеттесу, ол оқу–педагогикалық өзара әрекетке түрліше әсер ете алады. Осы өзара әрекеттің бірінші жоспарын «оқушы–мұғалім» схемасы бойынша қарастырайық. Ол ілім тарихында түрлі формаларда жүзеге асырылды: Шебер және Ұстазбен даралық жұмыс; сынып-сабақтық жұмыс (Я.А. Коменский кезінен бері); оқушымен дара жұмыс кезінде кеңес беру; Ресейде 30-шы жылдардағы оқытуды бригадалық-зертханалық әдіспен ұйымдастыру формасында және т.б., алайда кез-келген нұсқада өзара әрекеттесуші жақтардың әрқайсысы өзінің субъективті белсенділігін жүзеге асырды. Ең көп мөлшерде ол үйренушіде сократтық әңгімелесу әдісі бойынша, жеке дара жұмыста, кеңес беруде көріне алды. Қазіргі кезде оқу-педагогикалық өзара әрекет еңбектестіктің іскерлік, рөлдік ойын, бірігіп-таратылған іс-әрекет, триадалардағы, топтардағы, тренинг-сабақтардағы жұмыс сияқты ұйымдастырушылық формаларына ие болды. Бұл жерде еңбектестік, ең алдымен, оқушылардың (студенттердің) өзінің өзара әрекеттесуін ұйғарады. Білім беру процесінде оқу өзара әрекетінің жоспары мен формаларының көп болу жағдайы жасалып, оның жалпы схемасы да күрделенеді. жүктеу/скачать 1,47 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|