осыдан бір грамматикалық мағына, бірнеше грамматикалық
түлға арқылы берілетіні анық көрінеді. Бірақ
-ым
қосымшасы
тек тәуелділік мағынаны білдіріп қоймайды, сонымен бірге
2) жақтық мағынаны да білдіреді. Яғни зат (кітап) қай жаққа
тәуелді екенін көрсетіп түр. Ол - айтушы жақ. (тілімізде үш
жақ бар екені белгілі: айтушы жақ, тыңдаушы жақ және бөгде
жақ немесе бірінші, екінші, үшінші жақ). Әрбір жақтың өзі де
бірнешеге бөлінеді: көпше, жекеше және II тыңдаушы жақ -
анайы, сыпайы. Міне, сондықтан 3)
-ым
түлғасы бірінші, ай-
тушы жақты білдірумен бірге сол затқа (кітапқа) ие бір-ақ адам
(жекеше), мен екендігін көрсетіп түр.
Сөйтіп, сөз таптарының әрбір грамматикалық форма -
түлғасы сөзге арнайы форма тудырушы косымша (жүрнақ,
жалғау) қосылу арқылы грамматикалық (категориялық
грамматикалық) мағынаны білдіреді. Ол грамматикалық
мағына сөйлеу процесінде, контекст ішінде айқындалады.
Сондьщтан да грамматикалық мағына мен грамматикалық
форма сәйкес болады дейміз.
Сүрақ.
Грамматикалық мағынасыз грамматикалық фор-
ма болмайды және грамматикалық формасыз грамматикалық
мағына берілмейді дегенді қалай түсінеміз?
Жауап.
Грамматикалық
мағына
білдірмейтін
грам-
матикалық форма болмайды және грамматикалық форма-
сыз грамматикалық мағына да болмайды дегенді бүлардың
жаңағы қасиетінің негізінде ғана тек шартты түрде айта-
мыз. Өйткені кейбір жағдайларда қазіргі тілімізде ешбір ар-
найы грамматикалық түлғасыз-ақ белгілі бір грамматикалық
мағына беріліп түрады. Сондай-ақ кейде сөз қүрамында
белгілі бір грамматикалық форма болғанмен, ол өз бетінше
грамматикалық мағына білдіре алмай, факультативті түрде
формасыз
форма
М ыса л ы
Достарыңызбен бөлісу: 
