І. Қазақ тілі грамматикасының кейбір мәселелері Қазақ тiлihiң Ғылыми куpсы жөhihеh лекциялаp


у -дың бірі жуан, екіншісі жуан естіледі) дейді. Біздің  ый



Pdf көрінісі
бет27/182
Дата21.05.2022
өлшемі1,97 Mb.
#144378
түріЛекция
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   182
Байланысты:
zhubanov k kazak tili grammatikasynyn keibir mseleleri (1)
Ержан бағалау 1 (1)
у
-дың бірі жуан, екіншісі жуан естіледі) дейді. Біздің 
ый 
дегеніміз орыста да 


болған (
ъі =ьj
; олардың 
ъ
белгісі бұрын біздің осы күнгі 
у
мен 
ы
дыбыстарымызды 
білдірген). Дауыссыздың үндесуі бізде де, орыста да бар. Бұл әдет бірде бір-біріне 
ұқсауы, енді бірде ұқсамауы мүмкін. Яфет тілінде үнді [үнсіздер (дің)] аралық 
дыбысы бар. Кей елде 
ә 
таза айтылады, кейде мұрыннан шығады. Дыбыстар 
ғалам, 
ғәлам, ғалым
болып та пайдаланылады. Дыбыстар екі сөзді айыру үшін, сөз құрау 
үшін керек. Дыбыстардың жалпы мақсаты бір (Тымақ – түрлі, бірақ мақсаты бір 
болады).
Бүгін де Телжан келді (Телжан да бүгін келді)

Мантық
(логика) үшін бізде 
кейде шылау сөздер де қолданылады 
(да)
. Дыбыстарды әр елдің түрліше 
пайдалануы бүгінгіше бірігу жағдайы болмағанынан. Қазақ тілінің фонетикасы 
дегеніміз – қазақ тілінің дыбысты пайдалану техникасы. Сықылық (сықылықтау) – 
дыбыс жүйесіне кірмейді.
Ән
Ән дыбыс басындағы зат емес, буын басындағы зат. Сондықтан әр буын
жіңішке де, жуан да, ашшы да, қоңыр да, созылып та, қысқа да айтыла алады.
Әнді тіл біткеннің бәрі пайдаланады. Бірақ түрліше (пайдаланады). Бір сөздің 
мағына нышанын (оттенок) білдіру үшін, көңіл райын (настроение) білдіру үшін т. 
б; бұйрықтар бір-бірінен әнімен айырылады (
отыр, тұр
). Мұны бұрмалау да бар: 
күліп сөйлеп, істеп жүріп, іштей ренжу бар; ренжіген болып жүріп, іштей қуануы 
бар. Дұшпан ниеттілер әнді осылай пайдаланады. Ән Қытайда фонема орнына 
жүреді. «
Ма
» қытайша – 
ағаш, шиша, жылқы
деген үш сөзді білдіреді. Ол 
мағыналарды «
ма
» сөзінің үш түрлі әнмен айтылуына қарап айырамыз. Олардың 
айтылулары: қоңыр+


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   182




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет