І бөлім. Алматы облысы табиғи кешендерінің географиялық сипаты

Топырақ-өсімдік жамылғысы өте алуан түрлі. Жазық бөлігінде-шөлейтті және шөлейтті, сазды қоңыр топырағында сексеуіл өскен жусан-Солянка өсімдіктері бар. Тұзды батпақтар бар. На заболоченном жағалауы Балқаш, атырауында және алқабында Немесе — заросли қамыстан. Биіктігі 600 м тауларда шөлейт қоңыр топырақтағы құрғақ жусан-бетегелі-бетегелі дала белдеуімен ауыстырылады ; қара топырақ тәрізді таулы топырақтардағы 800-1700 м биіктікте шалғындар; биіктігі 1500-1700 М — таулы топырақтардағы қылқан жапырақты ормандармен үйлескен субальпілік шалғындар белдеуі; 2800 м — ден жоғары-таулы-тундра топырақтарындағы төмен шөпті альпілік шалғындар мен бұталар.

Алматы облысы климаттың, өсімдіктердің және топырақ жамылғысының әртүрлі тік белдеулерімен сипатталады. Теңіз деңгейінен биіктікке байланысты әртүрлі тік табиғи аймақтар топырақ түзілу процестеріне әртүрлі жағдай жасайды. Алматы облысының топырақ жамылғысының әртүрлілігі тік аймақтылық құбылысымен байланысты.

Құрғақ, ыстық, шұғыл континентті Балқаш-Алакөл ойысында, Балқаш маңы шөлді жазығында, сары-Ишикотрау, Тауқұм, Сарытауқұм, Мойынқұм құмдарында Солтүстік ақшыл, құм, сұр-қоңыр топырақ, тақыр тәрізді топырақ пайда болады.

Құрғақ, орташа ыстық Іле тауаралық жазығы мен тау бөктеріндегі көлбеу шөлді жазықта және тегіс орта тауларда қарапайым, шалғынды, жайылмалы шалғынды, тұзды және сортаң топырақтар пайда болды.

Іле және Жоңғар Алатауының орташа жылы тау етегіндегі жазықтарда және шөл - дала аймағының Кетмен жотасының құрғақ беткейлерінде ақшыл-қызғылт топырақтар қалыптасты.

Іле, Жоңғар және Кетмен жотасының солтүстік бөктерлерінде, тау етегі - дала аймағының жылы, ылғалға төзімді, орташа континенталды тау бөктері қара - қызғылт және таулы қара - қызғылт топырақтарды қалыптастырды.

Ылғалмен қамтамасыз етілген салқын таулы таулар мен таулы-дала аймағының орта тауларында таулы черноземалар пайда болды.

Орманды - дала аймағының салқын, жақсы ылғалданған таулы аймақтарында таулы-орманды және таулы-дала топырақтары пайда болды.

Суық, ылғалды, биік таулы аймақ-альпілік және субальпілік топырақ пен мұздықтар аймағы.

Тік зоналылықтан басқа, топырақ жамылғысының маңызды ерекшелігі - гетерогенділік, үлкен күрделілік және әр түрлі тұзды Топырақтардың әр түрлі деңгейіндегі сортаң Топырақтардың кең таралуы. Топырақ жамылғысының гетерогенділігі жердің сапасы мен ауылшаруашылық жерлерінің өнімділігін едәуір төмендетеді.

1.2 Алматы облысына экономикалық-географиялық талдау

Алматы облысы республикадағы ең экономикалық дамыған аудандардың бірі болып табылады. Мұнда басты рөл Қытай мен Орта Азия республикалары, Ресей, Қырғызстан және Тәжікстан арасындағы көлік дәлізі болып табылады. Екінші маңызды фактор: аймақтың географиялық аумағында Қазақстанның мәдени және қаржылық орталығы - Алматы қаласы жатыр.

Облыс 17 ауданға және 3 облыстық бағыныстағы қалаларға (қалалық басқармалар) бөлінген:

• 
  Ақсу ауданы - Жансүгіров;
  
• 
  Алакөл ауданы - Үшарал;
  
• 
  Балқаш өңірі - Бақанас;
  
• 
  Еңбекшіқазақ ауданы - Есік;
  
• 
  Ескелді ауданы - Қарабұлақ;
  
• 
  Жамбыл ауданы - Ұзынағаш;
  
• 
  Іле ауданы - Өтеген-батыр;
  
• 
  Қарасай ауданы - Қаскелең;
  
• 
  Қаратал ауданы - Үштөбе;
  
• 
  Кеген ауданы - Кеген;
  
• 
  Кербұлақ ауданы - Сарыөзек;
  
• 
  Көксу ауданы - Балпық-Би;
  
• 
  Панфилов ауданы - Жаркент;
  
• 
  Райымбек ауданы - Нарынқол;
  
• 
  Сарканд облысы - Сарканд;
  
• 
  Талғар ауданы - Талғар;
  
• 
  Ұйғыр ауданы - Чунджа;
  
• 
  Талдықорған қаласы;
  
• 
  Қапшағай қаласы;
  
• 
  Текелі қаласы.
  

Талдықорған экономикасының негізі қолайлы көліктік-географиялық жағдайды ескере отырып құрылған өнеркәсіптік өндіріс болып табылады.

Қалада 22 ірі және орта кәсіпорындар бар, Талдықорған индустриалды аймағы құрылуда, онда 60-тан астам кәсіпорынды орналастыру жоспарлануда.

Қала өнеркәсіптік өнімдердің жекелеген түрлерінің негізгі өндірушісі: қайта зарядталатын батареялар, оқшауланған сымдар мен кабельдер, тұрмыстық электр есептегіштер, суасты сорғылары.

Алматы облысы – Алматы қаласының азық – түлік белдеуі қолайлы табиғи-климаттық аймақта орналасқан. Алматы облысының 2020 жылғы ЖӨӨ бағалау бойынша 3 343,5 млрд. теңгені құрайды.

Сурет 1.7 - Алматы облысының экономикасының негізгі салалары

2020 жылғы қаңтар-қазанда бөлшек сауда көлемі 430,4 млрд.теңгені немесе 2019 жылғы қаңтар-қазанға қарағанда 94,4% (салыстырмалы бағаларда) құрады.

2020 жылғы қаңтар-қазанда көтерме сауда көлемі 382,6 млрд.теңгені немесе 2019 жылғы қаңтар-қазанға 84,7% - ды құрады (салыстырмалы бағаларда).

Байланыс инфрақұрылымы - экономикалық өсу қарқынын, халықтың өмір сүру сапасы мен мемлекеттік басқарудың тиімділігін анықтайтын маңызды ресурстардың бірі.