2.Малды азықтандыру рацион Малды азықтандыру рационы - азықтаңдыру нормасының, яғни организмінің мұқтаждығының көрсеткіштерін қамтамасыз ету үшін бір басына тәулігіне (айына, жылына) берілетін (жегізілетін) жемшөп мөлшері. Малды азықтандыру рационы малдың ас қорыту жүйесінің ерекшелігін ескере отырып, олардың сүйсініп жейтін жемшөбінен құрастырылады. Рациондағы ол жемшөптердің жалпы қоректілігі (азық өлшеміне алмасу энергиясы) бойынша есептелінген ара қатынасымен рацион құрылымын белгілейді. Көп қарыңды күйісті малды азықтандыру рационы аумақты арзан азықтарға (көкшөп, сүрлем, пішен, пішендеме, сабан ж.б.) негізделе отырып (жалпы қоректілігінің 40-60%) құрастырылса, бір қарынды шошқанікі құнарлы жемге (дән мен жармаларға) негізделіп (жалпы қоректілігінің 80-90%) құрастырылады. Мал мұқтаждығының барлық көрсеткішін қажетті деңгей мен сапада қамтамасыз ететін рациоңды толыққұңды малды азықтандыру рационы деп атайды. Ол үшін малға жегізілетін негізгі жемшөпке қажетті азықтық (протеиндік, минералдык, витаминдік ж.б.) қосындылар қосылады. Малды азықтандыру рационы шаруашылықтағы арзан жемшөптен құрастырылып, аз азық шығынымен мол мал мен құс өнімін ендіруді көздейді, өйткені мал мен құс өнімінің өзіндік құнын құрайтын өндірістің тікелей шығыңдарында азық пен азықтандыру шығындарының үлесі басым болады. Демек, ол шығынды азайту арқылы өнім құнын арзандатып, саланың тиімділігін арттыруға жол ашылады
Жануарлардың қоректік заттарға деген қажеттілігіне сәйкес әр түрлі жемшөптерден құралған саяжай рационы немесе қоректілігі белгілі бір нормаға сәйкес келетін азықтар жиынтығы. Диетаның құрылымы тамақтандыру түрін анықтайды (көлемді, концентрациясы төмен, концентрацияланған және т.б.). Азықтандыру түріне байланысты тамақтанудың белгілі бір топтары (ірі, шырынды, концентраттар және т.б.) басым болады. Бұл күнделікті азық.Практикалық басшылыққа алу үшін әртүрлі табиғи және экономикалық жағдайларға байланысты жануарлардың негізгі топтарының типтік рациондары жасалады. Олардың көмегімен ауылшаруашылық жануарларын ұтымды азықтандыру колхоздар мен совхоздарда жүргізіліп, әр түрлі жемге жалпы қажеттіліктер анықталады. Әдеттегі диеталар ғылыми негізделген, ақуыздың, аминқышқылдардың, дәрумендердің, макро және микроэлементтердің қажетті мөлшерін қамтиды. Жануарлардың қоректік заттар мен биологиялық белсенді заттарға деген қажеттілігін толығымен қанағаттандыратын және сапалы жемнен тұратын диета толық немесе теңдестірілген деп аталады.