І-кл технологиялық дайындық
жүктеу/скачать 4,29 Mb.
|
АӘжәнеТД 10кл 1-бөлім қаз
- Бұл бет үшін навигация:
- Көшкіндер
- Сел (сел ағыны)
| Есте сақта
Барлық жағдайларда төтенше жағдайлар жөніндегі қызметтердің ережелері мен ұсынымдарына және апаттық іс-шаралар жоспарына сәйкес әрекет жасау қажет. Мән- жай туралы ақпарат алу үшін радиоқабылдағышты қосу, жергілікті биліктің және табиғи апаттың салдарын жою штабының нұсқауларына бағыну қажет. Күтілетін жағдайда қорықпай байсалды мінез-құлық көрсету керек. Жер сілкінісінен кейінгі алғашқы сағаттарда ғимарапар мен құрылыстардағы құт- қару және жедел қалпына келтіру жұмыстары барлық жұмыстардың қатаң үйлесіміне, үйінділердің асгында қалған адамдар қауіпсіздігіне және қүтқарушылардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге аударылуы тиіс. Келесі табиғи, сондай-ақ қауіпті геологиялык кұбылыстарға көшкін- дер, селдер мен опырылулар жатады. Көшкіндер - бүл тау жыныстары массасының беткейден ауырлық күші әсерінен темен қарай сырғып. орын ауыстыруы. Олар әртүрлі жыныстарда тепе-теңдіктің бұзылуы нәтижесінде қалыптасады. Ол табиғи және жасанды себептерден туындайды. Табиғи себептерге: беткейлер биіктігінің артуы, олардың негіздерін теңіз және өзен суларының шаюы, сейсмикалық дүмпулер жатады. Жасанды себептерге беткейлерді жол үшін казып, талқандау, топырақты шамадан тыс тасымалдау, орманды шабу, беткейлерде ауылшаруашылығын жөнсіз жүргізу жатқызылады. Көшкіндердің түрөзгерістері қар көшкіндері болып табылады. Олар қар кристалдары мен ауаның қоспасы нәтижесінде түзіледі. Ірі қар көшкіндері 26-60 -тық беткейлерде пайда болады. Олар үлкен залал келтіруге, адамдарды опат қылуға қабілетті. Мысалы, 1990 жылы 13 шілдеде Памирдегі Ленин шыңында жер сілкінісінің нәтижесінде үлкен қар көшкіні 5 300 м биіктікте орналасқан шыңға шығушылар лагерін алып кетті. 40 адам қайтыс болды. Бүл кеңестік альпинизмдегі ең ірі қайғылы жағдай еді. Сел (сел ағыны) - шағын тау өзендерінің алаптарында кенеттен пайда болатын буырқанған лайлы немесе су мен тау жыныстарының сынықтарынан түратын лай-тасты ағын. Су деңгейінің жылдам көтерілуімен, тасқынды қозғалысымен, әрекеттің қысқа мерзімділігімен (орташа бір сағаттан үш сағатқа 176 ‘Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 Все учебники Казахстана на ОКЬЬУК.К^ дейін), елеулі эрозиялық-аккумулятивтік қиратушы әсерімен сипат- талады. Сел ағыс бойында орналасқан елді мекендерге, теміржолдар мен автокөлік жолдарына және басқа да қүрылыстарға қатер төндіреді. жүктеу/скачать 4,29 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|