Ы семей мемлекеттік



бет30/95
Дата05.02.2022
өлшемі1,43 Mb.
#2938
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   95

Түбірге тете сөз тудыратын жұрнақтар, одан кейін сөз түрлендіретін жұрнақтар, бұлардан соң жалғаулар орналасады. Жұрнақтар түбірге де, туынды сөзге де жалғанады (“бас-шы”, “басшы-лық”, “ұйы-м”, “ұйым-дас-тыр-у-шы”). Жұрнақ құрамы мен қолданылу ерекшеліктеріне қарай да бірнеше топқа жіктеледі. Мысалы, жалаң, құранды, көп мағыналы, дара мағыналы, омонимдес, синонимдес, көне, жаңа, т.б. жұрнақтар. Шығу тарихы жағынан кейбір жұрнақтар жеке сөздердің көмекші морфемаға айналуынан пайда болған. Мысалы, “баратын”, “келетін” деген сөздердің құрамындағы “-тын/-тін” жұрнақғы “тұрған” деген сөздің өзгеріске ұшырап, ықшамдалуынан (“бара тұрған – баратын, “келе тұрған – келетін”) жасалған


1-тапсырма: Зат есімдерді теріп алып, тұлғасына қарай кесте бойынша жазыңыз.



Негізгі түбірлі зат есім

Туынды түбірлі зат есім

Біріккен түбірлі зат есім

Қос сөзді зат есім













1. Шығанақ оған бала, оқушы деп қана қарамайды. 2. Астана Есіл, Нұра өзендерінің жағасында орналасқан. 3. Олжабекті ит- құсқа жем қылмай алып қайтқан мылтықты адам осы - Шығанақ. 4. Жастар жағы ойнап-күліп тойды қыздырып жіберді. 5. Байдың үйінің алдында қойлар көгенделіп тұр. 6. Қойшы бар жұмысты бітіріп демалуға кетті.


2-тапсырма: Сөздіктен берілген сөздердің орысша баламасын тауып жазыңыз.
Жолаушы Қожа болу
Ресми аты Аумағы
Сәулетті Аудан
Ғимарат
3-тапсырма: Грамматикалық категорияларына қарай зат есім сөздерге талдау жасаңыздар.
Түн ортасы ауа жел бәсеңдеп, бұлт ыдырай бастады. Кертөбел атын күзетіп жатқан Айбас екен. Маған балаң мен келінің аянышты емес, мына сен аяныштысың. Өнер - халықтың рухани азығы. Бірақ ел құлағы елу, отыз тістен шыққан сөз отыз рулы елге жетеді. Түн ішінде Жайықтан өтіп кетіпті. Қазақ - сөз қадірін өз қадірім деп білген халық.
4-тапсырма: Мәтіннен сын есімдерді теріп жазып, талдау жасаңыз.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   95




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет