I тарау Физика және астрономия – табиғат туралы ғылымдар

1. Бос орынды толтырыңдар:_______________________________________________

_______________________________________________________қысым деп атайды.
2. Қысымды латынның ___________әрпімен белгілейді.

3. Қысымды есептеу формуласы.

4. Қысымның негізгі өлшем бірлігі: _____________
5. Қысым бірліктері арасындағы байланысты жазыңдар:

1кПа =__________Па 1гПа =____________Па

1мПа =__________Па 0,01Н/см² =____________Па

1МПа =__________Па 15000Па =____________Па

0,1кПа = __________Па 1Н/мм² =____________Па

0,001Па =__________Па 15Н/см² = ___________Па

6. 
   Неліктен шаңғысы жоқ балаға қарағанда шаңғы байлаған бала қар үстімен жеңіл жүреді?
   

Себебі__________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

6. 
   Қай кезде сіз еденге көп қысым түсіресіз: қозғалмай тұрғанда ма, әлде жүргенде ме?
   

6. 
   Неліктен орындықта қатты да, киіз үйде көрпешеге отырған жұмсақ болып сезіледі?
   

6. 
   Неге шөл далада аттан гөрі түйемен жүрген ыңғайлы?
   

6. 
   Ұзындығы 5см, ені 3см, биіктігі 1,5см болатын темір өзекшені үстел бетіне қай жағымен қойғанда көп қысым түсіреді? Өзекшенің салмағы 2,5Н. (Жауабын есептеулермен көрсетіңдер)
   

1. 2. 3.

b=

h=

P₁-?

P₂-?

P₃-?
Жауабы: ________________________________________________________________

6. 
   Қасқыр мен киіктің массалары жуық шамамен бірдей. Қасқырдың жерге түсіретін қысымы 16кПа, ал киіктікі 50кПа. Қасқырдың табанының ауданы үлкен бе, әлде киіктің тұяғының ауданы үлкен бе?
   

m=

p-?
Жауабы:________________________________________________________________

13. Темір шеге 20 МПа қысым түсіруі үшін оның басына қандай күшпен әсер ету керек? Шеге ұшының ауданы 0,5мм² деп есептеңдер.

Берілгені: Шешуі:

P=

S=

14. Іс тігу кезінде ине бойына 2Н күш әсер етеді. Иненің денеге түсіретін қысымын есептеңдер. Ине ұшының ауданы 0,01мм² . Қысымды Па-мен өрнектеңдер.

F=

S=

m=

S=

Бұл құрал ______________________________деп аталады.

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________
19. Ауа сорғысы қалпағының астына аузы байлаулы, ішінде аздаған ауасы бар резеңке шар орналасқан. Сорғымен қалпақтың ішіндегі ауаны сорып шығаратын болсақ, шар біртіндеп торсия бастайды. Осы құбылысты заттың атомдық-молекулярлық құрлымы тұрғысынан түсіндіріңдер.

Жауабы:________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Жауабы:________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

22. Суреттегі қатені тап.

______________________________________

______________________________________

______________________________________

23. Ауырлық күші әрекет еткен сұйық қысымы мына формуламен анықталады:
Мұндағы, p-________________________________,

g-________________________________,

h-________________________________.

P=
h-?

Жауабы:________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________
26. Күнделікті тұрмыстан қатынас ыдыстарға мысал келтіріңдер.

Мысалы:________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________
27. Суретте әртүрлі пішінді қатынас ыдыстар көрсетілген. Неге біртекті сұйық (су, керосин, май, спирт және т.б.) үшін, еркін беттер деңгейі бірдей болатынын түсіндіріңдер.

Жауабы:________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________
28. Тұрмыстық су құбыры _________________________________________________

________________________________________________________________________

_________________________________________ қажеттіліктерін қанағаттандырады.
29. Өнеркәсіптік су құбыры _______________________________________________

________________________________________________________________________

_________________________________________ қажеттіліктерін қанағаттандырады.
30. Суретте шлюздеу бейнеленген. Суретке қарап шлюздің жұмыс істеуі қандай құбылысқа негізделгенін түсіндіріңдер.

Жауабы: ________________________________________________________________

________________________________________________________________________

________________________________________________________________________
31. Атмосфералық қысым дегеніміз: ________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________
32. Атмосфералық қысымның бар екендігін дәлелдейтін құбылыстар мен мысалдар келтіріңдер:_____________________________________________________________
________________________________________________________________________
33. Сіздің ойыңызша дұрыс болатын жауапты таңдап, сұраққа жауап беру арқылы таблицаны толтырыңыз:

№	Сұрақ	Жауаптар	Дұрыс жауаптар
1	Қай ғалым атмосфералық қысымды өлшеу әдісін ұсынды?	А) Ньютон В) Паскаль С) Королев Д) Торричелли
2	Атмосфералық қысым қандай әріппен белгіленеді?	А) F В) ρ С) P Д) m
3	Атмосфералық қысымның өлшем бірлігін көрсет.	А) кг н/е мг В) Н н/е кН С) Па н/е мм.сын.бағ Д) м/с н/е см/сағ
4	Қалыпты атмосфералық қысым шамасы қандай? (Теңіз деңгейінде)	А) 1 Н В) 1 Па С) 760 Н Д) 760 мм.сын.бағ
5	Атмосфералық қысым қандай прибормен өлшенеді?	А) Секундомер В) Диномометр С) Борометр Д) Спидометр

34. Суретте қандай прибор көрсетілген?

Жауабы: ________________________________________________________________


35. Неге бәйгеге шапқанда бала аттың мойнына жатып шабады?

Себебі: _________________________________________________________________

________________________________________________________________________
36. Бөлмеде барометр 750 мм.сын.бағ. көрсетіп тұр. Ұзындығы 1м, ені 50см болатын үстелге ауа қандай күш түсіреді?

Берілгені: Шешуі:

P =

a =

Жауабы: ____________________________________________________________________________________

37. Қысым айырымын қандай прибормен өлшейді?

Жауабы: ________________________________________________________________

Жауабы: ________________________________________________________________

Жауабы: ______________________________

42. Көлемі 20см³ жез цилиндр динамометрге ілініп, шемішке майына батырлған. Осы кезде динамометр қандай күшті көрсетеді? Майдың тығыздығы 940 кг/м³.

V =

Жауабы: ________________________________________________________________

_________________________________________

m =

Жауабы: _____________________________________________________________

Майдың тығыздығы 940 кг/м³.

Жауабы:________________________________________________________________

1. 
   Суы бар ыдысқа ағаш өзекше, металл өзекше, картопты сал. Қай дене суға батады? Қайсысы жүзеді?
   

2. 
   Суы бар ыдысқа кішкене бөліктермен ас тұзын сеуіп, оны шыны таяқшамен араластырып отыр. Осы кезде денелерде қандай өзгеріс болады?