I теоретические основы логопедии

48 
Киім
көйлек 
шалбар жейде 
камзол 
халат 
Жиһаз 
төсек 
диван 
үстел 
орындық 
шкаф 
Үй жануарлары ит 
мысық 
сиыр 
жылқы 
қой 
Аңдар
түлкі 
қасқыр 
аю 
жолбарыс 
тиын 
Жануарларлар 
төлдері 
бұзау 
құлын 
қозы 
күшік 
торай 
Тұрмыстық 
құралдар 
шаңсорғыш 
тоңазытқыш 
люстра 
телевизор 
торшер 
Көлік: жердегі 
автобус 
троллейбус 
такси 
трамвай 
метро 
Көлік: әуедегі 
ұшақ 
тікұшақ 
Көлік: судағы 
пароход 
кеме 
қайық 
теплоход 
Өсімдіктер: 
Көкөніс 
Жеміс 
Жидек 
Гүлдер 
Ағаштар 
Дене мүшелері 
Мамандар 
Саймандар 
оқу құралдары 

49 
Шартты белгілер: б.с. – белсенді сөз қоры; 
е.с. – енжар сөз қоры; 
з.с. – затпен немесе іс-әрекетпен сәйкестендіреді; 
с. см- сөзді сәйкестіндірмейді 
Мектеп, балабақша бағдарламасына байланысты сөздерді өзгертуге болады. 
Әр сөз категориялары бойынша 4-6 сөз (сурет) алынады. 
ІІ. Іс-әрекетті білдіретін сөздер 
 
Сөздер 
Белсендіретін 
сөздер 
Баланың 
сөздігіндегі 
сөздер 
б.с.; е.с. 
Қажетті 
ұғымның 
қалыптасуы 
з.с.; с.см. 
Сөзді басқа 
ұғымдармен 
алмастырады 
Ескерту
Физикалық 
отыр 
тұр 
жатыр 
келеді 
жүгіреді 
секіреді 
күледі 
жылайды, 
т.б. 
 
 
 
 
Күнделікті-
тұрмыстық 
жуады 
сүртеді 
тазалайды 
сыпырады 
суарады 
ойнайды 
жейді 
ішеді 
киеді 
 
 
 
 
Кәсіби 
сурет салады 
жазады 
қағады 
кеседі 
пісіреді 
емдейді
 
 
 
 
 
Адамның 
көңіл-күйін 
білдіретін 
сөздер 
қуанады 
жылайды 
күледі 
ашуланады 
қуанады 
ренжиді 
 
 
 
 
 
ІІІ. Заттың сапасын, қасиетін білдіретін сөздер 
 
Сөздер 
Белсендіре-
тін сөздер 
Баланың 
сөздігінде-гі 
сөздер 
Қажетті 
ұғымның 
қалыпта-суы 
Сөзді басқа 
ұғымдармен 
алмастырады 
Ескерту

50 
б.с.; е.с. 
з.с.; с.см. 
Түстер
қызыл
жасыл 
көк
сары 
қара 
ақ 
қоңыр 
сұр 
көкшіл 
күлгін 
Заттың түрі 
шеңбер 
төртбұрыш 
үшбұрыш 
шаршы 
Заттың 
көлемі 
үлкен 
кіші 
кішірек 
ең үлкен 
ең кіші 
Кеңістікті 
сипаттайтын 
сөздер 
ұзын 
қысқа 
биік 
аласа 
жіңішке 
жуан 
кең 
тар 
ұзынырақ 
қалыңырақ 
биігірек 
Заттың 
кеңістікте 
орналасуы 
алдында 
ортасында 
үстінде 
астында 
оң жақта 
сол жақта 
жанында 
айналасында 
жақын алыс 
жақынырақ 
алысырақ 
Уақыт 
бағдарлауы 
алдымен 
сосын 
содан соң 
жуықта 
бірден 
Уақыт 
мөлшерінде 
іс-әрекеттің 
өту сипаты 
тез 
баяу 
тоқтаусыз 
әзер 
өте тез 

51 
өте баяу 
Тәулік 
таңертен 
күндіз 
кеш 
түн 
түнде 
кеше 
күн 
Табиғат 
құбылыстары 
жаңбыр 
қар 
жел 
найзағай 
бұлт 
тұман 
Сандық, 
көптік 
ұғымдар 
бір 
көп 
көп емес 
бірнеше 
көбірек 
азырақ 
бірдей 
бірге көп 
бірге аз 
Тексеру нәтижесінде алынған мағлұматтар жанжақты талданып, 
бағаланады. Сөйлеу тілінің лексикалық жағының қорытындылауында сөздік 
қоры жағдайы жалпылама сөздерді қолдануы, антоним, синоним сөздердің 
мағынасын түсінуі, белгілері бойынша топтастыруы және тапсырмаларды 
орындау барысындағы кездескен қиыншылықтар көрсетіледі.
Сөйлеу тілінің грамматикалық құрылысын тексеру
 
 
Сөйлеу тіл қызметінің патологиясының маңызды бөлігін көрсететін 
сөздердің грамматикалық құрылысының күрделі жүйесін бала қалай 
пайдаланатынын анықтау, тексеру барысының ең басты мәселелерінің бірі 
болу керек. 
Баламен 
әңгімелесіп 
отырған 
кезде 
оның 
сөйлеу 
тілінде 
аграмматизмнің бар-жоқтығын анықтау әр уақытта сәтті бола бермейді. 
Кейбір жағдайларда арнайы зерттеуге тура келеді. 
Бұндай жағдайда сөйлем немесе арнайы іріктеліп алынған оқиға 
желісін баяндайтын немесе мағыналы бейнелі суреттер бойынша қысқа 
әңгіме құрыстыру тәсілін қолданады. 
Баланың сөйлеу тілінің грамматикалық құрылысын тексеру тәсілдерін 
қолданғанда логопед назарын мынаған аудару керек. Суреттегі көріністерді 
окиға желісімен жүйелеп мазмұнын әңгімелеп бере ме, немесе бейнеленген 
заттардың қимыл-әрекетін және олардың сапасын түстеп-түгелдеп 
баяндамай-ақ тұрған күйінше аттарын атай ала ма, бала қандай сөйлемнің 
түрлерін пайдаланады және бұл сөйлемдерге қандай сөз таптарын қолданады, 

52 
оның грамматикалық құрылысы қандай, жалғаулықтарды дұрыс пайдалана 
ма. 
Бұл тәсілдерден басқа әр түрлі сөйлемдердің грамматикалық 
құрылысының дұрыс қалыптасуын анықтайтын тапсырмалардың өзгеше 
түрлері де бар. Бұған тұракты бір сөздер бойынша сөйлем құрастыру жатады. 
Балаға, мысалы, кітап жатыр, үстел деген үш немесе одан да көбірек жеке 
сөздерді айтады да, жандарынан керекті сөздерді қосып сөйлем құрастыруды 
ұсынады. 
Бұл тапсырманың күрделірек түрі – берілген сөздер бойынша әңгіме 
құрастыру. Мысалға мынадай сөздерден әңгіме құрастыруға болады: 
балалар, тоғай, қозықұйрық, жаңбыр, жүргенде, жүгірді, су. 
Ретсіз тізбектеліп орналасқан жеке сөздерден сөйлем құрау. Балаға 
сөйлем құрайтын сөздерді ұсынады: мысалы, қозылар жайылып, таудың, мен, 
бірге, бұзаулар, жұр, лақтар, беткейінде /Таудың беткейінде қозылар мен 
лақтар және бұзаулар бірге жайылып жүр/ 
Бұл тәсілдің ережесі – берілген сөздерді ретімен орналастырып сөйлем 
құрау, содан кейін құрастырылған сөйлемді айтып беру. 
Сөздерді жеке-жеке анықтама қағазга жазып беруге болады. Бала сөздер 
жазылған анықтамаларды пайдаланып, рет-ретімен тізіп орналастырады, 
құрастырған сөйлемді оқып береді. Сөйлем құрастыратын барлық сөздерді 
бір анықтама қағазга жазып беру немесе ауызекі айту балаға қиындау тиеді. 
Әр түрлі синтаксистік қатынас арқылы көрсетілетін сөздің морфологиялық 
элементтерін баланың қалай меңгергенін анықтауға жәрдемін тигізетін 
тәсілдерге тоқталамыз. 
Алдымен бала ауызекі сөйлеу тілінде жалғаулықтарды қалай 
пайдаланатынын тексеру керек. Баланың жалғаулықтарды дұрыс пайдалана 
алатындығын тексеру үшін осыған лайық бірқатар тапсырмаларды 
қолдануға болады. Бала орындалатын қимыл-әрекеттері бойынша немесе 
бейнелі 
сурет 
бойынша 
сөйлем 
құрастыруды 
немесе 
берілген 
мазмұндаманың түсіп қалған жалғаулықтарын орындарына қоюды өз 
бетінше орындайды. Мектеп жасына дейінгі балаға: "Үйде кімдер бар?" - 
Апам мен көкем және ағам бар. Сен таңертең қандай тамақ ішесің? 
—
Мен 
таңертең май жағып нан жеймін және шекер салып шәй ішемін. 
Бұдан гөрі ересектеу балаларға: 
бірақ, өйткені, әрі, сондықтан, сонда да 
деген
сияқты күрделірек жалғулықтарды беріп, оларды сөйлеу тілінде қалай 
пайдаланатынын тексереді. Осыған орай арнайы іріктеліп алынған бейнелі 
суреттер бойынша сөйлем құрастыруды ұсынады.
Сөйлем құрастыру үшін арнайы іріктеліп алынған бейнелі суреттер 
беруге болады. 
Жалғаулықтары түсіп қалған сөйлемдерді байланыстыру тәсілдерін де 
қолдануға болады. Мысалы: 
жиналыс бітті... халық тараған жоқ. Су өте 
суық болды, ... біз тоңып қалдық. Шәй іштік, ... шөлдеп қалыппыз. 
Керекті жалғаулық мүлде жок, болып қалуы мүмкін немесе бала оны 
басқа жалғаулықтардың арасынан іздеп тауып алуға тура келеді.
Мысалы: 
жұмыстан кешігіп қалдым ... автобус болмай қалды. /Сондыктан, сол 

53 
себепті, болмаса, себебі, немесе/. 
Тексеруші баланың жалғаулықтарды және 
оларды сөз тіркестерімен бірге қалай қолданатындығына назар аударады. 
Бұдан кейін зат есімді әр түрлі септеулерде қолданылуын тексеру керек. 
Балаға бейнелі суретті көрсетіп отырып сұрақтар қояды. 
Мысалы: Сен 
кітапты кімге бермексің? /Сараға/. Сіз қайда тұрасыз? /Ауылда/. Сендер 
қайдан келдіңдер? /Таудан/. Сен киноға кіммен бардың? /Апаммен/. Мынау 
кімнің үйі? /Менің үйім/. 
Сонымен бірге сан есімдерге байланысты септеулердің де қол-
данылуын тексереді. Балаға сан есімдерге іріктеліп алынған бейнелі 
суреттер бойынша сөйлем құрастыруды ұсынады. Мысалы: Оқушы дүкеннен 
жеті дәптер сатып алды. Мен сағат тоғызда жатамын. Сабақ сегізден өткенде 
басталады. 
Зат есімнің жекеше түрінен көпшесінің, көпше түрінен жекешесінің 
жасалу жолдарын қалай қолданатынын тексереді.
Мысалға: ешкі, бала, 
көздер, торғай, ит, қаз, және т.б. сөздерді алуға болады. 
Балаға әр сөздің көпше түрін айтуды ұсынады. "Мен саған бір заттың атын 
атаймын, ал сен оны көп заттар қылып ата. Мен кой деймін, ал сен қойлар 
де, мен - қаз, сен - қаздар" т.б. Кішірейткіш жұрнақтардың жалғануы арқылы 
пайда болатын сөздерді баланың сөйлеу тілінде қалай қолданатындығын 
тексереді. Мысалы: "Талшық, шалшық, көлшік, таяқша, кітапша" және т.б. 
Кішірейтіліп айтылатын бұндай сөздердің түрлері баланың сөйлеу тілінде әлі 
қолданыла қоймауы мүмкн, сондықтан бұрын естіп немесе айтьш 
дағдыланбаған жаңа сөздерді сөйлеу тіліне еңгізіп қолданылуын 
қалыптастыру үшін логопед баламен таныстыру және жаттықтыру 
жұмыстарын жүргізеді. Сонымен бірге айтылуына да аса назар аударып, 
жаттығуын бақылап отырады. Мысалы, логопед балаға кішкентай әрі жұқа 
кітапшаны көрсетіп: "Мынау кітапша" деп атын өзі айтады. Сосын көлемі 
үлкен әрі қалың кітапты көрсетіп "Мынау кітап" деп оның да атын айтады. 
Бала қайталайды. Таныстыру барысы аяқталғаннан кейін, логопед кітапты 
және кітапшаны баланың алдына қатар қойып, аттарын жеке-жеке қайта 
сұрайды. Сосын екеуінің айырмашылығын сұрайды. 
Сонымен қатар жалпы сөйлеу тілінің толық дамымауының элементтері 
бар балалар үшін едәуір қиындық туғызатын жіктік жалғауының көпше 
түрінің жасалуына назар аударады.
Баланың сөйлеу тілін тексеру үшін атау септігіндегі сөздерді 
пайдаланады. 
Мысалы: дәптер, кітап, қасық, ыдыс, алма, мал, терезе және 
т.б. Қойылатын сұрақтардың түрлері: Кімнің дәптерлері? - Менің 
дәптерлерім. Олардың дәптерлері. Сендердің дәптерлерің. 
Жұрнақтардың жалғануы арқылы жаңа сөздер құрау қабілетін мынандай 
сөздерді балаға ұсына отырып тексереді: Оқу-оқушы, етік- ..., жұмыс -..., қой 
- ..., мал - ..., сурет - ..., кен - ..., құрылыс-... . 
Баланың зат есімді сөзден сын есімді сөзді қалай жасай алатынын тексереді. 
Ол үшін жекелеген зат есімді сөздерді мысалға келтіреді; қала, тау, үй, еңбек, 
үлгі, жалын. Жұмысты жақсы істейтін адамды қалай атайтынын сұрақ қойып 
білуге болады. Мысалы: "Қандай адам?" — Еңбекқор адам. 

54 
Сөйлеу тілі дұрыс дамыған балалар жоғарыда келтірілген тәсілдерді 
жеңіл меңгеретіндігі белгілі, ал жалпы сөйлеу тілі толық дамымаған 
балалардың сөз таптарының септелуін толық меңгере алмауының немесе 
оларды шатастыруының және сөздердің сөйлемдегі байланысын білмеуінің 
себебінен сөйлеу тілінің грамматикалық құрылысында қателердің болуы 
мүмкін. 
Грамматикалық дамуының деңгейіне байланысты кейбір балалар 
бұндай қатерлерді жиі жібереді, ал кейбіреулері тек күрделі жағдайда ғана 
қиналады.
 
Байланыстырып сөйлеуін тексеру
Байланыстырып сөйлеуін тексеру үшін төменгідегідей әдістерді қолдануға 
болады: 
1.
сурет бойынша әңгіме құрастыру. 
2.
сериялы сурет бойынша әңгіме құрастыру. 
Нұсқау. Суретке қарап, оларды ретімен қойып әңгіме құрастыр. 
3. Мәтінді тыңдап мазмұнын айту. 
Нұсқау. Мен қазір әңгіме оқып беремін, сен мұқият тыңдап, есіңе сақтап 
мазмұнын айтып беруің керек.
Мәтін екі реттен көп оқылмайды. Арнайы әдебиеттерде байланыстырып 
сөйлеудің бірнеше критерийлері қарастырылады. Олар: байланыстылығы, 
кезектілігі, логикалық-мазмұндық жағы, яғни оның тақырыпқа сәйкестілігі, 
толықтылығы. 
Кейінгі әдебиеттерде (Р.И. Лалаева, Т.А. Фотекова) байланыстырып 
сөйлеудің қалпы төменгідегідей критерийлер бойынша бағаланады: 
1.
мазмұндық тұтастығы – мазмұнның негізгі бөліктері дұрыс 
кезектілікпен, тақырыпқа сай берілген, себеп-салдары толық ашылады; 
2.
әңгіменің лексикалық-грамматикалық өңделуі, дұрыс қолдануы, 
сөздерді мағынасы, ұқсастығы бойынша шатастыру, алмастырудың 
байқалмауы, аграмматизмнің болмауы; 
3.
тапсырманы өзбетімен орындауы - әңгімені өзбетімен бірден 
құрастыруы. Көмек көрсетілуі, көмектің түрі. 
Осы аталған критерийлер бойынша баланың байланыстырып сөйлеуінің даму 
денгейі қортындыланады. 
 
Сөйлеу тілін түсінуін тексеру
 
 
Тексеру барысында сөйлеу тілін түсінуді де анықтайды. Сөздік қорын 
тексерген кезде бала заттың атын атай алмаса немесе дұрыс атамаса, онда 
оның сөйлеу тілінің енжарлығын тексеру керектігі, бұрын да айтылған 
болатын. Сонымен қатар сөйлеу тіліндегі айтылған сөздің мағынасын бала 
қалай түсінетіндігін ескеру керектігі көрсетілген болатын. 
Сөйлеу тілін түсінуін тексерудің ең қарапайым тәсілі — баланың 
ауызекі бұйрықты орындауы. Мысалы: "Кітапты ал. Есікті жап. Қағаз, 
қаламыңды ал". Балаға бір сөйлемнің ішіндегі екі-үш қимыл әрекетті бірден 
орындауды ұсынатын тәсіл қиынға соғады. Мысалы, балаға: "Дәптерді 

55 
үстелдің үстіне қой, есікті жап, орындықты алып бер" деген сөйлемді 
айтады. Нұскауды дұрыс орындау үшін бала сөйлемнің ішіндегі сөздердің 
құрамын және олардың синтаксистік байланысын түсінуі тиіс. 
Әр түрлі сөйлемдерді түсінуін тексеру кезінде негізгі назарды баланың 
жеке сөздерді қалай түсінетідігіне ғана аударып қоймайды, сонымен бірге ол 
сөздердің сөйлем ішіндегі байланысын қалай түсінетіндігіне де аударады. 
Сөйлеу тіліндегі кейбір грамматикалық тұлғаларды түсінуін анықтау үшін 
қолданылатын арнайы тәсілдердің түрлері бар. 
Зат есімнің жекеше және көпше түріндегі тұлғаларын түсінуін тексеру. 
Тексеру үшін біреуінде қалам, екіншіснде қаламдар бейнеленген екі суретті 
балаға көрсетеді де: "Мына суреттердің қайсысында қаламдар бейнеленгенін 
көрсет" деп нұсқау береді. 
Етістіктің және сын есімнің жекеше және көпше түріндегі тұлғаларын 
түсінуін тексеру. Тексеру үшін екі бейнелі суретті пайдаланады. Суреттің 
біреуінде сәкіде отырған бала, екіншісінде сәкіде отырған балалар 
бейнеленген. Суреттің біреуінде ағаштың бұтағында отырган балапаннын 
кішкентайлары. Балаға: "Ықыласпен тыңда. Мен қазір бір бейнелі суретті 
айтамын, ал сен қайсысын айтқанымды көрсетесің: "Сәкіде отырғандар .... 
Ағаштың бұтағында отырған ...." деп айтады. Егер бала аталған суреттерді 
түсінсе, онда суретті дұрыс көрсетеді.
Балалардың жалғаулықтарды қалай түсінетіндігін аныктау үшін 
бірнеше мысалдар келтіріп тексереді. "Кітапты үстелдің үстіне қой да, 
дәптерді астына қой " немесе "Бүгін ауа-райы қандай екен?" - "Қар жауып 
тұр, әрі күн суық". 
Септік жалғауларды қалай түсінетіндігін тексеру үшін, ең қарапайым 
тәсілдің түрін қолданады. Мысалы, баланың алдына қаламды, дәптерді, 
сызғышты қояды да, дәптерді және сызғышты көрсетуін өтінеді. Сосын: 
"Қаламмен сызғышты көрсет. Сызғышпен қаламды көрсет. Дәптерді 
сызғышпен, қаламды дәптермен, қаламмен дәптерді көрсет" деген 
нұскауларды орындатқызады. 
Сөйлеу тілін түсіну деңгейін анықтау үшін басқа тәсілдерді де 
қолданады. Мысалы, балаға логопед екі сөйлемді ауызекі айтады да, соның 
қайсысы дұрысын қайталауды өтінеді. «Көктемнен бұрын жаз келеді.
Жаздан бұрын көктем келеді». 
Логопед екі сөйлемді айтады да баладан «Екі сөйлем бірдей ме?» - деп 
сұрайды: «Бала иттің артынан жугіреді. Ит баланың артынан жүгіреді».
Немесе, «Бала иттің артынан жүгіреді» деген сөйлемді анығырақ түсіну үшін: 
"алдында не жүгіріп бара жатыр?" деген сурақты қояды. Сөйлемнің 
мынандай түрін де қолданады: "Мен үйге берілген сабақты орындағаннан 
кейін, мектепке кеттім." Баланың түсінігін байқау үшін "Бала, бұған дейін не 
істеді?" деген сұрақ қояды. 
Жоғарыда келтірілген сөйлемдер тіркестерінің тікелей әсер етуі 
бойынша түсіну мүмкін емес, себебі олар заттардың, қимыл-әрекеттердің, 
сапаларының бейнесін жеке оқшаулап көрсетпейді, керісінше олардың ара-

56 
қатынасы не тікелей өзгерген сөздермен, не көмекші сөздердің жәрдемімен 
немесе сөйлемдегі сөздердің ретімен көрсетілген. 
Оқуы мен жазуын тексеру
Оқу мен жазу сөйлеу тілі қызметінің ерекше түрі. Сөйлеу тілінің толық 
дамымауы мен оқу және жазуының бұзылуының арасында тығыз байланыс 
бар. Сондықтан, егер баланы тексеру барысында жалпы ауызекі сөйлеу 
тілінің толық дамымауы немесе дыбыстарды айтыуының дамуында ауытқуы 
анықталған жағдайда бұндай балалардың оқуы мен жазуды қалай 
меңгеретінін міндетті түрде тексеру керек. 
Сонымен, оқуы мен жазуы бұзылған баланың ауызекі сөйлеу тіліндегі 
кемістігінің әр уақытта байқала бермейтіндігін есте сақтау керек. Мектепке 
баратын уакытына қарай баланың сөйлеу тілінің фонетикалык кемістігі 
түзетілуі мүмкін, ал фонематикалық ауытқуы сақталып қала беретіндігін 
ескеру кажет. 
Жазбаша тілінің даму шарттарының бірі оның құрамындағы 
дыбыстарды саналы түрде талдау болып табылады, өйткені онсыз жазу 
дағдылары қалыптасуы мүмкін емес. 
Сондықтан, егер бала жазуында қатені жіберетін болса немесе мүлдем 
жаза алмаса, онда оның сөздің дыбыстык құрамын ауызекі талдап шығуға 
әзірлігін білу керек. 
 
Жазуын тексеру
Баланың жазуын тексерудің үлкен маңызы бар, себебі ол жазуды 
меңгеру дағдысының денгейін ғана емес, сонымен бірге ақаулыктарының 
түрлерін де анықтауға мүмкіндік береді. Жазу дағдысын 
 
жат жазу
арқылы 
тексереді. Қателердің себебін және ерекшелігін анықтау үшін дағдылануға 
байланысты сөздерден немесе қыска сөйлемдерден жат жазу жазғызады. Жат 
жазу үшін сұрыптап алынатын сөздер немесе сөйлемдер мүмкіндігінше оқу 
бағдарламасынын талабынан шықпауы керек, сонымен бірге олардың 
құрамында айтылуында жиі бұзылатын дыбыстары бар сөздер неғұрлым 
көбірек болғаны дұрыс. Осыған орай логопед төменгі сыныптың 
оқушыларына лайықтап жат жазу үшін сөздерді сұрыптап алады. 
Сонымен бірге 
көшірме жазуын
да тексереді. Жат жазуындағы 
жіберілген қателері мен көшірме жазуындағы жіберілген қателерді 
салыстырып, теңестіреді. Жазуды енді үйрене бастаған балаларға жат жазуды 
әріптерді жазғызудан бастайды. Балаға өзінің сөйлеу тілінің айтылуындағы 
жиі бұзылатын дыбыстарды жазғызады. Бала буындарды немесе қыска 
сөздерді айтумен қалай жазатынын тексереді. Қарапайым ашық буындарды 
/ма, па, та, са, за, ша, ра, да/, жабық буында /ат, ан, ар/, бірнеше дауыссыз 
дыбыстар қатар тұрған буындар /скр, трн, прл/, жеке сөздер /от, тон, жол, ат, 
шаш, қыс, жаз/, айтып жазғызады. 
Жазғызудың орнына кеспе әліппеден қиылып алынған әріптерді теріп сөз 
құрайды. 

57 
Жат жазумен қатар баланың айтуымен жазуында байкалмайтын кейбір 
қателерін жеке сөйлемді құрастыруының бұзылуын, сөздік қорының 
жеткіліксіздігін анықтауға мүмкіндік беретін 

жүктеу/скачать 5,47 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: