Ііі халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
жүктеу/скачать 7,21 Mb. Pdf көрінісі
|
3 том (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Ғылыми жетекшінің аты-жөні: филол. ғ. к, доцент Ғ. М. Ниязова ҚАЗІРГІ ҚОҒАМДАҒЫ ТІЛДІҢ РӨЛІ Нұрпейіс І.
- Тірек сөздер: мәдениет, прогрес, тіл, тілдік нормалары Annotation
| Пайдаланған әдебиеттер тізімі
1. «Аңыз адам» журналы, №3, 2013жыл 2. Атабаев Қ. «Қазақ баспасөзі» Қазақстан тарихының дерек көзі (1870-1918) – Алматы 2000, 358 б. 3. Қамзабекұлы Д. «Алаш және әдебиет». –Астана. Фолиант, 2002, 472б. Ғылыми жетекшінің аты-жөні: филол. ғ. к, доцент Ғ. М. Ниязова ҚАЗІРГІ ҚОҒАМДАҒЫ ТІЛДІҢ РӨЛІ Нұрпейіс І. С.Бәйішев атындағы Ақтөбе университеті Педагогика факультеті Қазақ тілі мен әдебиеті мамандығының 1-курс студенті Аннотация: Аталмыш мақалада тілдің құдіреттілігін, қымбаттылығын, әуездігін, шешендігін, ұлтжандылығын, даралығын дәріптеу; мемлекеттік тілді насихаттай отырып, ұлттар арасында тілге деген сүйіспеншілік қалыптастыру; тіл тазалығын сақтап, мәдениетті сөйлеу туралы айқындалады. Тірек сөздер: мәдениет, прогрес, тіл, тілдік нормалары Annotation: In article it is told about wealth, beauty of the native language, about importance of promoting of a state language and its promotion among the population, special attention is paid to culture and purity of language. Key words: culture, progress, language, norms of language Тіл– ең басты байлығымыз. Ана тілі - ең ұлы, тамаша тіл. Менің ана тілім - қазақ тілі. Қазақ тілі - мемлекеттік тіл. Бұл - ауыр тіл, бірақ әрбір құрметті азаматқа оны білу керек. Ана тілі - халық боп жасағаннан бері жан дүниеміздің айнасы, өсіп-өніп түрлене беретін, мәңгі құламайтын бәйтерегі,- деп Жүсіпбек Аймауытов айтқандай елін, жерін сүйген әрбір азаматтың көкірегінде ана тіліне деген сүйіспеншілігінің мақтаныш сезімі болуы керек. Себебі, қазақ тілі – Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі. Тіл - ұлттың жаны. Ал ұлттың болашағы - оның ана тілі. Тіл - халықпен бірге өмір сүріп дамиды, әр ұлттың тілі - оның бақыты мен тірегі. «Тіл –адам баласын қазіргі прогреске жеткізген ұлы да бірегей туынды. Осы себептерден де сөйлеу мәдениетіне жетілу, тілді дұрыс та тиімді және шебер де тартымды пайдалана білу талабы көне замандардың өзінде-ақ басталған. Адамдар өздерінің өмірлік серігі, бүкіл тіршіліктің құралы, рухани өмірініңи айнасы-тіліне, оның тағдырына бейтарап қарамаған, оны қызғыштай қорып мәпелеген. Қоғамның мәдени дәрежесін көтеру бағытындағы әрбір қадам, алдымен, тіл мәдениетін, жазу, сөйлеу шеберлегін дұрыс жолға қою, оны үздіксіз жетілдіре беру талабынан басталып отырған. ...»[3.-3]. Елбасы Н.Ә.Назарбаев халықтың болашағы туралы тереңнен толғай отырып, «мемлекеттің ең басты дүниесі тек қана байлық емес, сонымен қатар ана тіліміздің 190 болашағы» деген болатын. Мемлекеттік тіл – мемлекеттің бүкіл аумағында, қоғамдық қатынастардың барлық салаларында қолданылатын тіл болғандықтан, жүргізілетін барлық іс-қағаздары мен құжаттар мемлекеттік тілде болуы тиіс. Өйткені өркениетке құлаш ұратын елдің өрісі қашанда білікті де, саналы ұрпақпен кеңеймек. Әлемдегі мүйізі қарағайдай елдердің санатына енуді көздеген халықтың басты мақсаты да сауатты ұрпақ тәрбиелеу. Сауатты ұрпақ тәрбиелеу дегеніміз, өз ана тілінде еркін сөйлей алатын, оны терең меңгерген ұрпақ. Ал ана тілін жақсы білмейінше сауатты сөйлеп, сауатты жазып, тіл байлығын мол қолданбайынша, шын мәніндегі мәдениетті адам бола алмайсың. «Тіліміз мемлекеттік мәртебеге ие болса да өз ортамыздан әлі күнге дейін тұрпайы сөйлейтін жастарды кездестіріп қаламыз. Тіліміздің лексикалық, фонетикалық, грамматикалық нормалары мен заңдылықтарын ескермейді, қазақ тілінен алған теориялық білімдерін пайдалана алмайды, сөйлегенде тыңдаушы өзінің ойын ұғып , сезіп тұр ма, жоқ па, онымен санаспайды. Басқа тілдің сөзін араластырып, өз тілінің құтын қашырып сөйлеу мәдениетсіздік екенін аңғармайды.Белгілі жазушы Т.Ахтанов өз шығармаларында кейбіреулердің әңгімелесу кезінде бөгде сөздерді нормадан тыс араластырып сөйлейтін ерсіліктерін өткір сынаған. Мысалы: «Сәуле» атты драмалық повестегі кейіпкерлерінің әңгімесінде мынадай сөздер кездеседі. Алдаберген: Жазушы деген жақсы ойлаушы еді...Қап, сен қауғадан жүргенде, Бөпежан «без двух отыр еді. Сен бардың да... Бөпежан: Ылғи жұпыны киінуші еді. Теперь настоящий шик... Мама ос жарасады ...»[3. - 25- 26]. Тіл қоғамда басты рөл атқарады. Тілсіз –қоғам, қоғамсыз- тіл болмайды. «Тіл жоқ жерде адамдар бірлесіп жұмыс істей алмайды, қоғамдық өндірістің қай саласын болса да ұйымдастырып, дамытуы мүмкін болмайды. Қоғамның қандай түрі болмасын , ол тілсіз өмір сүре алмайды. Ал тілдің өзі тек қоғам бар жерде ғана пайда болып, дамып жетіледі. Яғни тілді адамдар ұжымы –қоғамдүниеге келтірсе, тіл сол адамдардың бір-бірімен қатынас жасау қызметін атқарады... Сөйтіп, тіл- адамзат ісінің барлық саласында және күнделікті тұрмысында бірлесіп жұмыс істеуіне, бірін-бірі түсінуісіне мүмкіндік беретін құрал. Бұл- тілдің әлеуметтік,қоғамдық қызметі. Тілдің қоғамдық қызметімен бірге оның ойды жарыққа шығару қызметі де бар. Әрбір адам өз ойын басқа біреуге тіл арқылы айтып жеткізеді, біреудің ойын тіл арқылы түсінеді. Сонымен, қатынас құралы ретінде тілшге анықтама беруде оның әлеуметтік, яғни адам қоғамына қызмет етуі мен ойды жүзеге асыру қызметі негізге алынады[1.-5-6]. Тәуелсіздік алғалы бері Қазақстандағы мемлекеттік тілді дамыту және қолдау нәтижелері қандай деңгейде екенін айқындайтын басты көрсеткіш – бұл шынайы қоғамдық орта, қоғамдық ортаның мүддесі мен рухани саналы көзқарасы. Қоғамдық ортадағы мемлекеттік тілдің қолданылуы тілдік ортаның нығаюымен күшейеді. Ал қазақ тіліндегі қоғамдық ортаны қалыптастыруға ықпал жасайтын факторлар – білім беру, мәдениет БАҚ жүйесі мен мемлекеттік тілде ісқағаздарының жүргізілуін қадағалайтын әрбір мекемедегі тіл дамыту бөлімдері мен департаменттері, т.б. институттар мен қоғамдық ұйымдар, сондай-ақ мемлекеттік биліктің тікелей өзі болып табылады. жүктеу/скачать 7,21 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|