Информационное письмо
жүктеу/скачать 326,19 Kb.
|
сөзжасам, морф 2020етістік (2)
| -а көр, -а көрме аналитикалық форманттары өтіну, бұйыру сияқты мағыналарды білдіреді. Бұлардағы -а көр болымды мәнді білдіреді, -а көрме болымсыз мәнді білдіреді. Мысалы, Кешіре көріңіз, Рязанов мырза. Бірақ мені мынадай столдың қасына жолата көрмеңіз.j
Бұйрық райлы етістік ір түрлі мағыналық реңкте қолданылады, олар төмендегідей: 1. Бұйрық мағынаға: бұйрық, команда, жарлық, тапсырма сияқты мағыналық реңктер жатады: Сабап-сабап айдап таста Дәркембайды деп көзімше бұйрық берді. – Тура! Алға жүгір! Тоқта! Бішкек қаласында Қазақстан Республикасының елшілігі ашылсын! Осы ережені ертең жаттап кел. 2. Талап ету. Бұл мағыналық топқа талап ету, күштеу, қорқыту реңктері жатады. Мұнда қимылды орындату мақсаты көзделеді: Қазір дереу акт жасаңыз! – Шығар шапшаң құлжаны! – Кет, қане, өлмей тұрғаныңда. 3. Тыйым салу. Бұл мағыналық топқа қимылдың жасалуына қатты тыйым салу, өтіну түрінде тыйым жасау жатады: Өтірік айтушы болма! Айта көрмеңіз. Аман келе көр. 4. Өтіну. Өтінуге бұйрық райдың өтіну, жалбарыну, жалыну реңктері кіреді: - Апа, екеуіне де жақсы сый беріп аттандыршы! – Апатайлар, мені ала кетіңдерші! А, құдай, ең болмаса осы тілегімді бере көр! 5. Тілек мәніне алғыс, тілек, бата жатады. Сапарларың оң болсын! –Босағаңа жамандық жетпесін, Төріңнен жақсылық кетпесін. 6. Кеңес мәні сөйлеушінің көмекші, ақылшы болғысы келген ниетінен туындайды: - Шырақтарым, алқынбаңдар, аптықпаңдар, жүректеріңді басыңдар. – Қызыға жаз, қыза жаз, қыздыра жаз, қызықтыра жаз! 7. Қарғыс мағынасы: Көзің аққыр, көзің шықсын, қарғыс атқыр!
жүктеу/скачать 326,19 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|