| Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1.Зубаиров О.З., Тлеуқұлов А.Г. Суару мелиорациясы, Алматы, 2010 ж.
2.Әуезов Ә.Ә., Атақұлов Т.А., Сүлейменова Н.Ш., Жаңабаев Қ.Ш. Егіншілік, оқулық, Алматы, 2005 ж.
3.Атақұлов Т.А., Кененбаев Т.С. Ауыл шаруашылық мелиорациялары, Алматы, 2003 ж.
ЗЕРТХАНАЛЫҚ САБАҚ №13
Тақырыбы: Орман-далалық аймағындағы ауыспалы егіске топырақ өңдеу жүйесін жасау
Сабақтың мақсаты - Ауыспалы егісте топырақ өңдеу жүйесін үйрету.
Сабаққа арналған керекті құрал-жабдықтар: Ауылшаруашылық құралдарының макеттері, түрлі түсті плакаттар және слайдтар
Рет саны
|
Ауыспалы егістегі дақылдардың алмасу реті
|
Технологиялық процестер
|
Топырақ өңдеу жүйесі
|
мақсаты
|
мезгілі
|
тереңдігі (см)
|
машиналары мен құралдары
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
1
|
Ықтырмалы пар
|
Ерте көктемде топырақты тырмалау
|
Ылғал жабу, арамшөптер өскіндерін және топырақ қабыршығын жою
|
Топырақтың физикалық «пісіп жетілуінде»
|
3-4
|
БИГ-ЗА
БМШ-15
|
Парды жазықтабан сыдыра тілгішпен бірінші рет культивациялау
|
Арамшөптерді жою, топырақты қопсыту
|
Арамшөп өскіндері пайда болғанда
|
8-10
|
|
Парды екінші рет культивациялау және бір мезгілде фосфор тыңайтқышын сіңіру
|
Арамшөптерді жою, топырақтың құнарлылығын арттыру
|
Арамшөп пайда болғанда
|
10-12
|
РВК-4,2
РВК-3,7
|
Парды үшінші рет культивация-лау және бір мезгілде топырақты нығыздау
|
Арамшөптерді жою, топырақ бетін тегістеу және тығыздау
|
Арамшөп пайда болғанда
|
8-10
|
КПШ-5
КПЭ-3,8Б ЗККШ-6А
|
Ықтырма себу (қыша, жүгері, күнбағыс)
|
Қыста қар тоқтату, топырақ-ты эрозиядан қорғау
|
Шілденің бірінші
онкүндігінде
|
2-3
|
СКН-3
КПШ-5
СЗС-6
|
Парды негізгі өңдеу (терең қопсыту немесе жырту)
|
Ылдғалдың жақсы сіңуін қамтамасыз ету, арамшөптерді жою
|
Тамыз айының үшінші онкүндігінде
|
25-27
|
ПНС-4-35
КПГ-250
|
Егін себу
|
Тұқымды топыраққа сіңіру
|
|
4-5
|
СЗТ-4,7
|
Уақытша қарық жасау
|
Егістікті суару үшін
|
Егін көктеп шық-қаннан кейін
|
30-40
|
КЗУ-3,0
|
2
|
Жаздық бидай
|
Ерте көктемде топырақты тырмалау
|
Ылғал жабу, арамшөп өскіндерін және топырақ қабыршығын жою
|
Топырақтың физикалық «пісіп жетілуінде»
|
3-4
|
БИГ-ЗА
БМШ-15
|
Топырақты тығыздау
|
Топырақты тегістеу
|
Ылғал жапқаннан
кейін
|
|
ЗККШ-6А
|
Егін себер алдында топырақты
культивациялау
|
Арамшөптерді жою, топырақты қопсыту және тегістеу
|
Дәл егін себер алдында немесе бір мезгілде
|
6-8
|
ОП-8 КТС-10-
1 КПЭ-3,8Б
ЛДГ-10
|
Егін сепкеннен кейін топырақты тырмалау
|
Топырак қабыршағын жою
|
Егін сепкеннен 3-4 күннен соң
|
3-4
|
СП-11А
БЗСС-1,0
|
Егін жинау: дестеге түсіру
|
Астықтың тез пісуін және дәннің құрғауын қамтамасыз ету
|
Дәннің ылғалдылы-ғы 25-35% болғанда (балаусызданып пісу)
|
Аңыздың биіктігі 12-15 см болу керек
|
Енисей-1200
СК-5, Д-101А
ЖВН-6А
ЖНУ-8,6
|
- дестені бастыру
|
Өнім жинау
|
Дәннің ылғалдылы-ғы 14-16% (толық пісу)
|
|
СК-5, Енисей-1200
Дон-1800
|
3
|
Жаздық бидай
|
Топырақты негізгі өңдеу
|
Топырақты қопсыту, арамшөптерді жою
|
Егін жиналсымен
іле-шала
|
12-14
|
КПШ-5
КТС-10-1
КПЭ-3,8Б
|
Ерте көктемде топыракты тырмалау
|
Ылғал жабу, арамшөптер және топырак қабыршағын жою
|
Топырақтың
физикалық
«пісіп-жетілуі»
|
3-4
|
БИГ-ЗА
БМШ-15
|
Топырақты нығыздау
|
Танап бетін тегістеу
|
Ылғал жапқаннан
кейін
|
|
ЗККШ-6А
|
Егін себу
|
Тұқымды топырақка сіңіру, өнім алу
|
18-25.05
|
6-7
|
СЗС-2ДЛ
СЗС-6
|
Гербицид қолдану
|
Арамшөптерді жою
|
Бидайдың толық түптену фазасында
|
1,2-1,5 кг/га
ә.е.заты
бойынша
|
ОП-2000-2-01
|
Егін жинау: дестеге түсіру
|
Астықтың тез пісуін және дәннің құрғауын қамтамасыз ету
|
Дәннің ылғалдылы-ғы 30-35%
(балауызданып пісу фазасы)
|
Аңыздың
биіктігі
12-15 см
болуы
керек
|
СК-5
Енисей-1200
ЖВН-6А
|
- дестені бастыру
|
Өнімді жинау
|
Дәннің ылғалдылығы 14-16% (толық пісу)
|
|
СК-5 Енисей-1200
|
4
|
Арпа
|
Топырақты негізгі өңдеу
|
Топырақты қопсыту, Арамшөптерді жою
|
Тамыз- Қыркүйек айларында
|
12-14
|
КТС-10-1 КПЭ-3,8Б
КПШ-9
|
Ерте көктемде топырақты тырмалау
|
Ылғал жабу, топырақты қопсыту, арамшөп өскіндері мен топырак қабыршағын жою
|
Топырақтың
физикалық
«пісіп-жетілуі»
|
3-4
|
БИГ-ЗА
БМШ-15
|
Топырақты культивациялау
|
Арамшөптерді жою
|
Егін себер алдында
|
6-8
|
ЛДГ-10
БЗСС-1,0
|
Егін себу
|
Тұқымды топырақка сіңіру, өнім алу
|
Мамырдың соңғы бес күндігі
|
6-8
|
СЗС-2,1А
СЗС-6
|
Гербицид қолдану
|
Арамшөптерді жою
|
Арпаның толық түптену фазасында
|
1,2-1,5 кг/га
ә.е.заты
бойынша
|
ОП-2000-2-01
|
Егін жинау: -дестеге түсіру
|
Астықтың тез пісуін және дәннің құрғауын қамтамасыз ету
|
Дәннің ылғалдылы-ғы 30-35% (балауызданып пісу фазасы)
|
Аңыздың
биіктігі
12-15 см
болуы
керек
|
СК-5
Енисей-1200
ЖВН-6А
|
-дестені бастыру
|
Өнімді жинау
|
Дәннің ылғалдылы-ғы 14-15% (толық пісу)
|
-
|
СК-5
Енисей-1200
|
Бақылау сұрақтары:
1. Ауыспалы егісте топырақ өңдеу жүйесінің ерекшеліктері.
2. Дақылдарға байланысты топырақ өңдеу ерекшеліктері.
ЗЕРТХАНАЛЫҚ САБАҚТАР №14-15
Тақырыбы: Суармалы егіншілік аймағындағы ауыспалы егістерге топырақ өңдеу жүйесін жасау
Сабақтың мақсаты: Ауыспалы егісте топырақ өңдеу жүйесін үйрету
Сабаққа керекті құрал-жабдықтар: Ауылшаруашылық құралдарының макеттері, плакаттар және слайдтар
Рет
саны
|
Ауыспалы егістегі
дақылдардың
алмасу реті
|
Технологиялық үрдістер
|
Топырақ өңдеу
|
мақсаты
|
мезгілі
|
тереңдігі
|
машиналары мен құралдары
|
1
|
Арпа+жоңышқа
|
Сүдігер жырту және бір мезгілде тырмалау
|
Топырақты қопсыту, арамшөптерді жою, танап бетін тегістеу
|
қыркүйек-қазан айлары
|
22-25
|
ПЛН-4-35
ЗБСС-1,0
|
Ерте көктемде топырақты тырмалау
|
Ылғал жабу, арамшөп өскіндерін және топырақ қабыршағын жою
|
Топырақтың физикалық "пісіп-жетілуі"
|
3-4
|
СП-11
ЗБСС-1,0
|
Егін себер алдында топырақты культивациялау
|
Арам шөптерді жою, топырақты қопсыту және танап бетін тегістеу
|
Дәл егін себер алдында
|
6-8
|
РВК-4,2
РВК-3,7
|
Егін себу
|
Тұқымды топыраққа сіңіру
|
|
4-5
|
СЗТ-47
|
Уақытша қарық жасау
|
Егістікті суару үшін
|
Егін көктел шық-қаннан кейін
|
30-40
|
КЗУ-3,0
|
Егістікті суару
|
Топырақтың ылғал қорын молайту
|
Арпаның сабақта-ну-сүттеніп пісу фазасында
|
500-600
МЗ
|
Қарық
арқылы
|
Арпаны ору
|
Өнімді жинау
|
Арпаның толық пісу фазасында
|
Аңыздың
биіктігі
12-15 см
|
СК-5 Енисей-1200
|
|
|
Жоңышқаны суару
|
Өсімдікті ылғал мен қамтамасыз ету
|
Пішенді жинап алысымен ілеша-ла
|
500-600 м3/га
|
Қарық арқылы
|
Жоңышқаны ору
|
Пішен алу
|
Гүлдену фазасында
|
|
|
Жоңышқаны суару
|
Өсімдік жақсы өсу үшін ылғалмен қамтамасыз ету
|
Пішенді жинап алысымен ілеша-ла
|
500-600 м3/га
|
Қарық
арқылы
|
2
|
Жоңышқа
|
Ерте көктемде жоңышқаны тырмалау
|
Ылғал жабу, топырақ қабыршағы мен арамшөп өскіндерін жою
|
Топырақ дегдіген кезде
|
3-4
|
ЗБСС-1,0
|
Жоңышқаны суару
|
Өсімдікті ылғалмен қамтамасыз ету
|
Мамыр айы
|
600-800 м/га
|
Қарық
арқылы
|
Жоңышқа қалдығын суару
|
Өсімдік әрі қарай жақсы өсіп-дамуы үшін ылғалмен қамтамасыз ету
|
Пішенді жинап алысымен іле-шала
|
600-800 м3/га
|
Қарық
арқылы
|
3
|
Жоңышқа
|
Ерте көктемде жоңышқаны тырма-лау
|
Ылғал жабу, топырақ қабыршағын және арамшөптерді жою
|
Топырақ дегдіген кезде
|
3-4
|
ЗБСС-1,0
|
Жоңышқаны суару
|
Өсімдікті ылғалмен қамтамасыз ету
|
Мамыр айы
|
500-600 м3/га
|
Қарық
арқылы
|
Жоңышқаны бірінші рет шабу.
|
Пішен алу, өсімдік жақсы өсіп даму үшін ылғалмен қамтамасыз ету
|
Өсімдіктің гүлде-ну фазасында
|
|
|
Жоңышқа қалдығын суару
|
|
Пішенді жинап алысымен іле-шала
|
600-800 м3/га
|
Қарық
арқылы
|
Жоңышқаны екінші рет шабу (ору)
|
Пішен алу
|
Өсімдіктің гүлде-ну фазасында
|
|
|
|
|
Жоңышқа қалдығын суару
|
Өсімдік жақсы өсіп-дамуы үшін ылғалмен қамтамасыз ету
|
Пішенді жинап алысымен ілеша-ла
|
600-800 м3/га
|
Қарық
арқылы
|
Жоңышқа қыртысын екі рет кесекөлденең бағытта сыдыра жыртқыш-пен өңдеу
|
Жоңышқа тамырының тіршілік қабілетін жою
|
Соңғы орудан кейін пішенді жинап алған соң
|
6-8
|
БДТ-7
|
Жоңышқа қыртысын түренді соқа мен жырту
|
Өсімдік қалдықтарын топыраққа сіңіру, топырақ-ты қопсыту
|
Сыдыра жырт-қышпен екінші рет өңдегеннен бір аптадан кейін
|
27-30
|
ЛЛН-4-35 Пн-4-35
|
4
|
Күздік бидай
|
Егін себер алдында топырақты культивациялау
|
Арамшөптерді қопсыту және танап бетін тегістеу
|
Дәл егін себер алдында
|
6-8
|
РВ-3,7,
РВК-4,2
|
Себу
|
Тұқымды топыраққа сіңіру, өнім алу
|
Тұрақты аяз түскенге дейін 55-60 күн қалғанда
|
6-8
|
СЗП-24,
СЗС-2ДА
|
Егістікті суару
|
Өсімдікті ылғалмен қамтамасыз ету
|
Ерте көктемде
|
|
|
5
|
Қант қызылшасы
|
Аңызды сыдыра жыртқышпен өңдеу
|
Ылғалды сақтау, арамшөп-терді жою
|
Күздік бидайды жинап алысымен іле -шала
|
6-8
|
ЛДГ-5
ЛДГ-10
|
Жырту алдында суару
|
Топырақты ылғалдандыру
|
Жер жыртудан бір апта бұрын
|
-
|
Қарықпен ДДА-10ОМА
|
Сүдігер жырту
|
Топыракты қопсыту, арамшөптерді жою
|
Топырақ дегдіген-нен кейін
|
28-30
|
ПН-4-35
ПЯ-3-35
|
Ерте көктемде топырақты екі ізде тырмалау
|
Ылғал сақтау, арамшөп өскіндерін жою
|
Топырақ-физика-лық "пісіп-жетілгенде"
|
3-4
|
БЗТС-1,0 БЗСС-1,0
ЗБП-0,6
|
Егін себер алдында культивациялау
|
Арамшөптерді жою
|
Егін себер алдында
|
6-8
|
РВК-3,6
РВК-4,2
БЗСС-1,0
|
Егін себу
|
Тұқымд ы топыраққа сіңіру
|
Топырақ 10-120С қызғанда
|
2-8
|
ССТ-8В
|
|
|
Топырақты егін көктеп шыққанға дейін тырмалау
|
Топырақ қабыршағын және арамшөп өскіндерін жою
|
Егін сепкеннен 4-5 күннен соң
|
2-8
|
ЗБП-0,6
ЗОР-0,7
|
Шоқтау
Өсімдікті сирету
|
Өсімдікті букет жасау
|
Өсімідктің 1-2 жапырағы пайда болғанда
|
-
|
УСМК-5,4 В КРН-4,2
|
Егістікті тырмалау
|
Арамшөптерді жою
|
Өсімдіктің 1-2 жұп жапырағы пайда болғанда
|
3-4
|
ЗБП-0,6
ЗОР-0,7
|
Өсімдік желісін реттеу
|
|
Өсімдіктің 3-4 жапырағы пайда болғанда
|
-
|
ПСА-2,7 УМСК-5,4В
|
Вегетация кезінде өсімдікті 3-4 рет суару
|
Өсімдікті ылғалмен қамтамасыз ету
|
Әрбір 3-4 аптада
|
-
|
Қарықпен ДДА-100МА
|
Өсімдіктердің қатараралығын культивациялау
|
Топырақ қабыршағын және арамшөп өскіндерін жою
|
Әр суарғаннан соң топырақ дегдіген кезде
|
1. 5-6,
2. 10-12,
3. 12-14,
4. 16-18
|
КРН-4,2
УМСК-5.4В
|
Өсімдіктің пәлегін жинау
|
Танапты өсімдік қалдық-тарынан тазалау
|
Егін піскен кезде
|
|
БМ-4А
|
Егін жинау
|
Өнім алу
|
15 қыркүйектен бастап
|
-
|
РКМ-4
|
Достарыңызбен бөлісу: |
