Вакцина егуден бас тарту дұрыс па, бұрыс па? «Ауырып ем іздегенше, ауырмаудың жолын ізде» деген қағида бүгінде дүниежүзіндегі денсаулық сақтау саласының басты қағидасына айналған. Осы ұстанымдағы мемлекеттердің барлығы вакцинаға жыл сайын миллиондаған қаражат жұмсап, түрлі ауруларға қарсы балаларға егу жұмыстарын жүргізіп келеді. Аурулардың алдын алу мақсатында егілетін екпенің алғашқысы нәресте дүниеге келу бойына перзентханада егілсе, одан кейінгілері кезең-кезеңімен 56 жасқа дейін егіліп отырады. Өкінішке қарай, соңғы кездері қауіпті аурулардың алдын алуға бағытталған вакциналарға қарсы шығып, балаларына үзілді-кесілді егуден бас тартатын ата-аналар да көбейіп барады. Вакцина туралы айтылып жүрген аңыз бен қауесеттің ақиқаты қайсы?
Рас, Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының экология комитетінің мамандары әртүрлі мемлекеттердегі инфекциялық аурулардың туындауын сараптай келе, оларды екпесіз-ақ, уақытылы түрде дәрігерлерге қаралып тұру, таза ауызсу мен сапалы, дұрыс тамақтану арқылы жеңуге болады деген қорытындыға келген. Алайда бүгінде таза ауызсуға жер халқының 89 пайызының ғана қол жеткізіп, 783 млн адамның ластанған су көздерін місе тұтуға мәжбүр болып отырғанын, күн сайын төмендеп бара жатқан экологиялық жағдайлар мен адамдардың дұрыс тамақтану режимін жиі бұзатынын есепке алсақ, вакцинасыз күніміз қараң екеніне көзіміз жетеді. Яғни бүгінде адамзат вакцинаға тәуелді.
Мамандар: «Инфекция адам таңдамайды. Егер егу жұмыстары жаппай жүргізілмесе, ұлттық генофонға да кері әсерін тигізеді. Сондықтан бірен-саран қарсылық көрсеткендерге де мұқият түсіндіру жұмыстарын қолға алып, міндетті түрде егу жұмыстарын жүргізу керек», – дейді. Айта кетер жайт, жыл сайын вакцинаның арқасында 3 миллиондай сәби ажал тырнағынан арашаланып, 750 мыңдай балдырған мүгедектік қаупінен арылады екен. Бұл – мамандардың вакцинасыз кезеңмен, уақытылы вакцина егіліп жатқан бүгінгі кезеңді салыстыра келе түйіндеген статистикасы. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының деректеріне сүйенсек, жыл сайын түрлі сырқаттан көз жұматын адамдардың үштен бір бөлігінің өлімі жұқпалы аурулардан келетін көрінеді. Сондай-ақ әлем бойынша 3 миллион сәби қазіргі таңда вакцинасы табылмаған түрлі жұқпалы аурулардан көз жұмады екен. Осылайша, әлем халқы вакцинасы жоқ жұқпалы аурулардан зардап шегіп жатқанда алдын алу вакцинасы белгілі болып тұрған қауіпті дерттерден сақтандыратын екпелерге ата-аналардың қарсы шығуы жұқпалы дерттерге қарсы жүргізіліп жатқан жұмыстарды күрделендіріп тұр. Ал қазіргі таңда 27 түрлі ауруды вакцинамен ауыздықтауға болатыны анықталған. Осы орайда жұқпалы ауруларға қарсы күрестегі бірден-бір құрал халықты егумен толық қамту екенін жұртшылықтың жаппай түсінуі маңызды болып отыр.
Алтын НАЖМЕДЕНОВА, ҚазҰУ-дың эпидемиология кафедрасының доценті, медицина ғылымының докторы, профессор:
– Екпеге қарсы пікірді таратып жүргендер – медицинадан еш хабары жоқ жандар. Қауіпті дерттің алдын алудың бірден-бір жолы – вакцина. Мәселен, 1988 жылы полиомиелитке шалдыққан 125 ел тіркелген. Вакцинаның арқасында оларды толығымен жойдық деуге болады. Түрлі инфекция адам өлімінің көбеюі мен мүгедектіктің таралуына алып келеді. Вакциналауды аз уақытқа ғана тоқтатқан елдерде түрлі инфекциялардың қауіпті ошақтары пайда болған. Осы орайда біздің елімізде де тұрақты түрде вакциналау жұмыстары жүргізіліп келеді. Осындай жүргізілген жұмыстардың арқасында жіті вирусты гепатит, тыныс жолдарының ауруы күрт азайған. Мұның барлығы дер кезінде жүргізіліп отырған егу жұмыстарының арқасы деп білемін. Мәселен, Тәжікстанда 2010 жылы полиомиелиттің таралуы халық арасында егуден өтпегендердің көбеюінен пайда болған. Сондай-ақ Жапония және басқа да бірқатар Еуропа елдері егу жұмыстарын босаңсытқан кезде қызамық, көкжөтел, қызылша секілді аурулардың тез таралу қаупі байқалған. Осы орайда еліміздегі вакциналау жұмыстарын дамыту мақсатында жақында ҚазҰУ-ден вакцинология мектебі ашылды.
Мамандар дәл қазіргі таңда елімізде нақты қанша ата-ананың балаларын егуден бас тартқанын айтып бере алмады. Дегенмен жыл өткен сайын олардың санының артып бара жатқанын да жасырып қалмады. Айта кетер жайт, ата-аналардың вакциналарға қарсылығы кезінде АҚШ-та да тіркелген екен. Сол кезеңде жанұялық дәрігерлер балаларын егуден бас тартқан ата-аналармен жұмыс істеуден мүлдем бас тартқан. Яғни аурудың алдын алатын вакцинаны салдырмаған ата-аналардың балаларының денсаулығын өз жауапкершіліктеріне алуын талап еткен. Ал біздің елімізде вакцина салдыруға қарсылық білдірген ата-аналармен тек түсіндіру жұмыстары ғана жүргізілуде. Әйтсе де, мамандардың айтуынша, мұның да қаншалықты нәтиже беріп жатқаны белгісіз көрінеді.
Бір анығы, қазіргі таңда дамыған елдерде қауіпті ауруларға қарсы вакцина егілетін аурулар қатары көбейіп келеді. Тіпті дамыған Еуропа елдерінде, әсіресе Америка мен Израильде бізде салынбайтын вакциналар да бар екен. Ал Қазақстаннан шетелге шығатын кезде соларды егу талап етілетін көрінеді. Сондықтан мамандар біздің елімізге де замана көшінен қалмай, қауіпті жұқпалы аурулардың алдын алу жұмыстарын күшейту қажеттігін ескертеді.
Автор: Қуаныш ӘБІЛДӘҚЫЗЫ