мен саясатын жек көретініне қарамастан, долларды өте жақсы көрді. Құдайлар мен билеушілер жеңіліске ұшыраған жерде ақша қалай та- бысқа жетті? 154
А Д А М З А ТТ Ы Б ІР ІК Т ІР У 10-тарау Ақшаның иісі 1519 жылы конкистадорлар тобын басқарған Эрнан Кортес Мек- сикаға баса-көктей кіріп, адамзат қауымына тағы бір әлемді ашты. Жергілікті тұрғындар - ацтектер келімсектердің әлдебір сары ме- талға аса құмарта қарайтынын байқады. Тек сол металл туралы айтады. Жергілікті адамдар да алтынмен таныс еді: жұмсақ, со- зылмалы, өңдеуге оңай көндігеді, одан мүсіншілер мүсіндер құйып, зергерлік әшекейлер жасады. Алтын үнтағын кейде айырбас құра- лы ретінде пайдаланды. Ацтектер көбіне-көп какао-бұршақтарымен немесе мата кесіндісімен есеп айырысты, сондықтан да испандық- тардың алтынға ашкөздене қарауы оларға түсініксіз еді. Ақ адамдар бұл металдың несінө қызығады: тамақ қылуға келмейді, одан киім де тіге алмайсың, тіпті тым жұмсақ болғандықтан аспап-сайман не месе қару-жарақ жасауға да жарамайды ғой. Олар испандықтардың неліктен алтынға құмарлығын сұрағанда, Кортес: «Себебі біз жүрек кеселіне шалдыққанбыз, оны тек алтын ғана ем дел жазады», - дел жауап беріпті1. Шын мәнінде, бүл испандық басқыншылар шыққан Афроазия әле- міне тән нағыз рухани дөрт еді. Бұл әлемдегінің баршасы тіпті бітіспес дүшпандар да бір мақсатқа - алтынға ұмтылды. Көп алтынға! Мекси- каны бағындырғанға дейінгі үш ғасыр бойы - Кортестің ата-бабалары мен оның солдаттары Иберия түбегі мен Солтүстік Африкадағы мұ- сылман ұлыстарына қарсы қанқұйлы діни соғыстар жүргізді. Исаның ізбасарлары мен Алланың құлдары бір-бірін он мыңдап қырып, егіс-
