иерархиясын табиғи әрі дұрыс құрылым ретінде түсінетіндердің бәрі құлдық - адамның ойлап тапқан жүйесі емесін дәлелдеуге тырысты. Хаммурапи құдайлардың қалауын желеуретсе, ал Аристотель құл - «құлдық болмыс», бостан адам «азат болмысты» иеленгеніне, яғни әркімнің қоғамдағы хал-жағдайы ішкі болмысынан шығып жататынына сендіріп бақты. Адамдардың теңсіздігі қайдан шыққанын ақнөсілшілден сұрап көрі- ңізші, сол бойда нәсілдер арасындағы биологиялық айырмашылықтар туралы псевдо-ғылыми дәріске қарқ боласыз. Сірө, сізге «арийлік қан- да немесе гөнде әлдебір құдірет жатыр, соның арқасында ақ адамдар жаратылысынан ақылды, тәртіпті әрі жанын сала жүмыс істейді» дей- тін шығар. Капитализмнің көкезу жақтаушысынан байлық иерархиясы жөнінде сұраңызшы, сөз жоқ, қаражаттың теңсіздікпен бөлінуі - адам- дардың қабілеті мен мүмкіндігіндегі объективті айырмашылықтардың қашып құтыла алмайтын салдары екеніне қанығасыз. Осынау пайымға салсақ, байлардың бай болатын себебі, «олар кедейлерге қарағанда қабілетті әрі еңбекқор, байлар жақсы емделіп, тәуір білім алса, тоя та- мақтанса, оған ашуланудың қажеті жоқ. Себебі олар мұндай артықшы- лықтарға жетуге біраз еңбек сіңірді» дейді. Касталық жүйесі бар үнділер бақи дүние бір кастаны екіншісінен жоғары қойғанына сенеді. Жаратылыстың белгілі үнділік мифі былай дейді: кұдайлар алғашқы адам Пурушаның денесінен әлемді жасады- мыс. Күнді - оның көзінен, Айды - миынан, брахмандарды (абыздар- ды) - ернінен, кшатрийлерді (жауынгерлерді) - қолынан, вайшилерді (шаруалар мөн саудагерлерді) - жамбасынан, шудраларды аяғынан жаратты дейді. Осы түсіндірмеге құлақ ассақ, брахман мен шудраның арасындағы айырмашылық аспандағы Ай мен Күндей соншалықты та-
