мәзірінде С дәруменіне бай азық-түлік мүлде болған жоқ. Алыс сапарға шыққан теңізшілер қатқан нан мен сүр етпен қоректенді, ал дәрумені мол жеміс-жидек пен көкөністерді бортқа тиеген емес. Корольдік флот дәрігер Линдтің тәжірибесіне көңіл бөлмеді. Бірақ бұл Куктің назарын аударды, ол дәрігердің уәжі дұрыстығын дәлелдеуге кірісті. Кук жүзу алдында ашыған қырыққабатты мол алып, теңізшілер- ге әр аялдамада жергілікті жемістер мен көкөністі жеу жөнінде бүйрық берді. Кук экспедициясынан бірде-бір адам қүрқүлақтан қаза тапқан жоқ. Келесі онжылдықтарда «Кук диетасы» әлемнің барлық флотында қабылданып, талай теңізші мен жолаушылар өмірін сақтап қалды1. Кук экспедициясының бүдан да басқа, бірақ онша жағымды емес нәтижелері бар. Кук тәжірибелі теңізші жене географ қана емес, сон- дай-ақ офицер еді. Корольдік қоғам шығынның едәуір бөлігін өзі өтеп, кемені корольдік флот қарамағына берді. Ал корольдік флот қасына бақайшығына дейін қаруланған 85 солдатты қосып, кемені зеңбірек- термен, білтелі мылтықтармен жене оқ-дәрімен жабдықтап, Кукті тағы аттандырды. Жинақталған ақпараттардың - астрономия, география, метеорология мен антропология бойынша мағлұматтардың саяси және әскери құндылығы жоғары болғаны даусыз. Құрқүлақтан құтқара- 240
ҒЫ ЛЫ М И РЕВО ЛЮ Ц ИЯ тын амал тапқан ағылшындар мұхиттарды бауырына басып, әлемнің басқа қиырына әскер жіберу мүмкіндігіне ие болды. Кук Британ импе- риясының құқықтарын өзі «ашқан» жерлерге, соның ішінде Австралия- ға мәлімдеді. Бұл экспедиция Тынық мұхиттың оңтүстік-батыс аймағын Британияның басып алып, Австралияны, Тасмания мен Ж аңа Зелан- дияны отарлауына, көптеген еуропалықтың жаңа жерлерге қоныс ау-
