ҒЫ ЛЫ М И РЕВО ЛЮ Ц ИЯ Моғолдар және Қытайдың Мин мен Цинь әулеттері үшін алтын ғасырға айналды. Олардың бәрі жер аумақтарын едәуір кеңейтіп, демография- лык және экономикалық өсімге жетті. 1775 жылы Азияның жаһандық экономикадағы үлес салмағы 80%-ды құрады. Үндістан мен Қытайдың өзі жалпы әлемдік өнімнің үштен екісін өндірді. Еуропа олармен са- лыстырғанда экономикалық түрғыдан ергежейлі болып қалды3. 1750-1850 жылдары, бірнеше соғыстан кейін еуропалықтар Шы- ғыстағы державалардьщ қуатын әлсіретіп, Азияның бірсыпыра бөлігін бауырына басқан шақта таразы басын Еуропа басып кетті. 1900 жылға таман еуропалықтар әлемдік экономика мен құрлықтардың ауқымды бөлігіне бақылау орнатты. Батые Еуропа мен Құрама Штаттар әлемдік өнімнің жартысынан аса бөлігін өндіріп, ал Қытайдың үлесі 5%-ға кеміп кетті4. «Ақ адам» ұранымен жаңа әлемдік тәртіп пен жаңа жаһандық мәдениет қалыптасты. Бүгінде халықтардың барлығы киіну мәнері, ой қорыту және таңдап-талғау әдібі жөнінен (тіпті оны мойындағылары келмесе де) еуропалықтарға айналды. Сапырған сөз ләмдері Еуропаға қарсы болуы мүмкін, бірақ Жер шары турғындарының түгелге жуығы саясатқа, медицинаға, соғыс пен экономикаға еуропалықтар көзімен қарап, еуропалық әуендегі, сөзі еуропалық тілдердің бірінде жазылған музыканы тыңдайды. Тіпті көп ұзамай бұрынғы жаһандық деңгейіне жетуге үміттенген тым өскелең Қытай экономикасы еуропалық өндіріс пен қаржы моделін үлгі тұтты. Жер шарының меңіреу түкпірінде мұздаған аяқ-қолын бауырына тығып, бұйығып жатқан Еуразия халықтары қас қағымда қалайша бүкіл әлемді бағындырып ала қойды? Әдетте бұған Еуропа ғалымдарының
