лықтағы соғыстар мен алаңғасарлығының кесірінен голландтықтар Нью-Йорктен ғана емес, сондай-ақ Еуропадағы қаржылық және импе- риялық жетекші рөлінен де айырылып қалды. Босаған орынды пеле ну үшін Англия мен Франция аяусыз қырқысты. Бастапқыда Франция ұтатын сияқты көрінді, ол Англиядан дәулеттірек еді, жер аумағы мен тұрғындар саны жағынан да басым тұрды, қисапсыз әрі кәнігі армиясы болды. Бірақ Англия қаржы жүйесінің сеніміне кіре алды да, Франция оған лайық болмай шықты. Әсіресе XVIII ғасырда Еуропадағы «Мисси сипи көбігі» деп аталатын аса ірі қаржы дағдарысы кезіндегі Франция билігінің қылығы өрескел болды. Францияда тіркелген Миссисипи компаниясы 1717 жылы Миссиси- пидің төменгі сағасындағы алапты отарлауға кірісіп, сол жерге Ж аңа Орлеан қаласын сала бастады. Өзінің асқақ жоспарларын қаржылан- дыру үшін X V Людовик сарайымен байланысы бар компания Париж- дің қор биржасында акцияларын сатты. Компания директоры Джон Лау, сондай-ақ Францияның орталық банкінің меңгерушісі қызметін де атқаратын. Бұған қоса король оны қаржы қызметінің бас инспек торы - қазіргі қаржы министріне парапар лауазым иесі етіп тағайын- дады. 1717 жылы Миссисипидің төменгі сағасында ми батпақ пен 2 7 9
ТӨРТІНШІ БӨЛІМ колтырауындардан басқа түк жоқ еді, бірақ компания көл-көсір бай- лык пен компанияның шексіз мүмкіндіктері туралы дақпырт таратты. Француз ақсүйектері, бизнесмендері, қалалық буржуазияның көрнек- ті өкілдері бұл ертегіге сеніп қалды, компания акцияларының бағасы аспанға шарықтап шыға келді. Олардың бастапқы бағасы бір акцияға 500 ливрді құрады. 1719жылғы 1 тамызда әр акцияны 2750ливрден
