Сопақша Сопақшаларды жасау «Овал» инструменті көмегімен тікбұрыштар құрылатын ережелер бойынша орындалады. Шеңбер салу үшін Shift

Сопақшаларды жасау «Овал» инструменті көмегімен тікбұрыштар құрылатын ережелер бойынша орындалады.

Шеңбер салу үшін Shift батырмасын басулы күйде ұстаңдар.
Көпбұрыш және сынық сызықтар
инструментін («Многоугольник») көпбұрыштар және сынық сызықтар жасауға қолдануға болады.
Көпбұрыш жасау

Көпбұрыш жасау үшін екі әдісті қолдануға болады.

Егер көпбұрыш жасау барысында сызылған құрылымнан бас тартсаңдар, ESC батырмасын басыңдар. Егер салынған жақтар саны бірден көп болса, бітпеген көпбұрыш сынық сызық қалпына енеді.

Көпбұрыштың фоны мен шектеуші сызығының (сынық сызық) түрін өзгерту тікбұрыш жағдайындағыдай жасалады. Көпбұрыш пен сынық сызық пішінін мынадай жолмен редакциялауға болады:

1. 
   Көпбұрыш (сынық сызық) сүйір ұштарын оның шектерінде екі рет шертіп, ерекшелеңдер.
   
2. 
   Қойылған мақсатқа қатысты төменде берілген нұсқауларды пайдаланыңдар:
   

• 
  Жаңа сүйір ұш косу үшін жақтардың біріндегі қажет нүктені тышқанмен шертіңдер.
  
• 
  Көпбұрыш (сынық сызық) пішінін өзгерту үшін тышқан көмегімен оның кез келген сүйір ұшын жылжытындар.
  
• 
  Сүйір ұшты жою үшін жойылатын сүйір ұшты шертіңдер.
  

Қазір экрандарыңда басу жолағын тұтастай көріп тұрсыңдар. Объектілерді толық көріп алу үшін экрандағы жарияланымның бейнелеу масштабын өзгерту қажет. Масштабты бірнеше әдіспен өзгертуге болады:

1. 
   Вид менюін ашып, командалардың бірін таңдаңдар: Увеличить, Уменьшить, Реальный размер, Вписать окно, Монтажный стол және де Масштаб тізімінде ең дәлірек (пайызбен) бейнелеуді таңдап алуға мүмкіндік бар (Сурет 15). «ЬІстық» пернелерге назар аударыңдар, олармен жылдамырақ жұмыс істеуге болады.
   

2. 
   Егер «Стрелка» инструментімен жұмыс істесеңдер, онда тышқанның оң батырмасын басыңдар. Экранда меню пайда болады, оның ішіндегі тізімнен сендер өздеріңе ең ыңғайлы масштаб таңдауларыңа мүмкіндік бар. Егер Другой вид командасын таңдасаңдар, ішінен кез келген масштабқа тапсырыс жасауға болатын терезе (Сурет 16) пайда болады.
   

3. 
   Инструменттер панелінен «Лупа» инструментін таңдаңдар. Тышқан меңзері ішінде «қосушасы» бар лупаға айналады. «Лупамен» жұмыс істеудің екі әдісі бар:
   

• 
  Тышқан меңзерін үлкейтілуге тиісті орынға апарып, сол жақтағы батырманы шертіңдер. Бейнелеу масштабы үлкейеді. Бұл әдісті 400% максимал масштабқа жеткенше қолдануға болады.
  
• 
  Тышқанмен үлкейтілуге тиісті аумақты сызыңдар. Экранның сызылған тікбұрышқа кірістірілген аумағы бүкіл экранға үлкейеді. «Лупамен» масшабты кішірейтуге де болады. Ол үшін CTRL пернесін басып тұрып, сол жақтағы батырманы шертіңдер.
  
  4. 
     «Лупадан» өзге инструментпен жұмыс істегенде, CTRL пернесін басып тұрып, тышқанның оң батырмасың басыңдар. Осы әрекетті бірнеше рет қайталаңдар. Масштабтың біресе үлкейіп, біресе кішірейгенін көресіңдер. Үлкейгенде масштаб «Реальный размер» мәніне, кішірейгенде «Целая страница» мәніне тең.
     

«Реальный размер» масштабына өтіңдер. Егер экрандарың онша үлкен емес болса және де алдыңғы жұмыстарда өз беттеріңмен масшабты өзгертуге тырысқан болсаңдар, онда бүкіл бетті көре алмайсыңдар. Манипуляцияларыңның нәтижесінде экраннан «сырғып» кеткен объектілеріңді де көре алмайсыңдар. Алдарыңда - беттің толтырылмаған бөлігі.

«Жоғалған» объектілерді іздеудің бірнеше әдісі бар. Айталық, экранның оң және сол жақтарындағы шектерінде орналасқан айналдыру жолақтары көмегімен іздеу. Айналдыру жолақтарының ұштарындағы көрсеткіштерді шертумен немесе тышқанмен жүгірткіні жылжыта отырып, құрастыру орны экран бойынша қозғалады.

Егер экрандарыңда өткізу жолақтары болмаса, Просмотр => Показать полосу прокрутки командасын орындандар. Егер оларсыз жұмыс істеп үйренген болсаңдар, жолақтарды Просмотр = > Спрятать полосу прокрутки командасы арқылы дәл солай алып тастауға болады.

«Рука» инструменті көмегімен іздеу әдісі. Оны инструменттер палитрасынан таңдап алуға болады немесе ALT пернесін басып тұрып, тышқанның сол жақтағы батырмасын басу керек - меңзер орнына «Рука» кескіні пайда болады. Тышқанның батырмасын босатпай, меңзерді қажет бағытта жылжытыңдар. Оған дейін жасырулы объектілерді ашып, Қолмен бірге құрастыру орны да қозғалады.
Объектіні бұру

PageMaker бағдарламасының кез келген объектісін кез келген жаққа кез келген бұрышта бұруға болады. Объектіні бұру үшін, оны «Стрелка» инструментімен ерекшелеңдер - объект шектеуіштермен ерекшеленеді. Инструменттер панелінде «Поворот» инструментін таңдаңдар. Меңзерді айналасында айналым жасалатын шектеуішке орнатыңдар. Тышқан батырмасын басып, оны босатпай, меңзерді тандалған нүктеден алысырақ «жылжытып қойып», бұрылысты бастаңдар. Неғұрлым меңзерді объектінің шектеуішімен біріктіретін сызық (басқаша айтқанда - рычаг) ұзын болса, объектіні бұру соғұрлым дәлірек орындалады

1. 
   Объектілердің кандай түрлерін білесіңдер?
   
2. 
   Қандай графикалық элементтер бар?
   
3. 
   Графикалық инструменттерді атаңдар?
   
4. 
   Әр графикалық инструментті сипаттап шығыңдар?
   
5. 
   Бетті қарауды қалай іске асыруға болады?
   
6. 
   Объектіні қалай тексеруге болады?
   

- пернетақтадан тікелей жарияланымға енгізу;

- мәтін редакторында жасалған дайын мәтінді импорттау арқылы алуға болады.

Бұл бөлімде біз мәтінмен жұмыс істеудің негізгі әдістерін: мәтінді енгізу мен пішімдеуді қарастырамыз. Мәтінмен PageMaker объектісі ретінде жұмыс істеу. Басқа бағдарламаларда жасалған мәтіндерді импорттауды кейінірек «Объектілерді импорттау» тақырыбында қарастырамыз.

Инструменттер панелінен «Буква» инструментін таңдаңдар.

• 
  жолдардың соңына көңіл аудармаңдар, PageMaker мәтінді бір жолдан бір жолға қалай көшіретінін өзі шешеді;
  
• 
  абзацты аяқтау үшін оның соңында ENTER пернесін басыңдар.
  

Сегіз ферзі туралы есеп классикалық логикалық проблема болғандықтан, логикалық есептер шешуін иллюстрациялау үшін жиі қолданылады.

Мәтінді экраннан енгізу үшін тікбұрыш салу шарт емес еді. Құрастыру орнының кез келген жерінде мауспен шерту жетіп жатыр. Үнсіздік бойынша мәтін енгізу аумағы басу жолағының шектерімен белгіленеді.

1. 
   Жасалынып қойған мәтінге символдарды енгізу кез келген басқа мәтіндік редактордағыдай орындалады. Меңзерді қажет позицияға орнатып, мәтінді пернетақтадан енгізу керек.
   
2. 
   Символдарды жою үшін BackSpace (меңзердің сол жағындағы символды жою) немесе Delete (меңзердің оң жағындағы символды жою) пернелерін қолданыңдар.
   
3. 
   Бірінен соң бірі орналасқан символдар тобын жоюды оларды алдын ала ерекшелеп барып орындаған ыңғайлы.
   
4. 
   Мәтінді ерекшелеу үшін төмендегі тәсілдерді қолданыңдар:
   
   • 
     Мәтін фрагментін ерекшелеу үшін меңзерді оның шегіне — басына немесе соңына орнатыңдар. Кейін маус батырмасын басып, оны босатпай, меңзерді фрагменттің қарама-карсы соңына дейін «сүйрелеңдер». Мәтін қара фонмен ерекшеленді - енді маус батырмасын жіберуге болады.
     

• 
  Бір сөзді ерекшелеуді оны екі рет мауспен шертіп жылдамдатуға болады. Меңзерді сөздің басы немесе соңына орнатып, басыңдар, кейін екі пернені CTRL және SHIFT басулы күйде ұстап тұрып, «оңға» немесе «солға» көрсеткішін басыңдар.
  
• 
  Абзац өз шегінде үш рет шертумен ерекшеленеді.
  
• 
  Бүкіл мәтінді ерекшелеу үшін Правка-Выделить все командасын орындаңдар.
  

5. 
   Мәтінді ауыстыру екі операциядан - жою және жаңа мәтінді кірістіруден тұрады. PageMaker жасалынатын әрекеттер санын азайтуды ұсынады. Ауыстырылатын мәтінді ерекшелеп, оны жою, ерекшеленуді орындатпау әрекеттерін жасамай-ақ, жаңаны енгізе беріңдер.
   
6. 
   Бір абзацты екіге болу үшін меңзерді бірінші абзацтың соңғы символынан кейін орнатып, ENTER пернесін басындар.
   
7. 
   Абзацты аяқтамай тұрып жолды аяқтау үшін, меңзерді жолдың соңғы символынан кейін орнатып, SHIFT + ENTER пернелерін басыңдар.
   
8. 
   Екі абзацты біріктіру үшін меңзерді бірінші абзацтың соңғы символынан кейін орнатып, DELETE пернесін басыңдар немесе меңзерді екінші абзацтың бірінші символының алдына қойып, BackSpace пернесін басыңдар.
   
9. 
   Бос жол енгізу үшін мензерді енгізілетін жолдың алдындағы абзацтың соңына немесе енгізілетін жолдан кейінгі абзацтың алдына қойып, ENTER пернесін басу керек.
   
10. 
    Егер өзгертулер дұрыс жасалмаған болса, ең соңғы редакцияны орындатпауға болады. Ол үшін Правка => Отменить редактироеание командасын орындау керек.
    

Мәтінді пішіндеумен біз WordPad және Word мәтіндік редакторларында жұмыс істедік. Енді PageMaker бойынша мәтінді безендірумен айналысайық. Бұрынырақ біз «Сегіз ферзі туралы есеп» мәтінін теріп едік.

Гарнитура (немесе Шрифт) дегеніміз — белгілі кескін символдарының толық жиынтығы. Барлық қаріптерді екі негізгі топқа бөлуге болады; антиква (кәдімгі) — осы типтің қаріп символдарының тік және көлденең штрихтарының ұштарында керткен таңбалары бар, гротеск (шабылғандар) — керткен таңбасыз қаріптер. Негізінде, керткен таңбаның болуы көздің әріптерді сөзге байланыстыруына көмектесіп, үлкен мәтіндерді оқуды жылдамдатады деп саналады. Керткен таңбасыз қаріптер тақырып безендіруде жиірек қолданылады. Мысалы, Arial — гротеск, ал Times New Roman — антиква.

Осы сәтте орнатылған қаріп аты Гарнитура өрісінің ішінде болады. Егер қаріп атының оң жағында орналасқан көрсеткіші бар батырманы шертсеңдер, компьютерлерінде орнатылған барлық қаріптердің тізімі шығады.

Кегль немесе символдар биіктігі. Кегль пункттермен өлшенеді. Отандық теру жүйесінде бір пункт 0,376 мм-ге тең, англоамерикандық жүйеде 0,353 мм-ге тең. Жасаушының қай қаріпті қай жүйеге икемдегенін ешкім анық білмейді, сондықтан кегль таңдағанда нақты үлгілер басылмаларына сүйеніңдер.

Символ кескіні қалыпты, курсивтік, жартылай қалың, жартылай қалың курсивтік, асты сызылған, сызып тасталған болуы мүмкін. Егер мәтінге инверстік кескін берсек (лат. inverso - «аудару»), символдар қағаз бетінің түсін (әдетте бұлақ түс) қабылдайды. Белгі атының жанында орналасқан төртбұрышты шерту оны қосып-өшіреді. Атының тұсындағы қанатбелгі параметр қосылғандығын мәлімдейді. Кейбір параметрлер бір мезгілде қосылуы мүмкін. Мысалы, жартылай қалың еңкіш қаріп алу үшін Полужирное және Курсив мәндерін белгілеу жеткілікті. Нормальное параметрі тұсындағы қанатбелгі барлық басқа параметрлерді өшіреді.

Интерлиньяж дегеніміз — жолдар арасындағы қашықтық. Үнсіздік бойынша Авто таңдалып, оның мәні абзацтың орнатуларында қойылады (онымен кейінірек танысамыз).

Егер жеке символдарды негізгі мәтін орналасқан деңгейден жоғарырақ немесе төменірек орналастыру қажет болса, өрістің ашылатын Позиция тақырыбындағы тізімге кіріп, Нормальный, Надиндекс, Подиндекс нұсқаларының бірін таңдап алыңдар.

Мәтінді пішімдегенде кейде кіші әріптерді бас әріптерге ауыстыру қажеттілігі туады. Регистр тізімінде әріптердің қажетті регистрін: Прописные, Нормальные (әріптер пернетақтадан енгізілгендегі өлшеміне сәйкес), Капитель (жазылуы бас әріптердікі, өлшемі — кішілердікі) таңдауға болады.

Ширина өрісінде символдар енін өзгертуге болады. 100%-ға теңі қалыпты болып саналады.

Мәтінді кез келген түске, оның ішінде кағаз түсіне де, бояуға болады. Бұл жағдайда әріптерді тек қанық фонда көруге болады. Түс ашылатын Цвет тізімінен таңдалады. Таңдалған түспен бояу интенсивтілігі Оттенок өрісінде беріледі.

Ашылатын Символы тізімінде екі мән бар: На одной строке және Произвольно. Егер ерекшеленген мәтінді (әдетте бұл - сөз) бір жолдан бір жолға көшіргенде бөлшектеуге болмайтын болса, «На одной строке» таңдалады. Үнсіздік бойынша жүйе «Произвольно» командасына шығады. Бұл жағдайда сөзді берілген ережелерге сәйкес бөлуге болады.

Жолдағы символдар тығыздығын өзгерту трекинг деп аталады.

Arial Cyr қаріпін таңдаңдар (Cyr қосылса – бұл қаріп белгілері жиынтығында орыс алфавитінің әріптері бар болғаны). Кегль өлшемін 18 пунктке тең етіңдер. Кескіні — жартылай қалың, асты сызылған. Түсі — Cyan, 100% реңкімен. Символдар ені - 120%. Қалған параметрлерді өзгертусіз қалдырамыз. Мынадай тақырып пайда болуы керек (Сурет 18):
Сегіз ферзі туралы есеп
Шахматта ферзі бір катарда, бағанада немссе диагональда тұрған кез келген фигураны «жей» алады. Сегіз ферзіні шахмат тақтасында бірін бірі «жей алмайтындай» етіп орналастыру қажет.

Сегіз ферзі туралы есеп классикалық логикалық проблема болғандықтан, логикалық есептер шешуін иллюстрациялау үшін жиі қолданылады.

• 
  ерекшеленген абзацтарға;
  
• 
  меңзер орнатылған абзацқа;
  
• 
  барлық жаңадан жатқан мәтіндерге.
  

Мынаны естеріңде сақтаңдар:

• 
  көршілес абзацтар арасындағы ара қашықтық абзацқа дейінгі және одан кейінгі бос орындардан тұрады;
  
• 
  егер абзац жаңа бағанада немесе бетте басталса, До қашықтығы ескерілмейді.
  

• 
  мәтін ені бойынша — сызық ұзындығы мәтіннің бірінші немесе соңғы жолының ұзындығына тең;
  
• 
  бағана ені бойынша — сызық ұзындығы мәтіндік блоктың еніне тең.
  

Сызықтар абзацтан қандай арақашықтықта орналасуы қажет екенін де көрсетуге болады. Ол үшін Опции... батырмасын шертіп, пайда болған Расположение линии параграфа терезесінде (Сурет 21) қажетті қашықтықтарды таңдап алу керек.

Объектілер жартылай немесе толық бірінін үстіне бірі қойыла алады. Мұндай жағдайда олардың орналасу орнына тәуелді болып қалмай («үйіндінің» ең жоғарғы деңгейінде ме әлде көптеген басқа әлементтермен жасырулы ма), кез келген объектілермен жұмыс істей білу керек. Басқа элементтермен жабулы объектіні ерекшелеуден бастайық.

Кез келген операция тек ерекшеленген объектілерге жасалады. Ал егер бірден бірнеше объектіні ерекшелеу (мысалы, олардың өзара орналасуын бұзбай жылжыту) қажет болса ше? Объектілер тобын ерекшелеудің бірнеше әдісі бар.

Мысалы, тікбұрышты, «РаgеМаkеr» мәтінін және көпбұрышты басқа объектілерді қамтымай ерекшелеу қажет. 23-суретте көрсетілгендей, біздің объектілер тікбұрышты жақтауға толық кіріп, қалғандары тікбұрышқа кірмей немесе толық кірмей қалған.

Ерекшелеудің екінші әдісін объектілер жеке тұратын жағдайда қолданады. Әр объект «Стрелка» инструменті көмегімен әдеттегі әдіспен, бірақ басулы CTRL пернесімен, ерекшеленеді. Объект ерекшеленуін орындатпау үшін, оны солай тағы бір рет шерту керек.

Кейде бұл әдістерді араластыруға тура келеді. Мысалы, объектілер бөлігі 1-әдіспен ерекшеленеді, қалғандары ерекшеленген топқа 2-әдіс көмегімен қосылады. «Түгел дерлік» объектілерді ерекшелеу үшін алдымен 3-әдіс қолданылады, кейін «артық» объектілердің ерекшеленуін оларды SHIFT пернесін басып тұрып мауспен шерту арқылы орындатпайды.

Объектілер тобын ерекшелеуді орындатпау үшін, тышқанмен бос кеңістікті шертіңдер. Бірақ кейде объектілер теру жолағын соншалықты тығыз толтырып тұрады, сол бос орынды табу үлкен проблема болады. Сол кезде Правка => Снять выделение командасын қолданыңдар.
Объектілерді топқа біріктіру

Объектілердің сәтті композициясын бұзып алмау үшін, оларды топтастыруға болады. Топпен біртұтас объект ретінде әрекет жасауға — жылжытуға, өлшемін өзгертуге, буферге көшіруге болады.

Объектілерді топтастыру үшін мына әрекеттерді орындау қажет:

1. 
   Арасында қалыптастырылған топтар болуы мүмкін осы объектілерді ерекшелеңдер.
   
2. 
   Элемент - Группироватъ командасын орындаңдар.
   

Объектілер тобын тарату үшін мына әрекеттерді орындау қажет:

1. 
   Топтық объектіні ерекшелеу.
   
2. 
   Элемент => Разгруппировать командасын орындау.
   

1. 
   Алмасу буферін пайдалану. Біз бұрынырақ Paint, WordPad, MS Word бағдарламаларында алмасу буферімен жұмыс істеген едік. Windows бағдарламаларының бәрінде онымен жұмыс істеу принциптері бірдей, сондықтан өз тәжірибелеріңді батыл қолдана берсеңдер болады. Алмасу буферінің командаларын тек қана ерекшеленген объектілерге немесе мәтіннің ерекшеленген фрагментіне қолдануға болады.
   

Бір жарияланым ішінде алмасу буфері көмегімен объектілер немесе мәтін фрагменттерінің көшірмелерін жасай аласыңдар және де сол объектілерді басқа орынға, мысалы, басқа бетке немесе тіпті басқа жарияланымға көшіре аласыңдар.

2. 
   Объектілерді алмасу буферін қолданусыз көшіру. Бұл әдісті көшірмені буферде бар нәрсені өзгертпей, экран шегінде жасау қажет болғанда пайдаланған тиімді.
   

1. 
   Объектіні «Стрелка» инструменті көмегімен ерекшелеу.
   
2. 
   CTRL + ALT пернелер комбинациясын басып тұрып, объектіні мауспен қажетті жерге «жеткізу». Маус батырмасын босатқанда экраннан ескі орындағы объектіні және оның жаңа орындағы көшірмесін көресіңдер.
   

1. 
   РМ-де мәтіндік блок қалай жасалады?
   
2. 
   Мәтінді редакциялау РМ-де қалай іске асырылады?
   
3. 
   Қаріптің қандай сипаттамалары бар?
   
4. 
   Қаріп сипаттамаларын өзгерту қалай орындалады?
   
5. 
   Абзац немен сипатталады?
   
6. 
   Абзац сипаттамаларына анықтама беріңдер.
   
7. 
   РМ-де мәтінмен жұмыс істеу қалай ұйымдастырылған?
   
8. 
   Объектілерді бірінің үстіне бірін қою қалай жүргізіледі?
   
9. 
   Объектілерді қалай топтаймыз және бөлектеуге болады?
   
10. 
    Объектілер тобының үстінен қандай операциялар жасауға болады?
    
11. 
    Объектілерді жылжыту және көшіру қалай жүргізіледі?
    

Кескін графикалық редакторда жасалынған (салынған) немесе сканерлеу жолымен алынған болуы мүмкін. Кейін ол графикалық пішімдердің – tif, gif, jpg, bmp, wmf, eps, emf - бірінде сақталады.

Меңзерді қажетті орынға қойып, тышқанның сол жақ батырмасын шертіңдер. Бетте өздерің таңдаған файлдағы кескін пайда болады (Сурет 24).

Кескін периметрі бойынша төртбұрыш шектеуіштер орналасқан. Олардың болуы сол сәтте кескін ерекшеленгенін, яғни активті екенін мәлімдейді. Егер экрандарыңда объект ерекшеленбеген болса, онда ерекшелеңдер. Объектіні ерекшелеу үшін, объект ішінде тышқанмен шерту жеткілікті. Объектінің ерекшеленуін орындатпау үшін, құрастыру орнының объект шекараларынан тыс кез келген жерінде тышқанмен шерту жеткілікті.