Инженерлік конструкциялар

63 
территорияға енуін қиындату ҥшін әрең байқалатын кедергілер қойылады. Әрең 
байқалатын кедергілердің мысалы ретінде жіңішке сымнан жасалған металл 
торды алуға болады. Осындай тор дуал бойына, кеңдігі 10 м етіп қойылады. Ол 
қаскҥнемнің тез орын ауыстыруына кедергі жасайды.
Ғимараттар мен бӛлмелерге қаскҥнемдер әдетте есік немесе терезе арқылы 
кіруге тырысады. Сондықтан инженерлік конструкциялар кӛмегімен ең бірінші 
кезекте обьектіні қорғаудың осы әлсіз буыны нығайтылады. Есіктің беріктігі 
оның механикалық беріктігіне және қҧлыптардың беріктігіне тәуелді. Есіктің 
беріктігіне жоғары талап қойылса, ол соғҧрлым берік болады, сол сияқты, 
қҧлыптардың механикалық беріктігіне және оларды рҧқсатсыз ашуға қарсы 
тҧруына жоғары талап қойылады. 
Механикалық қҧлыптардың орнына кодталатын қҧлыптар жиі қолданыс 
табуда. Олардың ішінде ӛте кең тарағаны (әдетте оларды сейфтік қҧлыптар деп 
атайды) дискілі кодталатын, кодтардың комбинацияларының саны
7
6
10
10

болатын қҧлыптар. 
Микросхемаларды пайдаланып жасалған қҧлыптардың беріктігі ӛте жоғары 
болады. Металдан электрондық қҧлыптарды жасағанда Touch Memory
микросхемалары жиі қолданылады. Микросхемалар қол сағаттардың, калькуля-
торлардың т.с.с қоректендіру элементіне ҧқсайтын болат корпустарға орналас-
тырылады. Микросхемаларды электр тогымен қоректендіру корпустардың 
ішіндегі қоректендіру элементі арқылы іске асады. Ондай элементтің ресурсы 
10 жылға дейін жарайды. Корпус пластикалық картада немесе салпыншақ 
(брелок) тәрізді пластмассадан жасалған ілдірікте орналасады. Микросхемада 
оның жеке 64 биттік номері сақталады. Мҧндай разряд кілттің
20
10
-дегі 
комбинациясын қамтамасыз етеді, ал бҧл ӛз кезегінде оған кіру мҥмкіндгін 
жоққа шығарады. Микросхемалардың қайтадан жазуға орналған жады бар, ол 
жад қосымша командаларды жазу мен санауға мҥмкіндік береді. 
Микросхемамен қҧлып арасында ақпарат алмасу қҧлыптың контактысы мен 
микросхемаа корпусының жанасуы арқылы іске асады.
Электрондық қҧлыптар базасында ғимаратке енудің бақылау жҥйесі 
орнатылады. Әрбір қҧлыпқа микросхеманың номері енгізіледі, ол бойынша 
оның иелерін сәйкес бӛлмеге кіруге рҧқсат етіледі. 
Сол сияқты бӛлмеге кіруге рҧқсат етілетін уақыт аралығы белгіленеді. Барлық 
қҧлыптар орталық бӛлігі ДЭЕМ болатын бір ғана автоматтандырылған жҥйеге 
біріктірілуі мҥмкін. Қҧлыптарға басқару ақпараттарын администратор арқылы 
ДЭЕМ-нен беріледі.
Егер қҧлып электрондық кілтінін кӛмегімен ашылатын болса, онда жҥйе оның 
иесінің кірген және шыққан уақытын, сол сияқты кілттерінің иелерін бӛлмеде 
болған уақытын жазып отырады. Бҧл жҥйе қызметкердің кез-келген уақытында 
қай жерде жҥргенін де біле алады. Жҥйе есіктің әр уақытты жабық болуын 
қадағалайды. Электрондық қҧлыптыз есікті ашуға тырысатын болған жағдайда 
дабылы іске қосылып, ол дабыл басқару пунктіне хабарланады. Осындай 
автоматтандырылған жҥйеге «Менует» және «Полонез» деп аталатын жҥйелер 
енеді. 

64 
Статистика бойынша обьектілерге кірудің 85-пайызы терезе ойығы арқылы 
болады. Бҧл мәлеметтер тӛмендегі екі жолмен : 
-
терезеге торлар орнату; 
-
механикалық әсерлерге тӛзімді әйнектерді пайдалану 
жолдарымен іске асады.
Қаскҥнемдердің терезе арқылы енуінен қорғаудың традициялық жолы оларға 
торлар қою. Торлар жасалатын темір шыбықтардың диаметрі 10 мм-ден кем 
болмауы керек, олардың арасы 120 мм, ал шыбықтарды терезеге енгізу 
тереңдігі 200 мм-ден кем болмауы тиіс. Қаскҥнемдердің жолындағы 
кедергілердің бірі арнайы әйнектер болады. 
Әйнектердің механикалық беріктігін жоғарылату тӛмендігі ҥш жолмен 
жасалуы мҥмкін: 
-
әйнектерді шыңдау; 
-
кӛп қабатты әйнектерді жасау; 
-
қорғаушы қабыршықтарды пайдалану. 
Жәй әйнекке қарағанда жартылай шыңдалған әйнектің механикалық беріктігі 
2 есе, ал шындаған әйнектікі 4 есе жоғары. 
Кӛп қабатты әйнектерде бӛлініп кетуге жоғары кедергісі бар арнайы 
қабыршақтар қолданылады. Осы «ламинирленген» қабыршақтың және синте-
тикалық желінің кӛмегімен әйнектер мен қабыршақтарды молекулалық 
деңгейде желімдеуге болады. қалыңдығы 48-83 мм болатын осындай әйнектер 
Калашников автоматынан атылған калибрі 7,62 мм оқтан қорғай алады.
Кӛп функционалы полиэфирлі қорғаныс қабыршақтары да кең тҥрде 
қолданыс табуда. Оларды кәдімгі әйнекке желімдегенде оның беріктігі 20 есе 
кӛбейеді [47]. Қабыршақ ӛте жіңішке алты қабаттан (микрон бірлік): лавсаннан 
(3 қабат) , металданған және кеппейтін адгазиев желімнен және лактік қабаттан 
тҧрады. Механикалық беріктігімен бірге олар терезелерге кӛптеген қорғаушы 
қасиеттер береді және пайдалану сипаттамаларын жақсартады. Қабыршақтар 
электромагниттік сәуленің мӛлшеін 50 есе азайтады. Кӛру оптикалық қҧралдар 
арқылы барлау жасауды сӛздік ақпаратты лазерлік қҧралдармен ҧстауды 
қиындатады. Одан бӛлек, қабыршақтар әйнектердің сыртқы кӛрінісін 
жақсартады, ультракҥлгін сәулелердің 99-пайызын және кҥннің жылу 
энергиясының 76-пайызын шағылдырады, ӛрт болған жағдайда оттың таралуын 
40 минут бойы тежеп тҧрады. 

жүктеу/скачать 1,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: