Жайық ұлттық табиғи паркі
Орындаған: Жексенов М. Е
Тобы: ГТ-21
Тексерген: Тургумбаев А. А
Мазмұны - Ауданы
- Климаты
- Ландшафт, жер бедері
- Геологиялық тарихы
- Өсімдік әлемі
- Жануарлар әлемі
- Экологиялық жағдайы
- Қорытынды
Климаты
Саябақтың климаты жазда Азор антициклонының шығыс сілемі осы аумаққа созылып, қыста азиялық антициклонның батыс сілеміне ауысады.
Жайық өзені тек қармен қоректенеді, бұл көктемгі қысқа мерзімде жылдық ағынның 9құрайды, бұл көктемгі су тасқынын тудырады. Жылдың қалған бөлігінде өзен тайыз болады. Жерді азықтандыру мен жаңбырдың рөлі аз. Жазғы ағын 10%-ын құрайды. күзден 8%-дан аз, ал қыста тек 3%-ын жылдық ағын су.
Ландшафт
- Илеко-Рубежинский жайылмалы ландшафты, емен-қарағаш-шөгінді ормандары және сазды қара топырақ
- Бударинско-Мергеневское жайылмалы ландшафты тұзды сазды топырақ
Жер бедері Орал таулары мен жалпы сырттың көтерілуіне қарай Жайық өзені шегініп бара жатқан теңізбен бірге, Каспийдің борпылдақ құмды-сазды шөгінділеріне және өз шөгінділеріне терең еніп, одан әрі теңіз болмаған кезде қатып қалатын бірқатар террассалар мен уақытша атыраулар түзді. Өзеннің орта және төменгі ағысындағы эрозия негізінің қайталанған өзгерістері оның ұзындығы бойынша жақсы бақыланатын террассалар жүйесі арқылы кең алқаптың пайда болуына жағдай жасады. Геологиялық тарихы Жайық аңғарының тарихы Каспий маңы ойпатымен тығыз байланысты. Орал геосинклиналының тау түзілу процестері герцин қатпарлығында аяқталды. Пермь кезеңінен бастап Орал таулары теңіз деңгейінен шығады. Олардан ағып жатқан су ағындары ежелгі Жайық аңғарын атқылаған және шөгінді жыныстардың арасынан кесіп өтті. Триас кезеңінде Каспий маңы ойпаты құрлық қалпында қалды. Ал юра мен бор кезеңінде солтүстік бөлігін теңіз суы басып жатты. Өсімдік жамылғысының орналасуы Жайық өзенінің аңғары нағыз далалы және шөлді далалы аймақта орналасқан. Нағыз далалы аймақтарды 2 типке ақ селеулі және қоңырбасты дала болып бөлінеді. Қоңырбасты далалы аймақ Жайық өзені жағалауының оңтүстік шегарасы Новенький-Даринскпен өтеді. Ақ селеулі аймақ Янайкин және Скворкин ауыл аралығын қамтиды. Ал шөлді далалы аймақ Ақбұлақ және Қызылжар аймақтарын қамтиды. Жайық жайылмасының өсімдік жамылғысы шалғынды және ағашты бұталы өсімдіктермен ұсынылған. Шалғындар жайылманың 50-ден 70% - на дейін алып жатыр.
Өсімдік жамылғысының орналасуы
Өсімдік әлемі Жайық жайылмасында өсімдіктердің 600-700 дей түрі кездеседі. сонын ішінде сирек кездесетін өсімдіктердің 90 Tүpi, Республиканың Қызыл Кітабына енгізілген өсімдіктердің 12 түрі суда өсетін жаңғақ, шипалы өсімдіктер, Комарово жоңышқасы, жуа, шренк қызғалдағы, көктемгі інжугүл, қара қандыағаш, және басқалары кездеседі. Жануарлар әлемі Омыртқасыздардың 200-дей түрінің, соның ішінде құстардың 120 түрінің, сүткоректілердің 30 түрінің, бауырымен жорғалаушылардың, қосмекенділердің ондаған түрінің, балықтардың 40 түрінің, дөңгелек ауыздылардың 1 ғана түрінің мекендеуінен анықтауға болады. Олардың ішінде шыбын-шіркей мен құрт-құмырсқаның 15 түрі, сүткоректілердің 3 түрі, құстардың 25 түрі, балықтардың 4 түрі Республиканың Қызыл Кітабына енгізілген. Экологиялық жағдайы
Жайық өзенінің жайылмасы шаруашылық кызметінің әсерінен, әсіресе соңғы онжылдықта біраз зардап шегіп келеді. Солардың бірі - Челябі, Орынбор, Ақтөбе ірі өндіріс орындарының өзенге құйылатын қалдықтары: ауыр элементтер, тұз, бор, фенол, сульфат, мұнай өнімдері т.б. Зиянды қалдықтардың шоғырлануы сүзу, тазарту процесі негізінде түзіледі, елді мекендердің тұстарындығы ағыстарда, мал шаруашылығының фермаларында, далаларда калдыктар көп тасталады.
Қорытынды Жайық өзені бойында бірнеше қорықшалар орналасқан бірақ қазіргі кезде оның көбісі қорғаусыз жатыр. Әр түрлі табиғат қорғау ұйымдарының бірігіп әрекет етуі арқылы ғана, табиғатқа барлық адамдар қарағанда ғана осындай тамаша табиғат байлығын аман сақтап қалуға болады. НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!
Достарыңызбен бөлісу: |