Байланысты: Жакаева К.А. Музыка пәнін оқыту әдістемесі
«Елімай» бағдарламасының музыка сабағында дəстүрлі мəдениет əдістерін қолдану.
«Елімай» бағдарламасы фольклордың өмір салтының ұлы тазартатын күші бар екеніне терең сенімге негізделген. Ұлттық, рухани құндылық- тарды беру мен сақтаудың табиғи процесін қалпына келтіру маңызды. Фольклорды балалардың өміріне органикалық енгізуге талпыныстар «Елімай» қазақ тілінде оқыту мектептері үшін музыкалық бағдарламаның авторлық концепциясында көрініс тапты. «Елімай» бағдарламасының мазмұны:
мектеп оқушылары музыкалық шығармашылыққа қызығушылық танытып, табиғатта ашық музыкаға деген қызығушылықты сезіну, өнермен байланыста болудың терең, қажеттілікке айналуы. Бұл міндет, ең алдымен, бағдарламағаұлттық көркемдік шығармашылыққа негізделген, балалар репертуарында қызықты, жоғары көркемдікті қосу арқылы шешіледі;
эмоционалды түрде қабылдауды ғана емес, өнер туындыларын ба- ғалауға, əртүрлі құбылыстарды салыстыруға, əртүрлі сипаттағы жəне стильдегі жанрлар мен музыкалық дəуірлерді дамытуға мүмкіндік беретін жоғары көркемдік дəмді тəрбиелеу. Бұл міндет, ең алдымен, бағдарлама- ның белгілі логикалық сəйкестілігіне байланысты шешіледі, оның негізі - қазақ музыкасының табиғатын көрсететін талдау, ал студенттер музыка- мен жəне оның өмірі мен басқа да шығармашылықпен байланысы туралы негізгі білім алады. Əрине, халық музыкасын білу арқылы олар кез-келген ұлттың музыкасына тəн жалпы сипаттағы ақпарат алады;
мектеп оқушыларының дағдыларын қалыптастыруға, музыкалық өнермен қарым-қатынас жасаудың əртүрлі практикалық тəсілдерін игеру- ге бағытталған оқытуды ұйымдастырады. Сонымен қатар бұл ұлттық этникалық құрылымға тəн жалпы дағдылар мен қабілеттердің қалыптасуы, этникалық ырғақты құрылымдардың ұлттық генетикалық бейімділігін ескере отырып, қазақ музыкалық мəдениетінің нақты дағдылары мен қабі- летін қалыптастыруды білдіреді.
Осылайша, «Елімай» бағдарламасының басты мəселесі студенттердің рухани əлеміне, олардың идеологиялық жəне моральдық көзқарастарына, эстетикалық дəмді қалыптастыруға, яғни музыкалық мəдениетті дамытуға ғана емес, сондай-ақ олардың бүкіл өмірлік мəдениетін қалыптастыруға арналған мақсаттарды қою сабағы болып табылады. мектепте жұмыс істеу жəне жұмыс барысында олардың əсерлері туралы хабардар болу. Осыдан бастап, историзмнің, үздіксіздік пен интеграцияның ғылыми қағидаттары оқу жəне білім берудің жалпыға ортақ қағидаттары алынып тасталмаған бағдарламаның басты бағыты болып табылады; көрнекі дəйектілік, жүйелі, оқу үрдісін оңтайландыру принциптері, қызмет қағидаттары, тəуелсіздік, адалдық, ынта-жігер; «Елімай» бағдарламасындағы дəстүрлі көркем мəдениетіне орай, му- зыкалық мұғалімдерге қазақ халқының рухани мəдениетінің көздерін пай- далану мүмкіндігін беріп, фольклорда, халықтық мерекелер мен салт- дəстүрлерде, халық шығармашылығында, – ұлттық педагогикада, ұлттық ойындарда жəне спорттық ойда этнос мəнісі толық көрінеді. Қазақ халқының дəстүрлері көптеген өмірлік жағдайларда мінез- құлық нормалары, нұсқаулықтар, сұлулық туралы идеялар, балаларды тəрбиелеудің тəсілдері мен əдістері, жұмыс дағдылары жəне т.б. «Елімай» бағдарламасы тарихи фольклор материалдарын тарихи та- қырыптарда кеңінен пайдаланады, көбінесе бұл аспаптық пьесалар. Ұлы музыкалық фольклорда халықтың тағдырында маңызды тарихи оқиғалар бар. Бағдарламаның тақырыбы кез-келген халықтық материалдың есебі- нен табиғи түрде қаныққан жəне тереңдетілген болуы мүмкін. Əртүрлі жас кезеңдерінде пластикалық импровизация біртіндеп əдебиетпен (ерте- гілер, жұмбақтар, мақал-мəтелдер жəне т.б.) ауыстырылуы мүмкін, аспап- тық, драмалық. Бұл музыкалық сабақтарда дəстүрлі көркем мəдениетті пайдалану үшін Eлима бағдарламасының жаңа негізгі тəсілдері.