Жалпы білім беретін мектебінің 9-11 сынып оқушыларына арналған қазақ тілінен диктант жинағы
жүктеу/скачать 188,63 Kb.
|
9-11 сынып оқушыларына арналған диктанттар жинағы
- Бұл бет үшін навигация:
- 71 Мың жасаған құзғын
- 72 Аспандағы қазына
- 74 Шай - ежелгі сусын
| 113 сөз, Газеттен
№70 Қыс суреті Жаратылыс заңы қандай десеңізші! Даладан табиғат бояуының талай түсін кездестіруге болатын еді. Сарғылт тартып егіс орны жататын. Жасыл кілемдей құлпырып күздік көрінетін. Сол жасыл белді текеметтей әшекейлеп, теңбіл ала мал жайылатын. Көгілдірленіп көлдер мен өзендер толқитын. Бүкіл сол өлкені қазір аппақ қар басыпты. Дала ұшы-қиыры жоқ, шексіз бір ақ теңіз тәрізді. Алаңдағы ұсақ қар түйіршіктері күн сәулесімен жалт-жұлт етеді. Қараңызшы, қандай көрініс! Тұңғыш жауған қардың ақ мамық көрпесін айқара бүркеніпті. Бүкіл табиғат тәтті ұйқыға енген тәрізді. Апанына түсіп аю да, ініне кіріп борсық та, бұталарына ақ түбіт оранған ағаш бүршіктері де тыныс алуда. Ал аңдар түні бойы бір-бірімен андысып, тамақ табудың түрлі әдісін жасайды. Осы тірлікте біреуі аман құтылғанына, біреуі ойнағанына мәз. Таңертең қар үстінен сайрап жатқан түнгі тіршіліктің суретін көресің. 119 сөз, «Жыл он екі ай» -Сен қаншаға келдің? -деп сұрады балапаны кәрі құзғыннан. -Мен мың жасқа келдім ғой,-деп ол сидаң кеңірдегін созып қойды. Балапаны оған қатты таң қалды. -Тү-у, ұзақ-ақ жасаған екенсің! Бұлардың сөзін аспанда айқасып жүріп, жараланып жерге құлап түскен сұңқар бөліп кетті. -Ее-е, бейшара-ай! Алысып жүріп олдің бе! - деді кәрі құзғын күңк етіп. -Сен оны қайдан білдің?-деп сұрады балапаны. -Ол жас түлек болатын, балапаным. Талай ерлік те жасады. Өз жайына жүрмей, ақыры мерт болды ғой, әне!- деп, кәрі құзғын басын шайқады. -Сен мыңға келдім дейсің. Осы жасыңның ішінде қандай ерліктер жасадың?-деп сұрады тағы да балапаны Мың жасаған кәрі құзғын тіс жарған жоқ. Өмір бойы қалғумен өткеннен қандай қаһармандық шықсын! 110 сөз, «Жыл он екі ай» №72 Аспандағы қазына Адам баласы ежелден жұлдыздар мен планеталар сырын білуге құмартты. Аспан сыры айдын дария деген пікірді талайдан-ақ естіп келеміз. Американ астрономдары ашқан бір жаңалық бұл тұжырымның шын екендігін тағы да дәлелдеді. Аспанның ол шетінен бұл шетіне кезіп жүретін Ивар атты астероидының тұла бойы таза платинадан тұратыны анықталады. Платина аса бағалы металл. Ғалымдардың есептеулеріне қарағанда Ивар астероидының құны 50 триллион доллардан астам. Міне, сондықтан да қазір американ авиациясы мен космонавтикасының ұлттық басқармасы осы аспан астероидын жерге түсіріп, асыл қазынаға қарық болу үшін ғылыми жұмыстар жүргізіп жатыр. Бұл үшін, әрине, ғарыштық кемелер астероидқа жетіп қонып, оны бөлшектеп жерге тасуы керек. Бұл қыруар еңбек пен қажырлылықты қажет етеді. Оған өте көп қаржы да керек. 114 сөз, «Білім және еңбек журналынан). №73 Қыс Желтоқсан жұлдызы. Қар көптен жауып, қыс болды. Күн әбден қысқарған. Күннің көзі көрінбейді. Өзенді, көлді мұз қаптап, жұрт үстімен жүре бастайды. Қалың қардан шөптің басы көрінбейді. Қыста аяз күшті болып, үскірік борандар да аз болмайды. Орман ішінде құстарды көре алмайсың. Қоян күндіз жасырынып, түнде ғана жүгіріп жас ағаштарды кеміреді. Иелері жылы қораға шөп салып бағып- қақса да, қысты күні үй хайуанаттарының да бабы болмайды. Адамның өзі де суықтан қорғалып, үй салып, жылы киім киіп, үйлеріне от жағып, дайын жұмыстарынан қала алмайды. Қысты күні жылқышыларға қиын-ақ: қандай суық борандарда күні-түні далада жүргені. Қасқырдан бір қорқып, бораннан екі қорқып, бейшараларда тіпті рахат жоқ. Ызғарды аяз көбінің беттерін қарыған. Сабаққа мезгілімеи жүретін баланың да ертеңгі аяз есінен көпке дейін шығатын емес. 119 сөз, М. Дулатов. Шай - ең ежелгі сусындардың бірі. Оның аты ең алғаш біздің заманымызға дейінгі 2700 жылдардың қолжазбаларында аталған. Шай негізінен шөптесін өсімдік, бірақ үнді шайының кейбір жабайы түрлері (мысалы, ассам шайы) биікгігі 15 метрге жететін ағаштарда өседі. Шай жапырақтары сусын дайындау үшін ғана пайдаланылмайды, Қытай мен Жапонияда оларды тағамға дәмді қоспа ретінде де қолданады. Ал бирмалықтар үшін оның салат жасаудағы орны бөлек. Шай жапырақтарының құрамында май өте көп болады, сондықтан оның адам ағзасына пайдасы да мол. Шайды қалай демдеген дұрыс? Мәселен, Жапонияда шай ішудің өзі кішігірім салтанатты ғұрыпқа айналған, оны “шай ішу рәсімі” деп атайды. Оған қатысатындардық саны бесеуден аспауы шарт. Олардың бәрі нденге отырады да, араларынан біреуі тұрып, ұнтақталған көк шайды ыдыстарға бөліп салып, оның үстіне қайнаған су құяды. Сосын арнайы дайындалған бамбук таяқшасымен баяу араластырады. Рәсім толық үнсіздікте өткізіледі. жүктеу/скачать 188,63 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|