Жалпы білім беретін мектебінің 9-11 сынып оқушыларына арналған қазақ тілінен диктант жинағы
жүктеу/скачать 188,63 Kb.
|
9-11 сынып оқушыларына арналған диктанттар жинағы
- Бұл бет үшін навигация:
- 92 Емші құмырсқалар
- 93 Олимпиада ойындарын қалай өткізеді
- 94 Балқаштың соңғы жолбарысы
| 144 сөз, М.Тоқбергенов.
№91 Қыс суреті Қыс. Аяз қысып тұр. Мұржадан шыққан түтін тік көтеріліп, толқымай тынып тұрады. Сонда ауыл үстінде бейнебір ракета атылғандай тарам-тарам із қалады. Аяз қысқанда қара қарға мен сауысқандар түтінге, ауыл иісіне жақындайды. Торғайлар мұржаларға сүңгіп кетеді. Желтоқсан өтіп, қаңтар келгенде, көк рауан шұғыла мүлде алыстап кетеді-дағы, ұзақ түндер басталады. Сөйтіп, түз аңдарының сейіл құратын шағы туады. Аңдар түні бойы бір-бірімен андысып, тамақ табудың алуан түрлі әдісін қарастырады. Осы тірлікте біреуі аман құтылғанына, біреуі ойынға “мәз” болып түн өткізеді. Таңертең қар үстінен шырқы бұзылмай, сайрап жатқан түнгі базардың суретін көресің. Әр із өзінше жазылған мінездеме секілді. Табиғаттың осы бір кең айдынында із кесіп, тепеңдеп желген аңшы да мәз. Аңшылық ежелгідс халқымыздың дәстүрлі салты болған. Қарттар сейіл құрып, серпіліп бой жазатын. Енді алдымызда көктем тұр. 122 сөз, М. Тоқбергенов №92 Емші құмырсқалар Күн ыстық, көптен жаңбыр жаумай тұр. Орман ішіндегі бір сыздауыт жерде саңырауқұлақтар болар-ау деген оймен себет ала шыққанмын. Аралап келемін; ештеңе кезіге қоймады. Қалың ну арасынан бір алаңқай көріңді. Соған таядым. Мұндай жерден ылғи да бір құбылыстар ұшыратуға болады, үстінен түстім. Сондағы құмырсқа илеуіне бір қара қарға аунап жатыр. Бұл не? Әлде жараланып, илеуге жығылған соң, құмырсқалар талап жатыр ма? Байқаймын, олай емес. Қарға біресе бір жамбасына, біресе екінші жамбасына аунап түседі де, күлге аунаған тауықтай рақаттана сілкініп-сілкініп қояды. Құмырсқа жабыла таласа да, соған шыдап бағатын тәрізді. Қара қарға онымен қоймай, құмырсқаларды тұмсығымен іліп алып, канатының астына тығады. Қарға бірнеше минут осылайша құмырсқа илеуінде жатты да, бір бұтаққа барып қонды. Содан соң шанды бұрқырата әбден сілкініп алды да, қауырсындарын тарақтап алып, ұшып кетті. Қара қарға сияқты басқа құстар да өз денесінен қан сорғыш насекомдарды құрту үшін құмырска илеуіи осылайша емхана ретінде пайдаланады. Ал құмырсқалар оларды тез емдейді. 146 сөз, М.Зверев. №93 Олимпиада ойындарын қалай өткізеді? Олимпиадалық ойын қалай өтеді? Олимпиада өткізуші мемлекеттің экономикасы күшті, он мың спортшы, бес мың журналист және бір миллион көрермен қабылдай алуы керек. Олимпиадалық ойын өткізуші мемлекет Халықаралық олимпиада комитетіне өтініш береді. Өтініш қабылданғаннан кейін ХОК жөне оның мүшелері дауыс беру жолымен олимпиада өтетін мемлекетті 7 жыл бұрын бекітеді. Ойынды өткізуші мемлекет 100 миллион АҚШ /долларын кепілге қояды. Олимпиада дәл уақытында өткізілсе, кепіл ақша 7 миллиард АҚШ доллары боп өсіммен қайтарылады. Aл уақытында өткізілмесе, кепіл ақша қайтарылмайды, айып ретінде алынып қойылады. Олимпиадалық ойын еткізу үшін ХОК-тің мүшесі болу керек. Комитеттің бекітуімен 2004 жылы Греция астанасы Афинада XXVIII олимпиада өткізілді. Бұл олимпиадаға Қазақстаннан да атлеттер қатысты. Бақтияр Артаев бокстан олимпиада алтын медалін алды. Жас спортшының сабырлы да шебер ойынына тәнті болған төрешілер алқасы олимпиаданыц екі уздік боксшысына ғана бұйыратын Вал Баркер атындағы кубокты ойланбастан Бақтиярға табыс етті. Ал XXIX олимпиада Қытай Халык Республикасында Пекин қаласында өткізіледі. Олар 2008 жылы олимпиада өткізуге даярлық жүргізуде. 151 сөз, Газеттен. №94 Балқаштың соңғы жолбарысы 1957 жылдың жиде піскен сары күзінде естімеген, көз көрмеген бір оқиға болды. Әкем бағып жүрген құнажынның төртеуін бір мақұлық далада жайратып кетіпті. Құмдағы ізінің әрқайсысы шәугім орнындай, қасқырдың ізінен екі есе үлкен.Құнажындардың шабынан бір-бір тартып кете берген. Сиырлар қансырап өліпті. Көнекөз қариялар, із кесе білетін үлкен кісілер жиналып алып, кеңес құрды. “Бұл жолбарыстың ізі. Жолбарыс өте текті аң, ол бір нәрседен көңілі қалып, қатты ыза болған ғой.” Енді ол бұл арада ұзақ болмайды. Өзі жасы келген кәрі жыртқыш болса керек, баттиып түскен ізін-ай шіркіннің!” Малшылар жолбарыстың ізіне түсті. Балқаштың арғы жағына өтіп кетіпті,-деді әкем. Арада апта өткенде Балқаштың арғы бойынан біреулер жолбарысты атып алыпты. Аңшылар емес, орыс геологтары екен. Атқан кезде адамға қарай атылыпты. Өмір үшін арпалысқан ғой! Әйтеуір қайда барсаң да Балқаштың соңғы жолбарысын жыр еткен әңгімелер, дүңк-дүңк еткен неше түрлі аңыз көбейіп, ел іші дүрлігісті. жүктеу/скачать 188,63 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|