-iґ, -ґ жалІауыныґ їстiне -дар, -дер кµптiк жалІауы
їстеледi. Мысалы: (сендер)
кел+iґ+дер, бар+ыґ+дар,
сµйле+ґ+дер.
Б¾йры³ райыныґ II жа³ сыпайы тїрi етiстiк
тїбiрiне -ґыз, -ґiз, -ыґыз, -iґiз жалІауы жалІануы
ар³ылы жасалады. Мысалы: (сiз)
кел-iґiз, бар-ыґыз,
сµйле-ґiз
. II жа³ сыпайы тїрiнiґ кµпшесi осы жекеше
тїрiне, -дар, -дер кµптiк жалІауы жалІануы ар³ылы жа-
салады. Мысалы: (сiздер)
кел+iґiз+дер, бар+ыґыз+дар,
сµйле+ґiз+дер.
Б¾йры³ райыныґ III жаІы (жекешесi де, кµпшесi де)
етiстiк тїбiрiне -сын, -сiн жалІауы жалІануы ар³ылы
жасалады. Мысалы: (ол)
кел-сiн, бар-сын, сµйле-сiн
.
Б¾йры³ райыныґ I жаІы етiстiк тїбiрiне (жекеше)
-айын, -ейiн, -йын, -йiн, кµпше -айы³, -ейiк, -йы³, -йiк
жалІаулары жалІану ар³ылы жасалады. Мысалы: (мен)
кел-ейiн, бар-айын, сµйле-йiн,
(бiз)
кел-ейiк, бар-
айы³, сµйле-йiк.
93
Бѕйры³ рай дыґ жiкте лу їлгiсi
Жа³
Же ке ше
Кµпше
I.
II.
III.
барай ын, ке лейiн,
са най ын, кµрмейiн;
бар – , кел – , са на –,
кµрме –;
ба рыґыз, келiґiз,
са наґыз, кµрмеґiз;
бар сын, келсiн, са на-
сын, кµрмесiн.
ба райы³, ке лейiк, са найы³,
кµрмейiк;
барыґдар, келiґдер, санаґдар,
кµрмеґдер;
барыґыздар, келiґiздер,
санаґыздар, кµрмеґiздер;
барсын, келсiн, са на сын,
кµрмесiн.
Е с к е р т у :
Етiстiктiґ б¾йры³ рай тїрiне кейде -шы,
-шi ж¾рнаІы жалІанып та ж¾мсала бередi. Ондайда б¾йры³
райлы етiстiк б¾йры³ талап ету маІынасынан гµрi µтiнiш,
тiлек, жалыну маІынасын бiлдiредi. Мысалы: (мен)
алай-
ын – алайыншы
, (сен)
ал- алшы
, (сiз) алыґыз – алыґызшы,
(ол) алсын -алсыншы. Сондай-а³ шартты райдыґ -са, -се
т¾лІасыныґ II жаІынан кейiн жалІанІан -шы, -шi ж¾рнаІы
да б¾йры³, тiлек, µтiнiш маІынасын бiлдiредi. Мысалы: (сен)
барсаґшы
, (сiз)
барсаґызшы,
(сендер)
барсаґдаршы,
(сiздер)
барсаґыздаршы.
Достарыңызбен бөлісу: |
