Жануарлардың

жүктеу/скачать 321,15 Kb.

Дата	16.02.2023
өлшемі	321,15 Kb.
	#168882

Байланысты:
5 сабақ жүйке жүйесі мен қозғалу типтері (2)

@assel.moldabay

Жануарлар бөлімі

№4 Жануарлардың қозғалу мүшелері,жүйке жүйесінің типтері

Жануарлардың қозғалу мүшелері

Қарапайымдылардың қозғалу мүшелері

Басым бөлігінің қозғалу мүшесі – талшығы. Саны 1-2 кейде одан көп 8 болуы мүмкін.
Карапайымдылардың тағы бір қозғалу мүшесі – кірпікшелер. Кірпікшелер қысқа және көп болады.
Келесі қозғалу мүшесі – жалғанаяқтар. Бұл уақытша өскіндері – дененің кез келген бөлігінде түзілетін жасуша цитоплазмасының томпаюы.

Көпжасушалы омыртқасыздардың қозғалу мүшесі

Құрттарда алғаш рет пайда болды. Олар жабынмен (терімен) бірігіп кететін бұлшық еттерден қабат түзеді. Мұндай жүйені тері – бұлшық ет қапшығы деп атайды.
Ұлуларда бұлшық ет жүйесі әсіресе басаяқтыларда (сегізаяқ) едәуір дамыған.
Буынаяқтыларда алғаш рет бұлшықеттердің пайда болды.

Омыртқалылардың қозғалу мүшелері

Омыртқалылардың қозғалу мүшесі: сүйектер мен оған бекитін бұлшықеттер.

Балықтардың қозғалу мүшесі:

Құрлықта тіршілік ететіндердің қозғалу мүшесі – екі немесе төрт аяқтары.
Жылан денесін ирелендетіп қозғалады. Құстардың қозғалу мүшесі: . Реактивті қозғалу
Суда жылжудың тағы бір әдісі реактивті қозғалу. Егер ағза суды өзіне жинап алып, содан кейңн оны үлкен күшпен шығарса, дене қарама – қарсы бағытта қозғалады.
Реактивті қозғалу тән медузалар, каракатица, сегізаяқтарға.

Жануарлардың жүйке жүйесі

Жүйке жүйесі үйлесімді біртұтас қызметті жүзеге асыру үшін жануарлар ағзасында пайда болды.
Алғаш пайда болған көп жасушалы ағзаларда (губкаларда) жүйке жүйесі қалыптаспады.

Сатылы жүйке жүйесі

Сатылы жүйке жүйесі едәуір жетілген. Ол буылтық құрттар типі өкілдерінде ең алғаш пайда болған.
Шұбалшаңның жүйке жүйесі жұтқыншақмаңы жүйке буылтығы мен құрсақ жүйке тізбегінен тұрады.

Түйінді жүйке жүйесі де жұтқыншақүсті және жұтқыншақасты жүйке түйіндері мен құрсақ жүйке тізбектерінен тұрады.
Жұтқыншақүсті жүйке түйіні өрмекшітәрізділерде нашар дамыған.
Түтікшетәрізді жүйке жүйесі дененің арқа жағында орналасқан жүйке түтігінен тұрады. Ол барлық желілі (хордалы) жануарларға тән.
Ең қарапайым өкілі – жүйке түтігінен тұрады.
Басқа омыртқалы жануарларда жүйке түтігінің алдыңғы бөлімінде миы орналасқан. Барлық омыртқалылардың миы 5 бөліктен тұрады: ортаңғы ми, аралық ми, сопақша ми, алдыңғы ми және мишық.
Жүйке жүйесінің жасушалары деп аталады. Жүйке ұлпаларының деп аталады.
Нейрон денесі - ядросы,цитоплазмасы мен барлық негізгі органиодтері бар жасушаларының орталық бөлігі.
Дендрит - нейрондардың қысқа тармақталған өсінділері. Аксон - нейрондардың ұзын өсіндісі.