Жаратылыстану-математика факультеті деканы
жүктеу/скачать 0,59 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Дәрістің мазмұны
Дәрістің мазмұны1.Тақырыптық картографияны экологияландыру. 2.Экологиялық карталар классификациясы. Мақсаты:Экологиялық картографиялаудың тарихи және қазіргі заманғы концепцияларына сипаттама беру. Тірек сөздер: квалиметрия Негізгі сұрақтар: қолданбалы экологиялық картографиялау дегеніміз не? Экологиялық жағдайлар мен мәселелерін шешуде экологиядан алыс мамандар негізі қатысады. Олар биологтар, географтар, медицина қызметі, инженерлер, юристер, әлеуметтанушылар және саясаттанушылар т.б. Бұл жағдайда әртүрлі ғылым салаларының мамандануымен түсінісуі негізінен карта арқылы жүзеге асады. Карта кеңістегі кез келген құбылыстарды бейнелегенде және сипаттауда басты тиімді құрал болып табылады. Экологиялық катртографиялаудың толық дәлелдермен қамтамасыз етілуі және талдау мен қорыту негізінде жасақталған маңызды ойша талдауда және көрсетілген кеңістіктегі және уақыттың өзгеру факторының экологиялық жағдайын сипаттауда пайдалану, сонымен қатар бұл көрсеткіштердің толық дәл болу жағдайын алады. Әртүрлі көрсеткіштерді салыстыру экологиялық жағадайдың кеңістіктегі уақыттың динамикасын талдауға дағдылар алуға негіз жасайды. Сонымен қатар табиғи және техногендік факторлардың әсерін де қарастырады. Қазіргі кезеңде география және экология мамандарын даярлауда экологиялық картографияның мазмұнын түсіндіруде 2 негізгі көзқарастар қалыптасқан. Экологиялық картографияның 1 көзқарасында геоақпараттық тақырыптың картографияның әртүрлі ретінде қарастырады. Осыған байланысты күшті қазіргі әзір экологиялық мазмұндағы геоақпараттық технология материалдарын пайдалануға болады. Олар ластану, көліктердің көрсеткіші, мониторинг нәтижесі, қашықаралық түсіру мониторингісі және т.б. экологиялық картографияның 2 географиялық көзқарасында жағдайда көрсетілген интегративтік пән ретінде көрінеді. Олар алынған экологиялық және табиғатты пайдалану принципі білімдерін біріктіру, вертикальды компоненті бойынша және горизонтальды (ландшафтылық және геожүйелік), биосфера құрылысы негізіндегі білімді кең көлемдегі географиялық білім алуымен қоса, табиғат және әлеуметтік жүйелер қызмет заңдылықтарын алды. №3 дәріс Тақырып:Экологиялық-географиялық ақпараттың территориялық интерпретациясы. Дәрістің мазмұны1.Географиялық шекара сызығын бағалау. 2.Экологиялық картографиялаудың территориялық бірліктері. Мақсаты:экологиялық-географиялық ақпараттың территориялық интерпретациясы ұғымына түсінік беру. Тірек сөздер: экологиялық-географиялық ақпарат, интерпретация Негізгі сұрақтар: Экологиялық-географиялық ақпарат түсінігін қалай түсінесің? 1.Квалиметрия өндірістік өнімдердің жетістігі негізінде 20 ғасырдың 60 жылддардың соңында жасақталған сапаны бағалаудың методологиясы мен мәселелерін қамтитын ғылыми пән болып табылады. Бірақ қазіргі кезеңде оның принципін және методологиялық көзқарасы осы пән деңгейінен шығып, қазіргі уақытта практикада атмосфераның ластануы гигеналық тұрғыдан бағалауда қолданады. Сондықтан пәннің өзіне тән жағдайын ескере отырып, оны экологиялық картографияда да кеңінен пайдалануға болады. Г.Г.Азгальдов пен Э.П.Райхманның ұсынған квалиметрия принципі: 1.Сапа кейбір иерархиялық қасиеттер жиынтығы ретінде пайдаланылады. Бұл қасиеттер осы өнімді пайдаланатын тұтынушылардың мүддесін қорғайды. Экологиялық картографиялау мақсаты осы принциптердің атауын анықтайды, талап етеді: яғни қоршаған ортаның сапасын субъектіні бағалаудың маңызды болып табылатын (биологиялық түр) қоршаған ортаның кейбір қасиеттер жиынтығы тұрғысынан бағалануы мүмкін. Иерархиялық деңгейлер бойынша ортаның қасиеттерінің бөлшегі жағдайда көрсетілген барлық тіршілік жағдайының заңдылығына қарама-қайшы келеді, бірақ дегенмен де өнімнің маңыздылығы шағын салыстырмалы бағаланатынын да жоққа шығармайды. 2.Иерархияның құрлымының сапасын құрылымның бөлек қасиетін өлшеу немесе есептеу арқылы соның сипаттамасын, яғни абсолюттік көрсеткішін алуға болады. Квалиметрияның осы принципі картографияның практикасында объективті принцип негізінде кеңінен ПДК-ның нормаларының стандарттық әдісі немесе осыған жақын негізгі көрсеткіш ретінде қолданылады. Қоршаған ортаның парметрін гигеналық бағалау жүрісі жоғарыда көрсетілген принциптің жеке көрсеткіші болып табылады. №4 дәріс Тақырып:Картографиялық бейнелеу әдістері. Дәрістің мазмұны1.Картографиялық бейнелеу әдістері және оларды экологиялық картографиялауда қолдану. Мақсаты: картографиялық бейнелеу әдістерін еске түсіру Тірек сөздер: қашық арқылы зодылау, техногендік күштер, экспедициялық және стационарлық зерттеу жағдайы Негізгі сұрақтар:экологиялық жағдайды сипаттау әдістері қандай? 1.Экологиялық жағдайды сипатының кез келген ақпартатты табиғи жүйенің бір бірімен байланысуының ірі және аздаған дәрежедегі жалпылама түрдегі әсер ету тұрғысында беріледі. Қоршаған ортаның әрбір компоненті осыған сәйкес келетін ғылымның зерттеу пәні болып табылады (метеорологиялық, гидрологиялық, топырақтану, және т.б.). Сонымен қатар бір уақытта зерттеу әдісі де болып саналады (физикалық, химиялық, экономикалық, статистикалық т.б.). Олар басқа да пәндердің зерттеумен барлық деңгеінде байланыста болады. Экологиялық жағдай экологиялық карталар көмегімен бейнеленіп, жалпылама түсініктер түрінде берілсе, оларды синтетикалық карталар тобына жатады. Ортаның компоненттеріне қатысы бар барлық ғылымдар және оны оқып үйрену жалпы сонымен қатар жалпы ғылыми қызметімен қатар өзіне тән заңдылығы да әсер етеді. Ал интерпретация нәтижесін алу мүмкіндігіне қатысы бар әдістердің және онымен байланысы бар әдістермен шектелуіне болады. Экологиялық картографияны жасақтау әдісін қарастырмастан бұрын бастапқы ақпарат көздерін анықтап алу қажет: -жаратылыстану- ғылыми және әлеуметтік гуманитарлық көрсеткіштерінің және сипатының мәндерін анықтап алу қажет; -осы көрсеткіштермен сипатының жаратылыс, антропогендік қайта жаңару, антропогендік анықтаушы фактілерін қарастыру қажет; -геосистеманың антропогендік қайта жаңару шамасы көрсеткішін көрсетеді, олардың сипатын анықтау мүмкіндігін іздестіру; -кеңістік және уақыттың өзгеру көрсеткішінің объективті дәлдігін, дұрыстығын бағалау; №5 дәріс Тақырып: Атмосфералық құбылыстарды картографиялау. жүктеу/скачать 0,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|