КҮТПЕГЕН ҚАТЕР Ғалым-ғарышкерлердің сығылу аймағын жеңу алдында жасаған қуанышты отырыстары мен әуен, күй тындау сәттерін пайдаланғысы келген көрші ғаламшарлықтар бұларға қарсы әрекет жасауға мұқият дайындық жүргізген еді. Олар үлкен ғаламшардағы ел басшысымен алдын ала келісім сөз жүргізгеннен кейін іске қызу кірісіп те кеткен-ді. Егер өздеріне салса, үлкен кемені арнайы қуатты қарулармен атқылап, күл-талқан етпек. Егер сығылу күші болмаса, олардың атқылауларынан да ештеме шықпас еді. Енді кеменің қабырғасын оқпен тесіп жіберудің өзі жеткілікті. Ол тесілсе болды, ішке қарай күтірлеп-күбірлеп жөнеледі. Сонан соң ішіндегі күллі күрделі жүйелерінің күл-талқан болатыны да өз өзінен түсінікті. Көрші ғаламшарлықтардың негізгі үміттері де осыған ауғанды. Олар алапат кемеге қарай бірнеше мың әскери ғарыш кемелерін аттандырды. Алыстан қараған адамға олар егінге қарай қаптап ұшқан мың-сан қара шегірткелердей болып көрінер еді. Бірақ бұл құбылыс ғаламшардың аспанында емес, ғарышта өтіп жатқандықтан олар сол қара шегірткелердей қарайып емес, жұлдыз сәулесіне шағылысып, жарқырап бара жатты.
Егер Жерден келген ғалым-ғарышкерлер оларды үлкен кездерінде көрген болса, бәлкім, олардың бәрі де шынымен-ақ қара шегірткелердей немесе жарқырауық түн қоңыздарындай болып қана көздеріне шалынбақ. Ендігі жерде олардың бәрі де кәдімгідей үп-үлкен ғарыш кемелері. Тек өздерінің ұқсастары — темір адамдарға ғана кішкентай кеме саналмақ.
Көрші ғаламшардың әскери ғарышкерлері арнайы тапсырыс алғаннан кейін-ақ тіке алапат кемеге қарай тартқан. Олардың әуелгі басты мақсаттары алапат кемені жан-жағынан қоршауға алмақ. Сансыз бал аралары адамға қарай шабуыл жасағанда дәл осы сияқты оны қоршай ұшады, әрбірі адамды бір бір шағып, кейін қайтып отырады. Ал бұлардың шабуылдық әрекеттері ол бал араларынан сәл өзгешелеу. Алапат кеме қабырғасының белгіленген әрбір жеріне кемелеріндегі қаруларынан оқ атпақ. Ол жері тесілген соң басқа сау жағына қарай ауысады. Осындай жоспар еді. Бұл шабуылдарды көрші ғаламшардағы ел басшылары да, үлкен ғаламшардағы ел басшылары да бақылап отырмақ.
Ал бұл кезде алапат кеме ішіндегі ғалым-ғарышкерлер ән мен күй тыңдауды да, басқа тексеру-зерттеу істерін де аяқтап, сығылу аймағынан құтылып шығып, Жерге қайтудың амалын жасап жатқанды. Бірақ бір кезде өздері Күн деп атап кеткен осындағы ең жарық жұлдыздың сәулесін әлденелер көлегейлей бастады. Кіп-кішкентай болса да ғалым- ғарышкерлер олардың пиғылдарын тез сезді. Тәкен елең етіп, тез ширап, басқару пультіндегі өзінің ұқсасы алып темір адам Темірбекке мынандай монологтық бұйрық берді.
- Мына алапат жұлдызаралық кемемізді сырттан қоршап алған мыңсан кемелердегі әскери ғарышкерлер бізге қарай оқ жаудырмақ. Сөйтіп қатер төндірмек. Сақтануымыз керек. Кеменің сақтандыру жүйелерін тездетіп іске қос!
Мұны Темірбек тез түсінді. Ол оң алақанында тұрған Тәкенді жайымен ғана темендетіп, басқару пультінің панеліне түсірді де, ондағы Тәкен ішінен ойлаған түймелерді рет ретімен сұқ саусағымен басты. Соның артынша кеменің қорғаныс-сақтаныс жүйелері жұмыс істей бастады. Темірбектен басқа темір адамдар да қозғала түскен. Әрбір ғалым-ғарышкер әзінің ұқсасын ой-жүйе мен ми биотогы арқылы қажет іске жұмсай берді. Енді кеменің басқа да сақтандыру мен келген жауға қарсы оқ ататын қабырға сыртындағы қарулар да дайын болды. Ал бұл кезде әлгі шабуыл жасағандар кемені айналып тынымсыз ұшып жүр еді. Бірақ енді оларға ә дегеннен алапат кемеге қарай оқ жаудырудың реті келмеген. Кеменің сырт қабырғасына бекітілген куатты-куатты қарулардың тұмсықтары мың-сан әскери ғарыш кемелеріне қарай бұрылған еді. Олар енді қаруларынан оқ жаудыруды жөн көрмей, тек айналып ұша берді. Мұның бәрін іштегі арнайы экраннан жақсы көріп отырған Тәкен де, басқалар да еш саспады. Тәкен келгендердің көрші ғаламшардың әскери ғарыш кемелері екенін тез түсініп, бірден танысы. Сонымен бірге Тәкен енді ол қаптаған әскери ғарыш кемелерінің ішінде үлкен ғаламшардың әскери ғарыш кемелерінің барын да аңғарды. Соны кере тұра Тәкен бір мезет Күн жүйесіндегі алып ғаламшарлардың бірі Қоңырқай ғаламшардың теңірегіндегі ғажайып сақинаны да көз алдына елестетіп үлгерді. Оны Тәкен де, басқалар да кеме ішіндегі арнайы құралдың экранынан көрді. Ол алапат кемені алыс кашықтықтан да керсете алады. Ғалым-ғарышкерлер сол көрініске ден қойды бір сәт. Ол кемелер расында да тап сол алып сақиналы ғаламшардың сақинасын түзетін ірілі-ұсақты тастар мен мұз-кесектер сияқты айналып ұшып жүр. Олар тағы тұтастай бір сақина емес, бірнеше қатар сақина түзген. Ал шындығында, алапат кемеге шабуыл жасаушылардың бұл ұшулары өздерінің тәртіптері бойынша ұшу болатын.
Алапат кеменің сырт қабырғасына бекітілген қуатты қарулардың тұмсықтарының өздеріне қарағанын көрген шабуылшылар сескене бастады. Алапат кемеге карай оқ жаудыруға асыққан жоқ. Ал егер олар алапат кеме қабырғасына қарай бір оқ жұмсаса, онда қорғаныс жүйелері өз өзінен іске қосылып, олардың ең үлкен деген кемесінің өзін де оп-оңайарнайы сорғыш жүйемен сорып алады, болмаса, үлкен оқпен көптеген әскери ғарыш кемелерін бір сәтте жоқ етеді. Оны да білді шабуылға келгендер. Тәкен бастаған ғалым-ғарышкерлер де сабыр сақтап, істің аңдысын аңдап отыра берген. Бірақ ғалым-ғарышкерлердің қай қайсысы да өз ұқсастарыньщ қимыл-қозғалысы мен шалт әрекеттерін мұқият бақылап тұрды. Темір адамдардың ми жүйелерін адам ми жүйелерімен байланыстырудың қандай пайда беретіні де енді айқындала түскен. Егер де алып темір адамдардың электронды ми жүйелері адам миымен дәл осылай байланыстырылмаған болса, онда кез келген уақытта өздеріне де қауіп пен қатер төнбек. Мына жағдайдың өзінде де темір адамдармен биотоктық байланысты бір сәтке де үзуге болмайды. Тәкеннің өздеріне қатер тенгелі берген бірінші бұйрығы да осы мағынада еді.
Екі жақ бір бірін ұзақ бақылады. Тек арада Жер тәулігімен есептегенде жарты тәулік өткенде екі арада келіссөз басталды. Олардың тілдерін қазақ тіліне аударатын тілмаш ғалым-ғарышкерлердің әрқайсысының сұқ саусағында бар болғандықтан ешқайсысы да ол жағынан қиындықты сезбеді.
- Біз сіздердің алапат кемелеріңізді қоршауға алдық, - деді бір кезде қатер төндірушілердің басшысы.
- Оны көріп тұрмыз. Не мақсатпен бұлай жасап тұрсыздар?-деді Тәкен саспастан.
- Бұлай жасауымыздың себебі, бізге сіздерден қауіп төнгелі тұр.
- Қандай қауіп?
- Сіздерге мына сығылу аймағынан шығуға болмайды!
- Неге олай дейсіздер?
- Олай дейтін себебіміз, сіздер мына алапат кемелеріңізбен сығылу аймағынан сытылып ұшып шыққан кездеріңізде бұл кіші әлем кеңістігінде ұйтқу туындамақ. Ал оның салдарынан біздің ғаламшарларымызда, жалпы жұлдызды жүйемізде апаттар орын алмақ. Ғаламшарларымызда жер сілкінісі, жанартау атқылаулары, топан су басу және басқадай апаттар болмақ!
- Бұл сіздердің жұлдызшы ғалымдарыңыздың болжалдары ғана. Ал негізінде біздің келген-кеткенімізден бұл жүйелеріңізде ешқандай да апатты жағдайлар орын алмайды, — деді Тәкен, — біздің Күн жүйемізде де ғаламшарлардың бір қатарға келуі, ғаламшарлардың Жерімізге мейлінше жақындауы мен алыстауы сияқты құбылыстар болып тұрады. Солардың бірі де бізге ешқандай қауіп пен қатер төндірген емес. Табиғатымызда да ешқандай өзгеріс орын алған жоқ.
- Сіздің айтып тұрғаныңыз табиғи өзгерістер, — деді анау, — ал мыналарыңыз қолдан жасалмақ. Сондықтан да қатер төнбек, бізге.
Тәкен оған енді не уәж айтарын білмей жанындағыларға қарады. Олар да тіл қатпаған. Табан астында бәрінің де нақты жауаптары табыла қоймағандай еді. Ал алапат кемені қоршаған кемелер енді тағы да бері қарай жақындай түскен. Әзірге екі жағы да тым-тырыс. Тәкеннің оларға айтар нақты жауабының қалмағаны да енді түсінікті еді. Шабуыл жасаушыларға мән-жайды бұдан артық түсіндіріп шығу еш мүмкін емес. Сырттағылар шабуылға, іштегілер қорғануға дайын. Бірақ әзірге сырттан бір де бір оқ атылған жоқ. Тәкен басқару пультін көзімен шолып өтті. Содан соң өзі алақанында тұрған темір адамның бет-әлпетіне басын жоғары көтере қарады. Өзі не туралы ойласа, темір адамның да сол туралы ойлайтыны, не әрекет жасаса, оның да соны қайталайтыны түсінікті. Басқа болек әрекеті жоқ. Темір адамдардың жетілу сатылары қаншама ғасырлардан бері көтеріліп келе жатса да, бәрібір де адам санасына жете алған да, одан аса алған да емес. Егер асса, онда олар осы кезге дейін әлемді игеріп алар ма еді. Үлкен ғаламшардағылар да, көрші ғаламшардағылар да темір адамдардың санын көбейту мен санасын жетілдіруді бекерден бекер тежеп отырған жоқты. Қайсы бір нәрсе де өзінің шегінен аспауы тиісті. Асты дегенше, бүлінуге жол ашылғаны.
Ал кішірейіп қалган ғалым-ғарышкерлерге темір адамдардың қалтқысыз қызметі ауадай қажет. Енді олардың көмегінсіз мына сығылу аймағы шекарасынан құтылып шығу еш мүмкін емес. Оны қай қайсысы да жақсы біледі, жақсы түсінеді. Оның үстіне мына шабуыл күтпеген жерден басталды. Тәкен айналасындағылармен кеңесе келе оларға өздерінің бұл бағыттарынан еш таймайтындықтарын ескертті. Ал олар бұлардың алапат кемені тастап, үлкен ғаламшарға оралуларын талап ете бастаған. Тәкен ол талапқа құлақ асқан да, оған селт еткен де жоқ. Ол кемедегі қорғаныс жүйелері мен мына темір адамдарға сенім артқан. Сырттағы шабуылшылар да енді бұл алапат кемеге ештеме жасай алмайтындықтарын сезген. Бірақ олар әлі де болса қоршауларын ашқан жоқ. Қайта шеңберлерін кішірейте түсіп, алапат кеменің қабырғасына қарай жақындай берген. Осы кезде олармен байланысқа астрофизик Сәрсенбі көшті.
— Әскери кемелеріңізді алапат кемеміздің қабырғасына бұдан бері жақындатпаңыздар, — деді ол өзінің алып ұқсасы Сералының жуан да қатты шығатын дауысы арқылы, - олай етпесеңіздер, кемеміздің сырт қабырғаларындағы автоматты қорғаныс жүйелері біздің басқаруымыссызақ іске қосылып кетпек! Ескертпеді демеңіздер!
— Бізге осылай тілдесетін адам қажет еді, - деді осы кезде олардың әскербасы, — шамалауымызша сіз жұлдызшысыз. Жұлдызды әлемнің заңдылықтарын жақсы білесіз. Сонымен айналысасыз. Айтыңызшы, сығылу аймағынан мына кеме сытылып шыққан кезде қандай құбылыс орын алады?
Ешқандай да, - деді Сәрсенбі оларға тіке карап, - сіздер бекер қорқасыздар!
Жұлдызды әлемнің құрылымы мен зандылығын біз сіздерден де
жақсы білеміз, — деді сол кезде енді әлгінің үні қатқыл шығып, — сіздер айтқан уәж оның болмайтынына себеп бола алмайды.
— Сонда не айтпақсыздар?
- Алапат кемелеріңізді тастап шығыңыздар! Біз оны қуатты қаруларымыздан оқ жаудырып жойып жібереміз!
- Жоқ! Біз бұл кемені ешқашан да тастап шыға алмаймыз. Қасық қанымыз қалғанша күресеміз! Бұл кеме бізден мерт болғанымызда ғана босамақ! Онан беріде бұл ойларыңыз жүзеге аспайды!
- Ендеше біз кемелеріміздегі қуатты қарулардан оқ жаудыруға мәжбүр боламыз!
- - Солай деп шешкен болсаңыздар амалымыз не? Бірақ бұл алапат кеменің әлгінде айтқан автоматты қорғаныс жүйелері мен қарсы оқ жаудыратын жүйелерінің іске қосылатынын ұмытпаңыздар!
- Оны жақсы білеміз, - деді шабуылшылардың әлгі әскербасы, — бірақ біз әскери басшымыздың тапсырмасын орындаудан бас тарта алмаймыз!
- Ондай бұйрық пен тапсырманы біздің басшымыз да бере алады. Бірақ мәдени дамудың мұндай жоғары сатысында күшті ақылға жеңдірген жөн болар еді.
- Оны біз де түсінеміз. Айтуға оңай. Сіздер мына сығылу аймағынан бір шығып алсаңыздар қайтадан ұлғаюға бет аласыздар. Өйткені қайтадан кеңістіктің кеңею аймағына енесіздер. Ал одан кейін біз қандай жағдайға душар боламыз, ол жағын сіздер туған Жерлеріңізге жете алмай аптыға ұшып кетіп бара жатып ойлар ма екенсіздер? Біздің қатерлі тағдырымыз сіздерге әсер де етпейді...
- Неге олай деп ойлайсыздар деп астрофизик Сәрсенбі Тәкенге бұрылып алды, — біз сығылу аймағынан шығып алғаннан кейін бұл аймақтағы табиғи өзгерістердің бәрін де мұқият қадағалайтын боламыз.
- Қадағалау басқа да, көмек басқа емес пе?
- Қиндай көмек бере алатымнымызды уақытында көре жатарсыздар. Көмек міндетті түрде болады.
- Біз де өмір бойы үлкеюді армандап келеміз, — деді шабуылшылардың асшысы, - Бірақ біз көппіз. Елміз, халықпыз. Егер бүкіл ел болып кеңею аймағына өтсек, қайтадан ұлғайсақ, онда мына тірішілік кешіп жүрген ғаламшарларымыз сол кіші күйлерінде қалмақ, ал содан кейін күнімізді қалаи көрмекпіз? Мұндағы ауа мен су, табиғи байлықтар мен аң-кұстар қаисымызға жетпек?
Бұл ойларыңыздың негізі бар, — деді осы кезде биолог Жақан өзінің ұқсас темір адамының дауысы арқылы-өзіміз ұшып шыққан Жер ғаламшарының табиғи байлықтары да сол кезде таусылуға бет алған болатын. Жұлдызды әлемді шарлап, тіршілікке қолайлы ғаламшарлар мен саналы туыстар іздеп жүруіміздің бір себебі де сол еді. Енді міне, өздеріңіз куә болып жүргендей осындай жағдайға тап болдық. Сондықтан да аз дер өздеріңізге лайықты ғаламшарда, ұзаққа жетерлік табиғи байлығы бар ортада алаңсыз өмір сүре беріңіздер. Ғаламдағы барлық тіршілікті ғаламшарлар осылай болуға тиісті. Қай тіршілікті ғаламшардың да өз иесі болады емес пе. Санасыз деген ірі-қара малдардың өздері де жақсы жер, жақсы орынға, шөп пен жемге таласып, бір бірін мүйіздеп, таласып-тармасып жатпайтын ба еді?
- Мұныңыз да рас, - деді шабуыл жасаушылардың әскери басы әуелдегісінен сәл болса да басылғандай болып, — сіздер осыны түсініп, осыны сезіп туып-өскен Жерлеріңізге қайтпақшы екенсіздер ғой? Біз мұны дұрыс түсінбеппіз.
- Оқасы жоқ! Мұндай кемшілікті қашан да кешіруге болады! Бүліне қойған ештеме жоқ, әзірге. Бәрі де өз орнында, - деді Тәкен сөзін қорытындылап.
— Біз өз ғаламшарымызға ораламыз. Қайту жолындағы әрекеттеріңіз сәтті болсын! - деді шабуылшылардың әскер басы.
— Рахмет! — деді оған Тәкен Темірбектің дауысы арқылы.
— Сәл уақыт өтпей алапат кемені қоршаған майда кемелер шеңбер бойымен ұшу бағыттарын кілт өзгертіп, сол тобымен өз ғаламшарларына қарай тартты. Алапат кеменің иллюминаторы да көлегейден арылып, жұлдыздың жарығы ішке жарқырай түсті. Ғалым-ғарышкерлер енді өздерінің іс-әрекеттерін одан әрі қарай жалғастыруға кірісті. Енді алапат кемені бір сәтке де қараусыз қалдыруға болмайтыны түсінікті еді. Жаңағы шабуыл мен қатер ғалым-ғарышкерлерді ұйқыдан оятқандай әсер берген.