Жасуша қҰрылысы

ЖАСУША ҚҰРЫЛЫСЫ

• Неміс ботанигі Маттиас Шлейден және цитолог Теодар Шванн 1839 жылы жасуша теориясын жасады.
• Ол теория бойынша барлық тірі организмдер жасушалардан тұрады және құрылысы мен биохимиялық қасиеттері ұқсас болады.
• Жасушалар – тірі организмдердің негізгі құрылымдық және функциональдық бірлігі. Оларды көлеміне, пішініне, құрылысына және атқаратын қызметіне қарай ажыратады.
• Тірі организмдердің жасуша құрылысының ұқсастығын ашу биология ғылымындағы ең іргелі ашылулардың бірі болды.

ӨСІМДІК ЖАСУШАСЫ

ЯДРО ЖӘНЕ ЯДРОШЫҚ

• Ағылшын ботанигі Роберт Броун 1831 жасуша ядросын ашты.
• Ядро жасушада жүретін барлық үрдістерді басқарады және оның тіршілігін қамтамасыз етеді.

• Ядро қабықшадан, оның ішкі ортасын түзетін ортадан, хроматиннен және бір немесе бірнеше ядрошықтан тұрады.
• Ядрошық хроматин мен рибосоманың синтезін бақылайды.

МИТОХОНДРИЯ

• Жасушада бірнеше мыңға дейін митохондриялар болады.
• Митохондриялар жасушаның энергетикалық көзі.
• Мұнда тынысалу кезінде тотығу-тотықсыздану үрдісі жүреді, ол жасушаны энергиямен қамтамасыз етеді.
• Митохондрия екі мембранадан тұратын қабықшамен қапталған.

ХЛОРОПЛАСТ

• Пластидтер (хлоропласт, хромопласт, лейкопласт) тек өсімдік жасушасында ғана болады.
• Хлоропластарда өсімдікке жасыл түс беретін пигмент - хлорофилл дәндері болады.

РИБОСОМА

• Рибосомалар нәруыз синтезінің орталығыболып табылады.
• Рибосомалар ядрода , митохондрияда, пластидтерде және өте көп мөлшерде цитоплазмада болады.
• Рибосомалар жеке немесе топпен (полисома) орналасады. Жеке орналасқанда олар өзара РНҚ жіпшелері арқылы байланысады.

ЖАСУША ҚАБЫҚШАСЫ

• Жасуша қабықшасы еріген заттарды таңідап өткізетін қабілеті бар плазмалық мембрана.
• Қабықша үш қабатты және полисахаридтер – целлюлоза мен май заттарынан тұрады.
• Қабықшаның ішкі мембранасы диктиосомалардың есебінен үнемі жаңарып отырады.

Жануар клеткасының,өсімдік клеткасынан айырмашылығы:

• Жануар клеткасында:
• 1) центриоль болады
• 2) пластидтер болмайды
• 3) жарғақша (қабықша) өте жұқа цитоплазма қабатының тығыздалуынан пайда болған. Сондықтан жануарлар пішінін өзгертіп, қозғалады.
• 4) тек бір жасушалы қарапайым түрлерінде (асқорыту, жиырылғыш вакуольдер) ғана болады

• Өсімдік клеткасында:
• 1) центриоль болмайды.
• 2) пластидтері арқылы ағзалық зат түзеді.
• 3) қалың, тығыз, жасунықты (целлюлозалы) қабықша тек өсімдік жасушасында болады
• 4) ірі вакуольдер (латынша «уасиш» - қуыс) өсімдіктерде болады

Назарларыңызға рахмет!!!

жүктеу/скачать 0,88 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: