В боевых походах хана Абылая всегда сопровождал Таттикара – один из прославленных жырау, тот, кто силой поэтического слова объединял племена, воодушевлял сарбазов в борьбе за независимость, кто воспевал подвиги батыров. Многие стихи Таттикары созданы в годы казахско-китайской войны, когда разгромившие Ойратскую империю, китайцы в 1756 году вторглись в казахскую степь.
К большому сожалению, многие стихи дошли до читателя в отрывках. Один из них:
«Евший и пивший вволю всегда,
Высокорожденный хан Абылай,
Помни, приходит любая беда,
Горе не вечно – не забывай.
И не таким уж храбрым был враг,
Ловким скорей оказался он,
А в схватке прямой они трусили так,
Что мы им большой наносили урон».
В стихах «Сыны трех жузов», «Толстяк с огромным брюхом», «У камыша верхушка редкая, а корень крепкий» Таттикара смело говорит правду в лицо всем, не исключая самого хана Абылая. Он как патриот казахской степи, как идеолог народных традиций противостоит невежеству и самомнению. Безумной преданности повелителю у поэта никогда не было: наоборот, он подвергает сомнению некоторые решения хана и его окружения.
По преданиям, Таттикара был не только акыном, но и виртуозно исполнял собственные песни-жырау, никогда не расставался с домброй. Его могучий голос окрылял не только друзей-соратников по борьбе, даже враги отдавали дань уважения поэту, признавая за ним силу, которая в схватке заменяет сотни бойцов.
Он был знаменосцем хана Абылая. Почти во всех походах поднимал дух батыров, вдохновлял их на подвиги.
Шәңкі би
(1811 - 1884 )
Шәңкі Мендекеұлы 1811 ж. туған. Шәңкі Арғыннан тараған Қанжығалы руынан. Денесі қазіргі Сарыкөл (Урицкий) ауданының «Ескі зираттында» қойылған (Вишневка ауылынан 3-4 км.). Әкесі Мендеке өз дәуірінде айтулы батырлардың бірі болған. Мендеке батырда, баласы Шәңкіде заманында сол өңірдегі атақты батыр, би шешендермен тығыз қарым – қатынаста өмір сүрген. Шәңкі ертеден – халық қамын ойлап «ел жұртым қайтсе ел қатарына қосылады» деп жұрт тағдырын шешетін мәселелерге белсене араласып, әділ би атанады. Шәңкі би Қыпшақ Балқожа, Қанқожа Ыбырай Алтынсаринның бабалары, Атығайда Зілқара, Әділ билермен, Керей елінде Тоқсан би тұкымдары Арықбай билермен, Ерейменде Бөгенбай батыр немересі Саққұлақ бимен, Баянауылда Шорман, Шоң билермен, Арғын Сейдалының Аққошқарымен тығыз байланыста болған. Осы аталған елдердің Көнекөз кариярының Қанжығалы Шәнкі биді білмейтіндері жоқ деседе болғандай (қазақ әдебиеті ақпан 1993 ж.). Шәңкі жастайынан ескіше оқыған ізденгіш би болған. Бұл жағына келгенде, ол жақын би ағасы Саққұлақтан көп тәлім алғаны байқалады. Саққұлақ би Шәңкінің алғырлығы, шешендігі былай дейді, «Мендекенің Шәңкісі халык алдында сөйлесе, тындаушыларын тамсандырмай коймайтын, мазмұнды сөздеріне күлкі араластырып, сүйкімді қоңыр, ол кырылдақ дауысымен еселіп бір кеткенде, жұрттың бәрі оның аузына қарап қалушы еді Мұндай шешендік қасиет мен білетін ешкімде жоқ, тек Шәнқінің өзіне ғана тән шешендік».
«Ұлы дала аңызы»
Өлкетану круизі
Н. Қ. Дәулетова ат.Сарыкөл аудандық кітапханасында «Туған жер» атты жоба рамкасында Сарыкөл батырларына арналған «Ұлы дала аңызы» өлкетану круизі өтті. Іс шараға өлкеміздің белгілі батырлары Айтбай батырдың ұрпақтары –Мұрат Досжарұлы Жанзақов,Мырзағали Қалиақпарұлы Омаров, Мыңжасар Жиентайұлы Насыров және жастар орталығының волонтерлары,Сарыкөл архивінің қызметкерлері,Ө.Сұлтанғазин ат.Сарыкөл орта мектебінің жоғарғы сынып оқушылары қатысты. Кездесу уақытында Сарыкөл батырларының өмірбаянымен «Ұлы дала аңызы» атты электронды тұсаукесер көрсетілді. «Туған жерім, тұғырым- Сарыкөл» атты кітап көрмесінде кітаптар мен жергілікті батырлар туралы мәліметтер ұсынылды.Бұл мәліметті круизға қатысушылар қызыға қарады , әсіресе жас ұрпақтар.Іс шара музыкалық номермен сүйемделді. Орындағандар Есен Шәкібаев, Нұрлан Кажиев,Алтынбек Төлегенов.
Эл. адрес:
sarikol_biblio2@mail.ru
Факс:
871451 (21-1-03)
Достарыңызбен бөлісу: |