Жазып кеткен жер Н. Назарбаев В
жүктеу/скачать 8,95 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- А йтбай батыр Арғынның тарауы Қанжығалыдан Аткелтір тайпасы (ХVІІІ ғасырда өмір сүрген)
- Он богатство не ставил в грош, Теплотой сердечной богат, Презирал кичливость и ложь
- Б арак Карабалуанулы - аулие, (1700-1793)
- М енд е ке батыр – (1790 г.) средний сын Байжигита
- Татикара — казахский акын, жырау.
Асаубай шешен: Асаубай Жәдігерұлы Арғынның қанжығалы руынан шыққан атақты шешен. ХІХ ғасырда өмір сүрген Шәңкі бимен тұтас болған адам.Туып – өскен жері- Сарыкөл ауданындағы Отынағаш деген мекен.Көпті көрген көнекөз қариялардың айтуына қарағанда, оның ата – бабасын Абылай ханның өсиеті бойынша Уәлихан 1781 жылы Ерейменнен көшіріп әкелген.  
Айтбай батыр Арғынның тарауы Қанжығалыдан Аткелтір тайпасы (ХVІІІ ғасырда өмір сүрген) Айтбай батыр Сарыкөл ауданының тумасы. Дуалы ауыз шешен, ақын, өз кезінде бүкіл қазақ даласына сыйлы әрі беделді болған батыр. Бөгенбай, Қабанбай батырларымен үзеңгілес болған. Тарихи деректерде Уәлиді хандыққа сайлауға қатысқан, өзіндік салмағы бар батырлардың бірі делінген. Жаугершілік заманда алпамсадай, алып денелі үнемі темір сауыт киіп жүретін, бір көзінің ақауы бар, өзінікі өзіне жеттін, біреуге телмірмеген, бірбеткей, қалмақтың қамалын бірнеше бұзып, қалмақ жылқысын бес рет айдап алған жүрек жұтқан, жүрегінде түгі бар батыр. Ол тарихтағы 1770 жылдардан бастап жоңғар, қалмақ шайқастарға қатысқан батырлардың бірі. Айтбай батыр тек шайқастарға қатыспай, еліміздің шекарасын бекітуге де үлес қосқан. Қазақ жерін орыстардан қорғау мақсатында Абылай хан еліміздің солтүстік өңірінен Айтбай батырға жер беріп, қоныстандырған. Кейінен Аткелтірлер қоныстанған жер Ақсиыр деп аталған. Бұл күндері Ақсиыр, Бағлан ауылдары Ресейдің Қорған облысына өтіп кеткен.  Жоңғарлармен соғыста, Өлеңті өзені мен Қаратау аралығындағы жалпақ аңғарда Хабарлы бекінісі үшін шайқасына қатысып, Абылайдың қалмақтың батырын жекпе- жекте өлтірген.Айтбай батыр қыркүйек айында Ақсиыр деген жерде (бұл қазіргі Қорған облысы Половинное ауданы) дүние салған. Денесі Түркістандағы Қожа Ахмет Яссауидің кешенесінің маңындағы қорымда жерленген.Айтбай батырды баласы Арал бас болып ағайын – туыстары Түркістанға жеткізіп, жерлеген. Үкіметтің қаһарынан қорқып, сауыт – саймандарын ескі қорымға апарып көмген. Қазан төңкерісне дейін ел адамдары қажылыққа, не Қожа Ахмет Яссауидің басына тәуп ете барғанда, Айтбай батырдың басына барып құран оқып тұрған. Айтбайбатырданүшұлтуған. Олар Арал, Орал, Жаманқара. Орал атажолынқуғанатышулы батыр болған. АйтбайбатырдыңұрпағыбұлкүндеріСарыкөл, Қарасужәнебасқааудандар мен қалалардаәрсаладақызметатқарыпжүр.2009 жылдың 11 қарашакүніөткізілгенҒылымисараптамакеңесінің № 6 хаттамашешімібойыншаАйтбай батыр Қожа Ахмет Ясауикесенесіндежерленгендертізімінеенгізілді.Батырдың ХVІІІ ғасымен белгіленген дулығасы облыстық мұрағатта сақтаулы. Ол ұрпақтан – ұрпаққа көшіп отырған. Айтбай батырдың 6 ұрпағы сарыкөлдік Мұрат Жанұзақов 2011 жылы дулығаны мұрағатқа сыйлаған. Сондай – ақ халық арасында батырдың дулыға ішінен киген жібек тақиясын ауырған, ұрпақ сүймей жүрген отбасылар алып, кигенде жазылып, ұрпақ сүйуге септігі тиіп жүрген.
 Он богатство не ставил в грош,
Теплотой сердечной богат, Презирал кичливость и ложь, К цели шел, не страшась преград. Барак Карабалуанулы - аулие, (1700-1793)
В стороне от оживленных дорог, от автомагистрали, в 15-16 километрах на север от п. Крыловка Сарыкольского района Костанайской области находится захоронение одного из выдающихся батыров – Барака Карабалуанулы, который удостоился чести носить звание «аулие». Этим словом народ называет и выдающихся народных целителей, и пророков ясновидцев, предсказывающих судьбоносные события. Батыр Барак Карабалуанулы умер в конце XVIII века. С тех пор место его захоронения является конечным пунктом ежегодного паломничества тысяч представителей «жузов» казахского народа. Мавзолей Барак-батыра превратился в место негласного покаяния, очищения душ и их единения. Барак – батыр был известен как незаурядный человек, военоначальник, соратник Аблайхана. Он был третьим сыном прославленного полководца КарабалуанаАлдиярулы (1688-1749 гг.). От своей матери Жасканы, родной племянницы Толе би он унаследовал дар врачевания. Дар миротворца он проявил во времена пугачевского бунта, когда был послан Аблайханом к приграничным крепостям с почти невыполнимой задачей. Продемонстрировать перед соратниками Емельяна Пугачева решимость оказать поддержку и уничтожить крепости, в то же время – не наносить урона их защитникам. Тем самым Барак-батыр продемонстрировал перед народом, что является достойным племянником Толе би. Заслуга Барак-аулие как провидца в том, что он первым среди казахов предупредил народ об опасности бунтов. Во-первых, об опасности черной зависти неимущих к богатым. Во-вторых, об опасности высокомерного, презрительного отношения богатых к бедным сородичам. Предостережения батыра в точности подтвердились в трагические двадцатые – тридцатые годы ХХ века, то есть почти полтора века спустя. Множество приезжающих сюда людей верят, что молебен у мавзолея поможет им справиться с болезнями, трудностями и принесёт удачу. Неудивительно, что просьбы людей исполняются, видимо здесь человек обретает гармонию души.
Мендеке батыр – (1790 г.) средний сын Байжигита ХVIII-XIX в. в. Предводитель кочевого воинства принадлежал к одному роду –Канжигалы из племени Боранши. Мендеке батыр родился в местечке Мезгил (нынешнее название – поселок Комсомольский Сарыкольского района) похоронен на границе Северо- Казахстанской и Костанайской области. Молва до сих пор разносит по свету легенды о его смелости и бойцовской удали. Алибек батыр – сын Кудайберди родился в конце XVII века, из рода Канжыгалы борец за свободу и независимость казахского народа. Он был одним из батыров Абылай хана. Ходил в поход вместе со знаменитымиШакшаком и Жанибеком. Захоронен в Туркестане и занесен в список мемориальной доски, установленный на Мавзолее Ахмета Иасауи.
Тлеке би Бабасулы - нач. ХIХ в.- 1859 г., общественный и государственный деятель. Выходец из крупнейшего племени Аргын, рода Канжыгалы, потомок Туяк би и Жанибек батыра, наряду со своим братом Азбергеном являлся сыном Бабаса.Тилеке би родился в ауле, расположенном в Канжигалинской волости Аманкарагайского округа (ныне пос. Барвиновский, Сарыкольский район Костанайской Татикара 
Татикара — казахский акын, жырау.  Родился в 1705 году, умер в 1780 году. Долгое время он жил в ханской ставке и был советником Аблай-хана. Участвовал в походах батыров Олжабая, Богембая против джунгар, сочинял сказания в стихах, где воспевал их мужество, героизм, призывал воинов к выдержке. Имя Татикара стало широко известно после его пламенных стихов, повествующих о войне между циньскими завоевателями и воинами Аблай-хана в 1756 году (“Головка камыша мелкая, а корень в логу”, “Сундучный живот, широкий желудок” и другие). Иногда Таттикара критиковал слабые стороны Аблай-хана и даже обвинял его. В сказании “Вчера у застойной воды” он призывает народ к борьбе: “Подстригайте хвосты коням, Садитесь на них с именем Аллаха на устах, Растащите богатство хана!”
жүктеу/скачать 8,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|