Жеңіл атлетика з. А. Абдрахманов, А. Ш. Смаилова. Жеңіл атлетика



жүктеу/скачать 447,67 Kb.
бет39/89
Дата31.05.2020
өлшемі447,67 Kb.
#71809
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   89
Байланысты:
12 апта дене ш лек

Тест тапсырмалары:
Секірудің ең маңызды кезеңі:

  1. итерілу

64


  1. екпін алу




  1. таяқшадан ӛту




  1. итерілуге дайындалу

  2. жерге түсу

*****
Ұзындыққа секіруде жеңіскер анықталады:




  1. алдыңғы кезектегі жақсы кӛрсеткішінен

  2. аяқтық сайыстағы кӛрсеткішінен




  1. квалификациялы жарыстың ең жақсы кӛ сеткішінен




  1. 6 кезек кӛрсеткішінің нәтижесінен

  2. ақырғы кезектің нәтижесінен.

*****
Ұзындыққа секіруде түсетін жардың (кӛлемін, ұзындығын, тереңдігін) кӛрсетіңіз:



  1. 2,75 х 7 х 0,5 м




  1. 3 х 6 х 0,75 м




  1. 3 х 3 х 0,5 м

  2. 2 х 5 х 0,75 м




  1. дұрысы кӛрсе ілмеген.

*****
Ұзындыққа секіруде итерілетін таяқшаның мӛлшерін кӛрсетіңіз:




  1. 100 х 20 х 10 см




  1. 100 х 20 х 20 см

  2. 122 х 20 х 10 см




  1. 122 х 30 х 10 см




  1. 122 х 20 х 20 см.

*****
Ұзындыққа секірудің негізгі кезеңі (фазасы):

  1. екпін алу кезеңі




  1. ұшу кезені

  2. итерілу кезеңі




  1. түсу кезеңі




  1. итерілуге дайындалу кезеңі.

*****
65


Ұзындыққа секіруде итерлудің негізгі мақсаты:


  1. секірушінің денесінің ортақ нүктесі қозғалу кезінде кейбір бұрышқа ӛзгереді

  2. секіруде ең жоғарғы нәтижеге жету




  1. итерлу кезінде ең жоғарғы бұрышпен секіру




  1. аяқ итерлу кезінде ең жоғарғы амортизацияға жету




  1. екпінде алған жылдамдықты кӛбейту.

*****
Ұзындыққа секіруде жеңіскер анықталады:


  1. алдыңғы кезектегі жақсы кӛрсеткішінен

  2. аяқтық сайыстағы кӛрсеткішінен




  1. квалификациялы жарыстың ең жақсы кӛрсеткішінен




  1. 6 кезек кӛрсеткішінің нәтижесінен




  1. ақырғы кезектің нәтижесінен.

*****
Жеңіл атлетика секіру жағынан екі топқа бӛлінеді:


  1. алысқа, орынынан секі у

  2. тік және алысқа секі у




  1. жүгіріп келіп, биік ікке секіру




  1. үштік, жүгіріп келіп ұзындыққа секіру

  2. жүгіріп келіп б ік ікке, арқанмен секіру

*****
Алысқа секіру тобы:

*****
Ұзындыққа секіруде жеңіскер анықталады:


  1. алдыңғы кезектегі жақсы кӛрсеткішінен




  1. аяқтық сайыстағы кӛрсеткішінен




  1. квалификациялы жарыстың ең жақсы кӛрсеткішінен




  1. 6 кезек кӛрсеткішінің нәтижесінен

  2. ақырғы кезектің нәтижесінен.

66

Жҥгіріп келіп, биіктікке «Фосбери-флоп» әдісімен секіру.

Биіктікке секірудің техникалық шеберлік деңгейін спортшының неғұрлым жоғары деңгейге жеткен жағдайында оның қозғалу мүмкіндіктерін қалайша толық пайдалануына қарап анықтауына болады.
Осы секіру әдісін 1968 жылы Мехикода ӛткен олимпиада ойынынды Фосберри кӛрсеткен. Ол 2 метр 24 см секіріп, олимпиада чемпионы атанды.Оның бір ерекшелігі таяқшадан арқа жағымен ӛтеді, былай ӛту дененің бӛлшектерін бір қалыпты ӛтуін қамтамасыз етеді. Осылай қиғаш ӛту жылдамдыққа қамтамасыз етуді талап етеді.Таяқшадан ӛту жылдамдығын ӛсіру үшін доғамен жүгіруді талап етеді, себебі, ортақ күш жылдамдығы туындайды.О тақ күш жылдамдығын үдету итеру
кезінде бір жағынан итерілудіәсержылдамдатады, екінші жағынан

қосымша әдістерді қ лдануға етеді,қуатты итерілу үшін


сермелген аяқты жоғары бағыттайды. Әдістік жағын алғанда итерілу жылдамдығын ежемеу үшін итерілетін аяқтың табанын толық қояды,ӛкше арқылы ӛтпейді тез сермеген аяқты жоғары бағыттайды.Итерілу уақытының орындалуы Фосбери Флоп әдісінде ұзындыққа секіруге таяу.Орта есеппен 0,15 секунд (ұзындыққа секіруде 0,10 секунд)ал басқа әдістерде, мысалы, аспалап с кіруде 0,20-0,22 секунд.
Доға үлгісі бойынша жүгіріп келіп орындалған «Фосбери-флоп» т хникасымен итерілген кезде жүгірудің орталық күші пайда болатынын кӛрсетті. Міне, бұл тәсілдердің айрықша ерекшелігі осында.
Жүгіріп келіп биіктікке секіру – бұл спорттың күрделі түрі. Оны сипаттап шығу үшін мынандай негізгі құрлымдық
салаларға бӛлуге болады. Екпін алу,итерілу және белдеуден өту.
67
Екпін алу. Биіктікке секірудің нәтижесі секірушінің жоғары жүгіру жылдамдығына жетуіне байланысты, ол итерілудің қуаты мен «ұшудың» бастапқы жылдамдығының артуына жағдай туғызады. Жүгіру алғашқы бетте түзу, содан кейін үш адымдық доға бойынша жүгіру неғұрлым жоғары жылдамдықпен жүгіру кезінде ӛте тиімді. Бұл жоғары жылдамдықпен доғаның қисықтық шағын радиусы кезінде орталық жүгіру жылдамдығы артып, итерілудіңжүгірутиімділігін тӛмендететін артық күш жұмсалатындығы мен түсіндіріледі. Жүгірудің жоғары жылдамдығы адымдардың с нымен тығыз
байланысты болады. Жүгіру ұзындығы 9 -11 адымын құрайды да, соңғы 3-5 адым доға бойынша орынд л ды. Жүгіру сӛреден денені еңкейтуден басталып, иық пен бас шамалы алға жібертіледі. Адым сӛреден басталып , бүкіл жүгіру бойында табанның ұшымен орындалады. Жүгіру техникасы ұзындыққа секіруге жүгірудің техникасына ұқсас келеді. Жүгіру техникасы сӛреден басталып бірте-бі те ұлғайып арта түседі. Жүгіру жылдамдығының жоғарғы деңгейі соңғы 6 адымда 7,9 – 8,2 м/с.құрайды, ал ең соңғы адымда жылдамдық азайып, итерілетін аяқ жерге жанасар сә е 7,7 – 7,8 м/с.болады.
«Фосбери – флоп» әдісімен жүгіру ерекшелігі – соңғы 3 – 5адымға жуықтау болып табылады. Бұл жағдайда орталық күші пайда болып, оның шамасы жүгіру жылдамдығына, секірушінің соңғы адымдарында доға бойынша қозғалуына, сонымен бірге, секіруші денесінің массасына байланысты болады. Секіруші орталық жүгіру күшіне қарсы әрекет ете отырып, денесін жүгіру доғасының ішкі жағына қарай еңкейтуі керек.Доға бойымен жүгірг н к зде қолдар ассиметрия қозғалады.Бұрылуға кіріскен сәттен бастап, сермелетін аяқ жақтағы қол артқа қарай жіберіледі, ал доғаның орталық нүктесіне жақын қол алға, шамалы ішке қарай босатылады.
Келтірілген деректер жүгіруші қозғалысының сермелу құрлымы жүгірудің соңына таман жылдамдықты ұдайы арттыруға байланысты құрылатынын кӛрсетті.
68
Жүгірудің ең бір маңызды кезеңі итерілуге дайындық болып табылады.Сермелетін аяқты қойған кезде сирақтың итерілуіне, қозғалыстың бәсеңдеуіне және итерілетін жағдайға дайындық кезінде сермелетін аяқ қимылы бәсеңдейді.
Аяқтың табанымен серпіліп итерілу итерілетін адым алдында қозғалысты арттыруға жағдай жасайды және жерге итерілетін аяқты дұрыс қоюды қамтамасыз етеді.
флоп» әдісімен секіргенде тік жағдайда сермелетін тізе Сермелетін аяқ арқылы ӛту итерілуді орындауға дайындық
кезіндегі басты шарттардың бірі болып табылады. Секіруші сермелетін аяқ арқылы ӛткенде дене тік сақт л ды. «Фосбери –
буынының бұрышы 100-150 градусқа тең , уд рылу тәсілінде 90-95%. Итерілу адымының алдындағы құрылым ӛзгерісі болған кезде, аударылу тәсілінен бӛлек «фосбери – флоп» әдісімен секіргенде итерілу арнайы қозғалыс ӛзгерісіне қажет етпейді де, оны орындау жүгіру барысында жүзеге асады.
Итерілу. Итерілген кезде ұшудың ең жоғарғы жылдамдығын қамтамасыз етіп, қолайлы бұрыш жасау керек және белдеуден тиімді ӛ у үшін секірушінің ӛзіне қолайлы жағдай туғыза білуі бас ы шарт.
Итерілетін жерде аяқпен адымды кең жасап, ӛкшеге салмақ түсірместен, табанға тұтастай күш салып жүгіру қозғалысымен жүзеге асырылады. Итерілу ӛкшеге салмақ түсірілмей орындалса, нда л тез әрі сәтті жүзеге асады.
Тірелетін аяқтың бұлшық еттері жиырылғанда серпілмелік жағдайында бұлшық еттер сол күшке орын беретіндей сипатқа ие болады. Итерілген кезде бұлшық еттер «міндетті» игеру қаси тін иемденеді. Бұл жағдай неғұрлым маңызды болып саналады. Ӛйткені оның параметрлері соңғы сәтте дене массасының жалпы орталық нүктесінің ұшу бұрышын анықтайды. Тізе буынындағы аяқты итерілетін жерге қойғанда 160 градустан аспайды. Итерілетін аяқты қойғаннан бастап, тізенің буыннан бүгілуі басталады. Итерілетін аяқтың тізе буынындағы бүгілу бұрышы 140-141градус болады. Серпілу жағдайын орындау уақытын азайту (0,07-0,085с.), сермеліп
69
итерілуді неғұрлым тез орындауға мүмкіндік береді. Итерілу секірушінің бүкіл денесінің ӛзара қимылы үйлескенде орындалады. Тізенің, белдің тез бүгілуі іске асырылып, сермелетін аяқпен қолды тезірек сермеу және денені жоғары қарай кӛтеру әрекеттері орындалады.
Итерілетін аяқты жерге қойған жағдайда дене массасының

жалпы орталық нүктесінің ӛсу кӛрсеткіші аударылу тәсіліне қарағанда 4-5 см. жоғары тұрады. Алайда,«фосбери– флоп» әдісімен секірушінің итерілуі сәтті аяқталған тұста дене


массасының жалпы орталық нүктесі уд ылу тәсілімен секірушіге қарағанда 3-4 см.тӛмен болады.
«Фосбери – флоп» тәсілімен секірушінің тік аяқпен сермелуді орындау кезіндегі соққы күші 400 – 500 кг.аралығында ӛзгереді. Ал, бүгілген аяқпен сермелгенде, ол ұзақтағы жағынан да азайып, 250-400кг . болады. «Фосбери – флоптың» классикалық тәсілінде күші 70-80кг-ға жетіп, ал тік аяқпен сермелуді орындау тәсілінде 120-140 кг болады.
Сермелу қозғалысы ите ілудің сермелу күшіне және ұшу жағдайында дене массасының жалпы орталық нүктесінің ауысуына ықпал е еді. И ерілген кезде қолдың екі тәсілі пайдаланылады. Бірдей алып жүру және ассиметриялы алып жүру. Екінші тәсіл неғұрлым тез итеріледі. Дегенмен бірінші және екінші тәсілдерде де қолмен және аяқпен сермелу бір қалыпты рындалып, иықты алға қарай жіберумен аяқталады. Итерілудің ртасындағы күш негізінен сермелу буынының ин рсиялық есебінен құралады. Бүгілген аяқты сермеу жағдайында тірелу реакциясына сермеу буындарының жалпы ықпалы аяқтың тік жағдайына қарағанда артық болады. Итерілуге кірісер сәтте денеге орталық жүгіру күші әсер етеді. Ол елеулі күш құрып, секіруші денесінің тік жағдайына горизонталь жағдайға ауысуына мүмкіндік береді. Дененің горизонталь (кӛлбеу) жағдайға ауысуына мүмкіндік береді. Дененің горизонталь жағдайы иықтың белдеуге қарай қозғалуы есебінен ғана емес, жамбас жоғары қарай иықпен салыстырғанда тез ауыстыру есебінен болуына талпыну қажет. Жүгіру
70
жылдамдығы неғұрлым жоғары болса ұшу бұрышы да, соғұрлым аз болады. «Фосбери – флоп» әдісімен секіргенде ұшу барысы 50 - 60˚ қа дейін жетеді.
Белдеуден ӛту. Белдеу жаққа бұрылу тек «ұшқан» соң ғана орындалады.Тіреніштен ажыраған кезде дене массасының жалпы орталық нүктесінің тік жылдамдығы жоғары классты секіруші де 4,9 – 5,2 м/с аралығында болады.
Белдеуге кӛтерілген сәтте сол жақтағы сермелген аяққа қол парралель жағдайда бағытталады. Қолдың ассимет иялық қозғалуында екі қол бір қалыпты орындалып, белдеуден ӛткен кезде қолдар денемен бір деңгейге қойыл ды. Қолдардың осылайша орналасуы неғұрлым тиімді, ӛйткені бұл жағдайда инерция азайып денені белдеу арқылы «лақтырудың» бұрыштық жылдамдығы арта түседі. Одан әрі секіруші барынша түсірілген
аяқпен иіліп, белдеуге басымен жәнедейінығымен кіреді. Сермелгенаяқитерілгенаяқтыңдеңгейінетүсіріледі.Белдеуден ӛткен тұста аяқтар тізе буынынан бүгіледі. Белдеудің үстінде
секіруші иіле келіп жамбасты кӛте еді. Белдеуден ӛткен сәтте қолдар артқа лақтырылып дененің кеуде тұсынан иілуі кӛбейе түседі, ал қолдар денемен бір деңгейде болғанда, жамбас түседі, ал қолдар денемен бір деңгейде болғанда, жамбас тұсының иілуі барынша шегіне жетеді. Дене массасының жалпы орталық

нүктесі ғалысының траекториясы аударылуы арқылы

секірумен қосалыстырғанда ұзақтау болады. Секірушінің дене массасының жалпы орталық нүктесінің ең жоғарғы биігі б лд уд н 20 см қашықтыққа жетеді. Ал аударылу тәсілінде ол 8 см болады. Жамбас белдеуден ӛте салысымен белдеуден тезірек «к ту» басталады. Ол басты бұрумен, жамбас тұстынан аяқты бүгу және тізе тұсынан тік ұстау арқылы орындалады. Секіруші белдеуден аяғымен сырғанап бара жатқандай болуы керек. Секіруші паралоннан жасалған матаға арқамен түсіп, іле шала баспен аунап кетеді.

71


жүктеу/скачать 447,67 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   89



©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет