Желілілер типіне қысқаша сипаттама. Қандауырша — бассүйексіздердің өкілі. Желілілер типі

жүктеу/скачать 452,79 Kb.

Дата	09.01.2022
өлшемі	452,79 Kb.
	#110508

Байланысты:
бассуйексиздер
бассуйексиздер, ж, ж, ж, Курстық жұмыстың мақсаты, Ргз, file-2778 2, Айсәле сро 1960-2000

Желілілер типіне қысқаша сипаттама. Қандауырша — бассүйексіздердің өкілі.

ЖЕЛІЛІЛЕР ТИПІ

Денесі қуысты (целом), үш қабатты,

екіжақты симметриялы. Арқа жағында

ішкі қаңқаның қызметін атқаратын желісі

болғандықтан, олар ЖЕЛІЛІЛЕР деп аталады.

Олардың 40 - 45 мыңдай түрлері бар.

Желілілер құрлықта, топырақта, суда,

ағаш басында мекендейді.

ЖЕЛІЛІЛЕРГЕ

ҚОСМЕКЕНДІЛЕР

БАЛЫҚТАР

ҚҰСТАР

СҮТҚОРЕКТІЛЕР

ЖОРҒАЛАУШЫЛАР

АСЦИДИЯ

ҚАНДАУЫРША

ЖЕЛІЛІЛЕРГЕ ТӘН БЕЛГІЛЕР

Арқа жағында серпімді әрі тығыз арқа желісі болады;
Желінің үстіңгі жағында ұзынынан орналасқан жүйке түтігі бар;
Жұтқыншақтың екі бүйірінде көптеген желбезек саңылаулары орналасқан;
Қан тарату жүйесі – тұйық;
Жүрегі кеуде қуысының төменгі жағына орналасқан;

ЖЕЛІЛЕРДІҢ ҮШ ТИП

ТАРМАҒЫ

БАССҮЙЕКСІЗДЕР

ОМЫРТҚАЛЫЛАР

ҚАБЫҚТЫЛАР

Қандауыршаның ішкі құрылысы:

1 – ауыз айналасындағы қармалауыштар;

2 – желбезек саңылаулары бар жұтқыншақ; 3 – желі; 4 – жүйке түтігі;

5 – бауыр өскіні; 6 – жыныс бездері; 7 – ішек; 8 – аналь тесігі.

Құйрық жүзбеқанатының пішіні медицина құралы – қандауырға ұқсас болғандықтан, ол қандауырша д.а.

Тән белгілер:

Омыртқасы жоқ желілі жануар;
Желі, жүйке түтігі, желбезек саңылаулары өмір бойы сақталады;
Дене тұрқы 5 – 8 см;
Арқа жүзбеқанаты тұтас әрі жіңішке;
Ауыз алды қуысының айналасында көптеген қармалауыштар орналасқан;

ТЕРІ ҚАБАТЫ

СЫРТҚЫ ҚАБАТЫ – ЭПИДЕРМИС (ГРЕКШЕ “ЭПИ” – СЫРТҚЫ, “ДЕРМА” – ТЕРІ, ЯҒНИ СЫРТҚЫ ТЕРІ ҚАБАТЫ ДЕГЕН ҰҒЫМДЫ БІЛДІРЕДІ).

ІШКІ ҚАБАТЫ – НАҒЫЗ ТЕРІ ДЕП АТАЛАДЫ.

ЕРЕКШЕЛІГІ: ТЕРІСІНІҢ СЫРТЫНДА ЖҰҚА СІРҚАБЫҚТЫҢ (КУТИКУЛАНЫҢ) БОЛУЫ.

АСҚОРЫТУ ЖҮЙЕСІ

Дара жынысты;
Жүрегі болмайды, оның қызметін құрсақ қолқа қантамыры атқарады;
Қаны – түссіз;
Желбезек саңылаулары бар жұтқыншақ болады;
Жұтқыншағының маңында көптеген зәршығару түтікшелері орналасқан;
Ұсақ жыныс бездері жұтқыншақ маңында орналасады;
Жүйке түтігінің әр жерінде жарық сезгіш жасушалар шоғырланған;
Сырттай ұрықтанады;

Қандауыршаның ішкі құрылысы:

ҚАБЫҚТЫЛАР ТИП ТАРМАҒЫ. АСЦИДИЯ.

ЖЕЛІСІ ДЕРНӘСІЛ КЕЗІНДЕ ҒАНА БОЛАТЫН, СОҢҒЫ АУЫЗДЫ, ҚАЛЫҢ ТЫҒЫЗ ҚАБЫҚПЕН ҚАПТАЛҒАН ШАЛАЖЕЛІЛІ ЖАНУАРЛАРДЫҢ БІРІ – АСЦИДИЯ.

АСЦИДИЯҒА ТӘН БЕЛГІЛЕР

ҚОСЖЫНЫСТЫ;
ДЕНЕСІ КҮБІ ПІШІНДЕС ТЕГІС, БҰДЫРЛЫ;
ТҰРҚЫ – 1 ММ – ДЕН, 30 СМ ДЕЙІН;
ЖҮЙКЕ ТҮЙІНДЕРІ БАР;
ЗӘРШЫҒАРУ МҮШЕСІ ЖОҚ;
ҚАНТАРАТУ ЖҮЙЕСІ – АШЫҚ ЖҮЙЕЛІ;

АУЫЗ СИФОНЫ

↓

ЖҰТҚЫНШАҚ

↓

ҚАРЫН

↓

ІШЕК

↓

КЛОАКАЛЫҚ ТҮТІК

АСҚОРЫТУ ЖҮЙЕСІ

ІШЕКТЫНЫСТЫЛАР КЛАСЫ - БАЛАНОГЛОСС

ШАЛАЖЕЛІЛІЛЕР;
ДЕНЕСІ: ЕТТҰМСЫҚТЫ БАС, ЖАҒА, ТҰЛҒА;
ЖЕЛБЕЗЕК АРҚЫЛЫ ТЫНЫС АЛАДЫ;
ҚАНТАРАТУ ЖҮЙЕСІ - АШЫҚ;
СЕЗІМ МҮШЕЛЕРІ ЖОҚ;

Деңгейлік тапсырмалармен жұмыс.

А – деңгей.
Желі (хорда) қандай қызмет атқарады? 2. Неліктен тип желілілер деп аталған? 3. Желілілер қандай тип тармақтарға бөлінген?
В – деңгей.
Қандай желілілерде желі мен жүйке түтігі өмір бойы сақталады? 2. Қандауыршаның тері жабынының құрылыс ерекшеліктерін атаңдар. 3. Қандауыршаның қанайналым жүйесінің қандай ерекшелігі бар?
С – деңгей.
Қандауыршаның асқорыту жүйесінің құрылысы қандай? 2. Қандауырша қалай көбейеді?
3 Желілі жануарларға тән белгілерді атаңдар.

ҰБТ – минуты.

Желілер. Желбезек саңылаулары. Қабықтылар. Омыртқалалар. Эпидермис.

Желі. Жүйке түтігі. Бассүйексіздер. Сірқабық. Нағыз тері.

Желілердің өзіне тән белгілері	Желілердің жәндіктермен ұқсас белгілері

Дененің соңғы қуысы болады.
Желісі бар.
Қантарату жүйесі – тұйық.
Көптеген желбезек саңылаулары бар.
Денесі үш қабаттан тұрады.
Денесі екіжақты симметриялы.
Жүйке түтігі бар.

Желілі жануарлардың өздеріңе таныс омыртқасыз жануарлармен ұқсас және айырмашылық белгілерінің санын тұсына жазып көрсетіңдер.

жүктеу/скачать 452,79 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: