Жетекші: PhD қауымдастырылған профессоры Мендигалиева А. С. Орал, 2023 жыл Жоспар: І. Кіріспе ІІ. Садақ атудың шығу тарихы
жүктеу/скачать 0,69 Mb.
|
| ІІ. Садақ атудың шығу тарихы
Садақ - Адам ойлап тапқан алғашқы дәл қашықтықтағы қару. Бұл таңғажайып механизмнің біздің мыңдаған жылдар бұрын біздің алыс ата-бабаларымызға қызмет еткеніне дәлелдер бар. Ежелгі үңгірлердің қабырғаларында сіз қарабайыр садақтармен соғыс және аң аулау көріністері туралы ой жүгірте аласыз. Бұл талғампаз қару-жарақтар бүкіл адамзат тарихымен қатар жүрді. Садақтың ойлап табылуы адам өмірін түбегейлі өзгертті деп сенімді түрде айта аламыз. Аң аулау әлдеқайда жеңілдеді, соғыстар мүлдем жаңа сипат алды. Сурет 2. Садақ атудың шығу тарихы Садақ пен оқ —Мезолит заманынан бері бар, садақты үйеңкі, басқа да қатты ағаш шыбықтарын доғаша иіп, екі ұшын қайыспен керіп жасайды. Күрделі садақтың сыртқы бетіне сіңір тартылып, ішкі жағы мүйізбен қапталады, кейде ортасы мен екі шетіне сүйек бастырма қағылады. Садақтың ағашына керілген жіптің атаулары — кіріс, адырна, қайыс. Кіріс — садақтың керме бауы, қайысы Адырна — садақтың кермесі, яғни садаққа иіп тартылған қайыс. Садақшының жарағына кіретін нәрселері: жебе салынған қорамсақ, қолды жебеден сақтайтын жапсырма, садақ тартатын, қолды сақтайтын қолғап немесе саусақ киер. Садақ ату — мергендік спортының бір түрі. 1900 жылдан бері - жазғы Олимпиада ойындарының тізіміне кірген. Шыдамдылық, жүйке мықтылығы, өткір көз және қуатты қол – осының барлығы садақпен атқанда жеңіске жету үшін қажет. Бүгінгі күні осы спорт түрімен әлемгнің 140 елінде айналысады, ал садақ ату көп күшті қажет ететін, соңғы жебеге дейін жалғасатын жарыс. Садақ ату халықараралық федерациясы (ФИТА) 1931 ж. құрылды. Садақ ату адамзат қоғамы дамуының алғашқы кезінен аң аулауда, сондай-ақ оқпен атылатын қарулар шыққанға дейін соғыста кеңінен қолданылған. Садақ тарту башқұрт, қырғыз, бурят, қазақ, т.б. халықтардың жамбы ату, алтын қабақ, теңге ату сияқты ұлттық ойындарында кең таралған. Көптеген халықтар өздерінің өмір сүрген аймағында қол жетімді материалдар мен қару-жарақтың міндеттеріне байланысты басқа садақ үлгілерінен өзгеше болды. Шығыс халықтары осы атыс қаруын жасау мен пайдалануда ерекше шеберлікке қол жеткізді. Дәл осы Азияда әртүрлі материалдардан тұратын композиттік садақ ойлап табылды және танымал болды. Осындай қаруды жасау кезінде аңшылықтан алынған материалдар қолданылды. Көбіне жебе жануарлардың сіңірлеріне, сүйектері мен мүйіздеріне кіретін.[2] жүктеу/скачать 0,69 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|