Жиынтық бағалауға арналған әдістемелік ұсыныстар «Қазақ тілі мен әдебиеті Т2»

Оқу мақсаты Бағалау критерийі Ойлау дағдыларының деңгейі
8.1.4.1 Орта көлемді прозалық, драмалық және поэзиялық

шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын

талдау

8.2.2.1 Түрлі жанрдағы көркем мәтіндерге сүйене отырып,

көңіл күйді білдіруде ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті

формаларын қолдана білу

Білім алушы

• Шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтайды

• Мәтіндердегі ақпараттар мен ұлттық сөз әдебі және

сөйлеу этикеті формаларын ауызша мәтін құрауда

қолданады

Қолдану

Орындау уақыты Тапсырма

15-20 минут

Мәтінді мұқият тыңдап, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.

Қалың жұртым, қазағым, мақтан бүгін,

Жан сырыңды жайып сап ақтар бүгін.

Мерейі үстем мерекең болсын құтты,

Сан ғасырлар жоғалтып тапқан бүгін.

Көңілге ыстық, көзге нұр атың қандай,

Адамзатты аялап шақырғандай,

«2030» атты болашағың

Келе жатыр қол бұлғап батырлардай.

Тұлғасы бол, қазағым, бар биіктің,

Ән шырқасын әр күнің жаңғырып тым.

Иегері бола бер, Қазақстан,

Таңдандырар өзін де мәңгіліктің!

1. 
   Мазмұны негізінде өлеңге тақырып қойыңыз.
   

2. 
   Өлеңнің идеясын анықтап, 1 сөйлеммен жазыңыз.
   

3. 
   Өлеңдегі ақпараттарды және адамның түрлі көңіл күйін білдіретін сөздерді қолдана отырып, «Тәуелсіз елдің ұланымын!» тақырыбында өз ойыңызды білдіріңіз.
   

22

Оқу мақсаты

8.3.2.1 Публицистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк,

жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын
анықтау
8.4.1.1 Мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап,
шағын мақала, пікір, интервью жазу

Бағалау
Білім алушы

критерийі

• Мәтіндегі (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) жанрға

қатысты ерекшелікті анықтайды

• Шағын мақала, пікір, интервью жазуда жанрлық және стильдік
ерекшелігін сақтайды

Ойлау дағдыларының деңгейі
Қолдану

Орындау уақыты

15-20 минут

Тапсырма

Мәтіндерді оқып, жанрлық ерекшеліктеріне талдау жасаңыз.

Бабаларымыз ежелден «Өнер алды – қызыл тіл» деп сөз өнерін аса жоғары бағалаған. Ақындар сөз сайысы кезінде жеңіске жетудің жолын іздеп, нақты дәлелдер келтіріп, сөзбен жеңген.

Айтыста ақындардың импровизациясы, логикасы мен дәлелінің күштілігі анық байқалуы тиіс. Сөз өнерінің, образды, көркем ойлардың тілдік көрінісін айтыс өлеңдерінен көреміз.

Ақындар тіліндегі көркем құралдарының бірі – мақал -мәтелдер. Мақал-мәтелдердің көпшілігі игі қасиеттерге үндеу, уағыздау сипатында болады. Мақал-мәтелдердің ерекшелігі – мазмұны терең, аз сөзбен көп мағына береді және көпшілігі есте тез сақталады. Айтыс өлеңдеріндегі мақал-мәтелдер тілдің эстетикалық қызметін күшейтіп, өлең сөзді әсерлі етеді. Ал қанатты сөздер мен мақал-мәтелдер әдеби тілімізді байытуға қосқан айтыс ақындарының үлесі екендігін көрсетеді.

1. 
   Мәтіннің жанры ___________________________________
   
2. 
   Мәтіннің жанрына тән 2 ерекшелікті белгілеңіз.
   

А) кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімдер қамтылады

В) өзекті мәселе талқыланып, автор көзқарасы жазылады С) көтерілген мәселе диалог түрінде жазылады

4. 
   шығарманың тіл ерекшелігі, көркем тәсілдері жазылады Е) оқиғаларды, талдап-бағалайды, оқырмандарға түсіндіреді
   

3. 
   Өзіңіз таңдаған айтыскер ақынның бірімен сұхбат мәтінін жазыңыз.
   

25