Жұмыс бағдарламасы Дәрістер конспектісі Практикалық және семинарлық сабақтар Зертханалық практикум
Орыс әдебиеттанушылары балалар әдебиеті ерекшеліктері жайында
жүктеу/скачать 2,32 Mb.
|
| 2.Орыс әдебиеттанушылары балалар әдебиеті ерекшеліктері жайында. Ересектер әдебиеті мен балалар әдебиетінің жалпы міндеттері мен принциптері, көркемдік әдістері мен тарихи тағдыры бірдей. Бірақ балалар әдебиеті әдебиеттің жеке бір саласы болып есептеледі, оған ерекше қасиеттер тән. Балалар әдебиетінің ерекшелігі жайындағы мәселе талай рет талас өзегіне айналды. Көбінесе бір-біріне кереғар пікірлер легі толастамады. Кейбір сыншылар балалар әдебиетінің басты ерекшелігі – оның тематикасында, басқалары – оның ұғынықтылығында, үшіншілері – оның балаларға лайықталған ерекше тілінде деп түсінді.
1971-1973 жылдары «Детская литература» журналы беттерінде балалар кітаптарының өзіндік ерекшеліктері жайында жазылған мақалалар жарық көре бастады. Мақала авторларының паймдауынша, жазушының ерекше таланты, яғни дүниені бала көзімен көре білетін тума қабілеті, оның алдын-ала ойластырылған педагогтік және көркемдік ішкі есебі болуы керек. Ол өз идеяларын белгілі бір жас мөлшеріндегі бала оқырманға жеткізе білуге ұмтылуы қажет. Балалар әдебиетінің ерекшелігін бала оқырманның жас өзгешелігін есепке алу да айқындайды.«Әйтпегенде, - дейді М.Горький. – жазушы қаламынан балаға да, ересек адамға да қажетсіз, адрессіз кітап тууы мүмкін». Балалар әдебиеті баспасы жұмысының күрделілігін С.Маршак оның үш тілде кітап шығаруымен байланыстырады, өйткені бес жастағы бала бір тілде, он жастағы бала екінші тілде, ал он бес жастағы бала үшінші тілде сөйлейді. «Жастан-жасқа толуымен өзгеретін бала табиғаты дәуірден дәуір, ұрпақтан ұрпақ ауысқан сайын да өзгеріске түседі. Адамзат та есейеді. Кезінде үлкендердің өздері үшін шығарылған көне мифтер қазіргі уақытта балаға арналған ертегіге айналған» - дейді И.Мотяшов. Балалар жазушысы болу үшін оған білім қажет. Жазушы білімді қайдан алады? Өз балалық шағынан алады. Балалармен арадағы қарым-қатынастан, оларды бақылау нәтижесінен тірнектеп жинайды. Балалар кітаптарының тематикасына шектеу қоюға болмайды, онда адамның бүкіл қоғамдық және жеке өмірі қамтылады. А.Макаренконың айтуы бойынша, бұл жерде «не туралы?» деген сұрақ блмауы тиіс, «қалай?» деген сұрақ қойылуы керек. Балалар әдебиетінің тағы бір қасиеті – юмор. Онсыз ол балалар әдебиеті болмақ емес. Бұның өз балалар табиғатымен белгіленеді. Балада К.Чуковскийдің айтуы бойынша, «күлуге деген үлкен қажеттілік»(есть великая потребность смеяться) бар. Осы қажеттілікті өтеу үшін жарамды материал ұсынылуы қажет. Көркем шығарма балаларды көңілдендіру үшін ғана күлдірмейді, олардың бойында юмор сезімін тәрбиелеу үшін күлдіреді. Өйткені юмор сезімі бала өскенде оның кез келген қолайсыз ортаға қарсы қорғаныс қабілетін арттырады және ұсақ-түйек қажетсіз кикілжіңдерден жоғары тұруға үйретеді. Ашықжарқындылық балалық шаққа тән болатыны сияқты юмор балалар әдебиетіне тән. Балалар әдебиеті – балалар өмірінің энциклопедиясы. Бала кітап арқылы өзін, өз өмірін танып біледі. Балалар өмірінің энциклопедиясы халық өмірінің энциклопедиясын да танытады, өйткені бала тағдыры халық тағдырынан ажырағысыз. Бұның өзі балалар әдебиетінің халық әдебиетімен органикалық бірлікте екендігін байқатады. жүктеу/скачать 2,32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|