Тақырып Дұрыс тамақтану пирамидасы туралы мағлұмат

2. Тапсырма:

• 
  Тақырып бойынша сұрақтарды үйрену және қосымша мәліметтерді жинау
  
• 
  Рефератты көрсету.
  
• 
  Тақырып бойынша баяндама жасау.
  
• 
  Тақырып бойынша презентацияны көрсету
  

3. 
   Орындау формасы: баяндама, реферат, презентация.
   
4. 
   Орындау критериі:
   

7. 
   Реферат көлемі 8-12 слайдтан тұрады. Презентация құрылымы мыналардан тұрады:
   
   1. 
      Титулдық слайд.
      
   2. 
      Мазмұны (презентация бөлімдерін бірізділікпен сипаттау).
      
   3. 
      Кіріспе (зерттеп отырған мәселенің мәнін түсіндіру, таңдалған тақырыпты негіздеу, маңызы мен өзектілігін анықтау, презентацияның мақсаты мен міндеттерін анықтау).
      
8. 
   Негізгі бөлім (презентацияның әрбір бөлімі жеке мәселелерді жеке қарастырып, дәлелді түрде көрсетіп, алдыңғыларын толықтырып, бірізділікпен жалғасы болып отырады, осы бөлімде кесте, схема, сызбалар, суреттер беріледі т.б).
   
9. 
   Қорытынды (презентация тақырыбы бойынша жинақталған ой тұжырымдалып, ұсыныс беріледі).
   
10. 
    Презентация тақырыбына сұрақтар (3-5 сұрақтар).
    
11. 
    Әдебиеттер тізімі.
    
12. 
    Презентация жасағанда 8-10 түрлі әдеби көздер қолдану ұсынылады; презентация мазмұндалу тәртібі қадағаланып, сауатты орындалуы тиіс; мәтін мазмұнына қарай қолданылған әдебиеттерге сілтемесі көрсетілуі тиіс; библиографиясы дұрыс толтырылуы қажет.
    

6. 
   Реферат көлемі 5-8 басылған беттерден тұрады. Реферат құрылымы мыналардан тұрады:
   
   1. 
      Титулдық бет.
      
   2. 
      Мазмұны (реферат бөлімдерін бірізділікпен, беттерімен көрсету).
      
   3. 
      Кіріспе (зерттеп отырған мәселенің мәнін түсіндіру, таңдалған тақырыпты негіздеу, маңызы мен өзектілігін анықтау, рефераттың мақсаты мен міндеттерін анықтау).
      
7. 
   Негізгі бөлім (рефераттың әрбір бөлімі жеке мәселелерді жеке қарастырып, дәлелді түрде көрсетіп, алдыңғыларын толықтырып, бірізділікпен жалғасы болып отырады, осы бөлімде кесте, схема, сызбалар, суреттер беріледі т.б).
   
8. 
   Қорытынды (реферат тақырыбы бойынша жинақталған ой тұжырымдалып, ұсыныс беріледі).
   
9. 
   Әдебиеттер тізімі.
   
10. 
    Реферат жасағанда 8-10 түрлі әдеби көздер қолдану ұсынылады; реферат мазмұндалу тәртібі қадағаланып, сауатты орындалуы тиіс; мәтін мазмұнына қарай қолданылған әдебиеттерге сілтемесі көрсетілуі тиіс; библиографиясы дұрыс толтырылуы қажет.
    

5. 
   Тапсыру мерзімі: Тақырыптық - күнтізбелік жоспарға сәйкес.
   
6. 
   Әдебиеттер:
   

• 
  Смолянский Б.Л., Лифляндский В.Г. Диетология. Новейший справочник для врачей. СПб.: Сова; М.: Изд-во Эксмо, 2003. С. 152-158, 235-247, 284-305, 327-352, 703-758.
  
• 
  Пилат Т.Л., Шарманов Т.Ш., Абдуллабекова Р.М., Костенко В.В. Основные принципы фармаконутрициологии (Биологически активные добавки к пище). Астана-Алматы-Шымкент, 2001. С.13-54, 62-63.
  
• 
  «О профилактике анемии, йододефицита и дефицита витаминов у школьников» Тажибаев Ш.С., Оспанова Ф.Е., И др. 2010г. 193 стр.
  
• 
  Лечебное питание. Учебно-методическое пособие. Под редакцией Шарманов Т.Ш., Ахметов М.А., Алматы,1999г
  
• 
  Шарманов Т.Ш. Казахстан в контексте глобальных проблем питания. Алматы, 2000. С.6-12, 143-151.
  
• 
  Королев А.А. Гигиена питания. М. Медицина, 2006. С. 12-21, 22-156, 216-219, 227-231, 236-240, 242-244.
  
• 
  Физиология питания, санитария и гигиена. Под ред. Мартинчик А.Н., Королев А.А., Трофименко Л.С.. М.: Мастерство: высшая школа, 2000. С. 6-8, 78-79, 85-88, 124-129, 137-143.
  
• 
  Все о правильном питании.Под ред. В.А. Конышев; М.: Олма – Пресс, 2001.
  
• 
  Новый справочник диетолога. Клипина Т.Ю., Шильников Л.В., Богдашич М.В.. Ростов н/Д: Феникс, 2006. С. 59-117, 254-264.
  
• 
  Лечебное питание. Терехин С.П., Ахметова С.В.. Учебно-методическое пособие. Караганда. 2005. С. 18-71, 85-111, 340-359, 394-409.
  
• 
  Формула здоровья. Шарман А. Алматы, 2009 г., С. 40-45, 65-67.
  
• 
  Педиатрияда тағаммен емдеу. Т.Ш.Шарманов басқарған.2010ж. 9-141 беттер
  
• 
  Питание - важнейший фактор здоровья человека. Торегельды Шарманов. Алматы: Асем-Систем, 2010. -158-212 стр.
  
• 
  Руководство по лечебному питанию детей. / Под ред. К.С. Ладодо - М.: Медицина 2000г. -384с.
  
• 
  Лечебное питание в педиатрии. /Под ред. Т.Ш. Шарманова. Алматы -2006г. стр.78-105.
  
• 
  Казахстан в контексте глобальных проблем питания - Т.Ш. Шарманов. Алматы ТОО Баспа, 2000г. с. 91-117.
  
• 
  Алматинский рубеж мирового здравоохранения Торегельды Шарманов. Алматы -Вашингтон – Женева 2008г. с.143-149.
  

8. 
   Бақылау (сұрақтар)
   

• 
  Ұсынылатын тағам өнімдері
  
• 
  Асқазанның резекциясынан кейінгі науқасқа берілетін өнімнің пайдасы туралы сипаттама
  
• 
  Пострезекциялық синдром кезінде тамақтану ерекшелігі
  
• 
  АІЖ аурулары бойынша операция жасалған науқастарға механикалық аялау әдісімен емдәм варианттарын қолдану
  
• 
  Операциядан кейінгі емдәмге коррекция енгізу және сипаттама беру
  

1. 
   Ішектің созылмалы ауруларында тағайындалатын емдәмді көрсетіңіз:
   
2. 
   Қайсы тағамдарды ішектің созылмалы ауруларында тағайындауға болады:
   
3. 
   Ішектің жіті ауруларында қандай тағамдарды шектейді?
   
4. 
   Ішектің жіті ауруларында беруге болмайтын тағамдарды атаңыз?
   
5. 
   Асқазан мен ішектің шырышты қабатына қатты тітіркендіргіш әсер көрсететін тағамды көрсетіңіз:
   
6. 
   Асқазанның шырышты қабатына қатты тітіркендіргіш әсер көрсететін тағамдарды атаңыз:
   
7. 
   Іш қатудың алдын алуға арналған тағамдар:
   
8. 
   Іш қатуда берілетін өнімдерді атаңыз:
   
9. 
   Асқазан сөлінің бөлінуін күшейтетін тағамдар:
   
10. 
    Гипоацидті гастритте асқазан сөлін күшейтуге берілетін тағамдар:
    

12. Қымыз беруге тиым салынатын ауруды атаңыз:

13. Асқазан сөлінің бөлінуін әлсіз тітіркендіретін тағамдарға:

14. Қайсы тағамдар асқазан сөлінің бөлінуіне әлсіз әсер ететінін көрсетінің:

15. Қандай азық-түлік асқазан сөлінің бөлінуін күшейтеді?

16. 
    Асқазан сөлінің бөлінуін күшейтететін қайсы тағамдар?
    

18. Ағзада артық холестериннің жиналуына қай заттек кедергі жасайды?

19. Емдәмде механикалық аялау қандай мақсатты көздейді?

20. Емдәмде химиялық аялау қандай мақсатты көздейді?

21. Емдәмде термиялық аялау қандай мақсатты көздейді?

22. Ішектің перистальтикасын күшейтетін тағамдық заттекті көрсетіңіз:

23. Іш кетумен сипатталатын гастродуоденит ауруы кезінде емдәмде шектейді:

24. Асқазан ойық жарасы және 12-елі ішек ауруларының асқынуы кезеңінде қандай емдәм тағайындалады?

25. № 2 емдәм қай ауруда тағайындалады?

26. Қай ферменттің жоқтығында ішке сүт жақпайды:

27. №0а (хирургиялық) емдәм құрамына енгізілетін тамақ түрлерін көрсетіңіз:

28. Ас қорыту ағзаларына операция жасалғаннан кейін науқасқа берілетін тағамдарды көрсетіңіз:

29. Жіті холециститтің бастапқы 2 күнінде беруге болатын тағамдарды атаңыз:

30. Өттің іркіліп қалуына себепші факторларды көрсетіңіз:

31. Жіті холецистит кезінде беруге болатын тағамдар қайсы:

32. Холециститтің ауырсындыру синдромын қай тамақ қүшейтіп жіберуі мүмкін:

33. Өттің іркілуіне себепкер болатын тағамдарға жататыны қайсы:

34. Созылмалы холециститі бар науқасқа беруге болмайтыны қайсысы:

35.Одди сфинктері қай тамақтан спазм беруі мүмкін:

36. Холециститі бар науқасқа қандай майларды беруге болады:

37. Жіті панкреатитте неше күн шамасында тамақ берілмейді:

38. Жіті панкреатитте нешінші номерлі емдәм беріледі:

39. Төменде аталған тағамдық өнімдердің қайсысын созылмалы панкреатитте беруге болалды:

40.Созылмалы панкреатиті бар науқасқа әртүрлі көкөністен дайындалған тамақты қалай пісіріп беру керек:

41. Жіті панкреатиттің бастапқы кезеңінде қай сусындарды(сұйықтық түрінде) ішуге болады:

42. Жеңілдетілген күндерді қандай мақсатпен тағайындайды?

43. Рефлюкс- эзофагиті бар науқастарда қандай заттек асқазан секрециясы мен моторикасын күшейтеді?

44. Рефлюкс – эзофагиті бар науқастар қыжылдауды қай уақытта сезінеді?

45. Рефлюкс – эзофагиті бар науқастарға минералдық суды қанша береді?

46. Асқазан мен ұлтабардың ойық жара ауруы бар науқастарға қай емдәм тағайындалады?

47. Іш қатқанда беруге болмайтын тағамды көрсетіңіз?

48. № 4 емдәм қай заттектің молдығымен ерекшеленеді?

49. Созылмалы гастриттің күрт өршіген кезеңінде қай емдәм тағайындалады? (алғашқы күннен бастап)

50. Нан және ұннан жасалған тағамдар АІЖ қай емдәміне енгізілмейді?

51. 1а емдәмінің 1б емдәмінен ерекшелігінің бірін атаңыз? (2)

52. 3 емдәмде беруге болмайтын тағамды көрсетіңіз:

53. Созылмалы гастриті бар науқастардың емдік тағам құрамында қай заттектер мол болу керек?

54. Ішектің әр түрлі созылмалы ауруларының әсерінен болған іш қатпаның онша өршімеген кезінде қай емдәм беріледі?

55. Рефлюкс- эзофагитті емдегенде қандай шаралар қолданылады :

56. Өңеш ауруруларда қолданылатын емдәмнің энергиялық құндылығы:

57. Өңештің патологиясында берілетін емдәмде рұқсат етілген тағамдар:

58. Гастрит өршіген кезде қандай емдәм беріледі?

59. Механикалық- химиялық аялау мақсатын қолданғанда қандай тамақтар беруге болмайды?

60. № 4 б емдәмнің химиялық құрамы мен энергиялық құндылығындағы көмірсулардың мөлшері?

61. Асқазан мен ұлтабардың ойық жара ауруы бар науқасқа аурудың аса өршіген кезінде науқасқа 5-7 күндей қандай емдәм беріледі?

62. Іш қатқанда берілуге болмайтын тағамдар:

63. Белок мөлшерін нормаға жақындап, ал майлар мен көмірсулар азайту арқылы энергиялық құндылықты төмендетуге арналған емдәм:

64. №3 емдәм мәзірінің үлгісінде жатар алдынан не беріледі?

65. Емдәммен емдеуде механикалық аялауда қандай мақсат бар:

66.Химиялық аялауда қандай мақсат бар:

67. Қандай ферменттер май ыдырауына қатысады:

68. Өт бөлінуіне не әсер етеді:

69. Асқазан сөлінің шығуын күшейтетін тағамдар:

70. Асқазан сөлін нашар қоздыратын тағамдар:

71. Ішектің созылмалы аурулар кезінде емдәм тағайындау мақсаты:

72. Ішектің созылмалы ауруларында берілетін емдәмнің мақсаты:

73. Қандай заттар ішек перистальтикасын күшейтеді:

74. Липотроптық әсері жоқ тағамдарды белгілеңіз:

75. Іш қатуды болдырмайтын өнімдер:

76. Гастритің өршу кезінде қандай тағамдарға тиым салынады:

77. Бірмезгілде жүретін заттек алмасудың үрдістерін көрсетіңіз:

78. Ассимиляция үрдісін сипаттайтын дұрыс анықтаманы көрсетіңіз:

79. Диссимиляция үрдісін сипаттайтын дұрыс анықтаманы көрсетіңіз:

80. Зат алмасудың дұрыс анықтамасын көрсетіңіз:

81. Заттек алмасуы бірмезгілде жүретін қандай үрдістерден тұрады ?

82. Қай факторлар заттек алмасудың айқын бұзылыстарына әкеледі?

83. Теріс энергетикалық баланстың салдары –

84. Ұзаққа созылған теріс энергетикалық баланстың нәтижесінде қандай аурулар дамиды ?

85. Теріс энергиялық баланс қандай жағдайда туындайды?

86. Негізгі алмасуға қайсы энергия шығындалады:

87. Фосфордың сіңуіне ықпал ететін факторды көрсетіңіз:

88. Негізгі тағамдық заттектер тобына жататын толық құрамды көрсетіңіз:

89. Тәуліктік рационның энергиялық құндылығы шығындалатын энергиядан артық болуы ұзақ уақытқа созылса, қандай жағдайға әкеледі?

90. Үйлесімді тамақтану дегеніміз не:

91. С витаминінің тапшылығына қай симптом тән?

92. Ересек еңбекке жарамды адамдар үшін белок, май, көмірсудың оңтайлы қатынасы қандай?

93. Сүт пен сүт тағамдарында қай көмірсу кездеседі?

94. Жануар текті көмірсуды көрсетіңіз:

95. Қай микроэлементтің тапшылығы эндемиялық ауруға алып келеді?

96. Майда еритін витаминдерді көрсетіңіз:

97. Қай категориядағы адамдардың рационына Д витаминін қосу қажет?

98. Энергияның көзі болып табылатын тағамдық заттектерді атаңыз.

100. Организмде 1 грамм май ыдырағанда қанша энергия түзіледі?

101. Организмде 1 грамм көмірсу ыдырағанда қанша энергия түзіледі?

102. Организмде 1 грамм белок ыдырағанда қанша энергия түзіледі?

103. Дұрыс тамақтанбаудан туындайтын алиментарлық ауруларды көрсетіңіз:

104. Ересек адамның тәуліктік рационындағы белоктың үлесін көрсетіңіз:

105. Ересек адамның тәуліктік рационындағы майдың үлесін көрсетіңіз:

106. Ересек адамның тәуліктік рационындағы көмірсудың үлесін көрсетіңіз:

107. Қараңғылық адаптация мен түнгі көргіштікті қай витамин реттейді?

108. Тағаммен бірге фтордың артық түсуі қандай ауруға әкеледі?

109. Қай азықтар тиаминнің (витамин В1) негізгі көзі бола алады?

110. Кальцийдің негізгі көзі болып табылатын өнім:

111. Тағамдық заттектерге және энергияға қажеттілік қандай факторлардың есебінен қарастырылады?

112. Алмастырылмайтын амин қышқылдарын атаңыз:

113. Көпқанықпаған май қышқылдарын атаңыз:

114. Асқазан жолдарында ыдырамайтын және энергия көзі бола алмайтын көмірсу:

115. Қаныққан май қышқылдарына қайсысы жатады:

116. Адам организмі үшін Д витаминінің физиологиялық маңызы қандай?

117. Цинга ауруының себебі:

118. Бери-бери ауруының себебі:

119. Қалқанша без гормондарының синтезіне қай биомикроэлемент қатысады?

120. Тағаммен бірге фтордың жеткіліксіз түсуінен туындайтын ауру?

121. Рахит ауруының себебі:

122. Қан түзуге қатысатын биомикроэлементтерді көрсетіңіз:

123. Әйелдер үшін темірдің тәуліктік қажеттілігін көрсетіңіз:

124. Ерлер үшін темірдің тәуліктік қажеттілігін көрсетіңіз:

125. Энергия шығыны қалай бөлінеді?

126. Заттектердің негізгі алмасу – түсінігінің дұрыс анықтамасын беріңіз:

127. Реттелмейтін энергия шығынына қайсысы жатады?

128. Минералдық элементтердің жіктемесіне қайсысы жатады?

129. Бір мезгілде жүретін заттек алмасудың процестерін көрсетіңіз:

130. Организмдегі энергия шығындарын атаңыз:

131. Реттелінетін энергия шығынына қайсысы жатады?

132. Зоостериндердің негізгі өкілі қайсы:

133. Ретинолдың жетіспеушілігінен қандай ауру дамиды?

134. РР витаминін жеткіліксіз қолданғанда қандай ауру дамиды?

135. Темір жетіспегеннен қай ауру дамиды?

136. Кальцийдің биологиялық ролі қандай?

137. Ұзақ уақыт теріс энергиялық баланс нәтижесінде қандай ауыр дерт дамиды?

138. Витаминдер қандай қасиеттеріне байланысты жіктеледі?

139. Витамин РР (ниацин) ересек адам үшін тәуліктік қажеттілігі және қандай азық-түліктерде көп кездеседі?

140. Витамин РР (ниацин) қандай азық-түліктерде көп кездеседі?

141. Йод қандай азық-түлікте көп кездеседі?

142. Оңтайлы амин қышқылдарының құрамымен ерекшелентін дәнді – дақылдарды атаңыз:

143. Майдың организмге сіңірілуі төмендегі қай көрсеткішке тәуелді:

144. Майдың атқаратын негізгі физиологиялық қызметі:

145. Тиімді тамақтану элементтерін атаңыз:

146. Қазақстан территориясында кеңінен тараған алиментарлық ауруды атаңыз:

147. Жай көмірсуларды атаңыз:

148. Күрделі көмірсуларды атаңыз:

149. Холестериннің қалыптан артық түсуі қандай ауруға әкеледі:

150. Жеңіл сіңетін көмірсулардың организмге шамадан артық түсуінен қандай ауру дамиды:

151. Организмге темірдің сіңірілуін тежейтін (ингибиторлар) азық-түліктер:

152. 4 реттік тамақтану кезінде ертеңгі, түскі, бесінді және кешкі ас үлестеріне қанша пайыз тиеді?

153. Тиімді тамақтануды құрайтын негізгі элементтерді көрсетіңіз

154. Құрамында гемсіз темірі жоғары азық-түліктер:

155. Организмдегі темірдің сіңуін күшейтетін қоректік заттектер:

156. Қай өнімдерде магний көп кездеседі?

157. Құрамында көп мөлшерде гемді темірі бар өнімдер:

158. Антиоксидантты қасиеті бар витаминдерді көрсетіңіз:

159. Организмнің энергияға қажеттілігі қандай негізгі қоректік заттектердің есебімен толтырылады?

160. Метиониннің көзі болатын азық-түліктер:

161. Каротиннің негізгі көзі болатын азық-түліктерді көрсетіңіз

162. Ішектің жиырылу қызметін арттыратын көмірсуларды атаңыз

163. Ішектің пайдалы микрофлорасын реттеуге қатысатын көмірсуларды атаңыз

164. Табиғи фруктозаның көзі болатын өнімдерді атаңыз:

165. Моноқанықпаған май қышқылын көрсетіңіз:

166. Зат алмасудың айқын бұзылысына қандай факторлар әкеледі?

167. Ұзақ оң энергетикалық баланс кезінде қандай ауыр ауру дамиды?

168. Биомикроэлементтерге қайсылары жатады?

169. Құрамында көп мөлшерде гемді темірі бар өнімдер:

170. Қандай жануар текті өнімде КҚМҚ көп кездеседі?

171. Йодтапшылықтың алдын алу шарасы ретінде йодпен қандай азық-түлікті байытады:

172. Витамин тәрізді заттекті көрсетіңіз?

173. Фолий қышқылы жеткіліксіздігі кезінде қандай ауру дамиды?

174. Қай витамин флавиндарға – көкөніс, картоп, сүттің табиғи пигментіне жатады?

175. Ауыр дене еңбегімен айналыспайтын тұлғаларға көмірсулардың орташа тәуліктік қажеттілігін көрсетіңіз:

176. Қандай жағдайда теріс азоттық баланс дамиды?

177. Жалпы толыққұнды тамақтануды анықтауда негізінен қай амин қышқылдарының “триадасы” ескеріледі?

178. Неге әйелдердің энергияға қажеттілігі еркектерге қарағанда төмен?

179. Энергия шығынын анықтауда қандай әдіс жиі қолданылады?