Жұмыс бағдарламасы Оқытушы туралы мәліметтер «Қазақ тілі және әдебиеті» кафедрасының доценті, филология

 

 

Пәннің студенттерге арналған оқу-жұмыс бағдарламасы 

 

Оқытушы туралы мәліметтер 

«Қазақ  тілі  және  әдебиеті»  кафедрасының  доценті,  филология 

ғылымдарының кандидаты Б.Ш.Құралқанова. 

Кабинет 501 А 

Байланыс тел.: 8(771)2771955, e–mail: Bota0975@mail.ru 

Курсты  оқытудың  өзектілігі  мен  қажеттілігі.  ХХ  ғасыр  және  ХХІ 

ғасырдың  басы  –  қазақ  елі  үшін  ғана  емес,  адамзат  қоғамы  үшін  де  санаға 

сансыз өзгерістер, сілкіністер әкелген ерекше кезең. Осы уақыт ішінде адам 

тұрмысы  түгіл  қиялы  да  танымастай  өзгерді.  Дүниежүзілік  соғыстар  мен 

төңкерістер дүниетанымға, этика мен моральға, эстетика туралы түсініктерге 

өзгерістер  әкелді.  «Қазақ  әдебиеті  тарихы»  пәнінің  «Қазіргі  қазақ  әдебиеті» 

курсы  студенттерді  осы  кезеңде  өмір  сүрген  әдебиет  өкілдерінің 

шығармашылығынан  хабардар  етеді.  Ақын-жазушылардың  асыл  мұрасын 

қазіргі  талап  тұрғысынан  саралап,  салмақтауға  міндеттейді.  Сондай-ақ, 

қазіргі қазақ әдебиеті жайлы тың зерттеу еңбектеріне сүйене отырып, әдебиет 

сүйер  қауымның  көркемдік-эстетикалық  нысанасын  анықтауға  елеулі  көмек 

береді.  

Мақсаты.  Пәннің  негізгі  мақсаты  –  қазақ  әдебиетінің  тарихындағы 

маңызды да күрделі кезең болып табылатын ХХ ғасырдағы және ХХІ ғасыр 

басындағы  әдеби  процесс  пен  әдебиет  тарихы  туралы  хронологиялық 

ұстанымды  сақтай  отырып,  әдебиеттану  ғылымының  қол  жеткізген  бүгінгі 

табыстары  негізінде  студенттерге  барынша  толық,  тиянақты  білім  беру. 

Студенттерге әр шығарманы көркемдік-идеялық жағынан талдау барысында 

танылады, әр ақын-жазушының қазақ әдебиетінен алатын орны, қаламгерлік 

бағыты, көркемдік әдісі айқындалады. 

Міндеттері. ХХ ғасырда және ХХІ ғасырдың басында жазылып, жарық 

көрген,  әдебиеттің  тарихы  мен  процесінде  айрықша  орны  бар  көркем 

шығармалар  мен  көрнекті  қаламгерлердің  өмірбаянын,  шығармашылық 

ізденістерін  олар  туралы  іргелі  зерттеулер  мен  еңбектерді  барынша  толық 

қамту  негізгі  міндет  болып  табылады.  Осыған  орай  төмендегідей  міндеттер 

қойылады: 

-  шығарманың тақырып, идеясын білу; 

-  шығармадағы  бейнелер  жүйесін  теориялық  тұрғыда,  портрет, 

мінездеме, психологизмі, ішкі тартысы жағынан талдау; 

-  шығарманың композиция, сюжетін талдай алу; 

-  шығарманың көркемдігін аша білу; 

-  автордың жазушылық стилін айқындау; 

-  ақындар өлеңдерін жаттау; 

-  тақырыптас  басқа  шығармалармен,  түркі,  шетел  әдебиеттерімен 

салыстыру. 

 

Оқытудың 

әдіс-тәсілдері: 

ақпараттық, 

бағыт-бағдарлық, 

түсіндірушілік, жүйелеушілік, дамытушылық. 

Оқытудың  нәтижелері.  Пәнді  меңгеру  нәтижесінде  студенттер  білуі 

тиіс:  

-  өзіндік  көзқарастарын,  теориялық  мәселелерді  әдеби  деректерді 

келтіре отыра дәлелдей білуі; 

- ғылыми, әдістемелік еңбектерді жұмыс барысында пайдалана білуі; 

- теориялық мәселелерді практикамен ұштастыра білуі. 

 

Студент келесі біліктілікті және дағдыны игеруі тиіс:

  

- жүйелі ойлау, инновациялық танымдық: 

- инициативтік, өзіндік шығармашылық; 

- әдеби талдау жасау. 

Пәннің негізі келесі құзыреттілікті меңгеруге ықпал етеді 

-  Арнаулы  –  қазақ  әдебиеті  тарихы  бойынша  құнды  жәдігерлерді, 

ескерткіштерді  жан-жақты  терең  меңгеру,  оларға  әдеби  талдау  жасауға 

дағдылану,  тілдік, әдеби ерекшеліктерін сараптау. 

-  Ақпараттық  –  ақпараттық  технологияларды  меңгере  алуы, 

ақпараттың  түрлерімен  жұмыс  жасай  алуы,  өз  бетімен  іздене  алуы, 

қажеттісін  таңдай  және  талдай    алуы,  ақпаратты  сақтай,  өзгерте,  құрастыра 

алуы және оны өзгелерге жеткізе алуы.  

-  Интеллектуалдық  -  өз  міндеттерін  орындауға  кешенді  түрде  келе 

алуы, талдай отырып ойлай білуі.  

-  Кәсіби  мамандығына  байланысты  оқу  үдерісін  жобалай  және 

ұйымдастыра  алуы,  пәнге  қатысты  білім  берудің  мазмұнын  сұрыптай  алу 

қабілетінің  болуы.  Сонымен  қатар  ғылыми  ойлау  қабілетін  ұштай  түсуге, 

жүйеге салуға қызмет етеді.  

Пререквиттері: 

«Қазақ  халық  ауыз  әдебиеті,  «Қазақ  әдебиетінің  тарихы»  және 

«Әдебиеттануға кіріспе» пәндері 

 

  Постреквезиттер: 

 

 «Әдебиет теориясы», «Қазақ әдебиеті сынының тарихы» пәндері 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Н. 4-70 

ПӘННІҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ 

ЖОБ негізінде күндізгі (ҚТОӘ-31) 

№ 

р/с 

Тақырып атауы 

Сағат саны 

Дәріс  

Тәжіри

бешілік  

Зертх

аналы

қ/студ

иялық 

СӨ

Ж 

 

СО

ӨЖ 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

Модуль-1. ХХ ғасырдың 20-40 жылдарындағы қазақ әдебиеті 

1. 

 Кіріспе.  Қазіргі  қазақ  әдебиетінің 

даму кезеңдері.  

1 

1 

- 

1 

3 

2. 

 С.Сейфуллин шығармашылығы 

1 

- 

3 

3. 

 Б. Майлин шығармашылығы 

1 

- 

3 

4. 

 І.Жансүгіров шығармашылығы 

1 

- 

3 

5. 

 М.Жұмабаевшығармашылығы 

1 

2 

- 

1 

3 

6. 

 Ж.Аймауытовшығармашылығы 

2 

- 

3 

Модуль-2. ХХ ғасырдың 40-60 жылдарындағы қазақ әдебиеті 

7. 

М.Әуезов шығармашылығы 

1 

2 

- 

1 

3 

8. 

Ғ.Мүсірепов шығармашылығы 

1 

2 

- 

1 

3 

9. 

С.Мұқанов шығармашылығы 

1 

1 

- 

1 

3 

10. 

Ғ.Мұстафин шығармашылығы 

1 

- 

3 

11. 

Қ.Аманжолов шығармашылығы 

1 

- 

3 

Модуль-3. ХХ ғасырдың 60-90 жылдарындағы қазақ әдебиеті 

12. 

Ә.Тәжібаев шығармашылығы 

1 

1 

- 

1 

3 

13. 

Ә.Нүрпейісов шығармашылығы  

1 

2 

- 

1 

3 

14. 

І.Есенберлин шығармашылығы 

1 

- 

3 

15. 

Қ.Мырзалиевшығармашылығы 

1 

1 

- 

1 

3 

16. 

М.Мақатаевшығармашылығы 

1 

- 

3 

17. 

Х.Есенжановшығармашылығы 

1 

1 

- 

1 

3 

18. 

Ә.Кекілбаев шығармашалығы 

1 

1 

- 

1 

4 

19. 

О.Бөкеев шығармашылығы 

1 

2 

- 

1 

4 

20. 

Д.Исабеков шығармашылығы 

1 

1 

- 

1 

4 

21. 

Т.Әбдіков шығармашылығы 

1 

- 

3 

Модуль-4. ХХ ғасырдың сңы мен ХХі ғасыр басындағы қазақ әдебиеті 

22. 

Қазіргі қазақ поэзиясы 

1 

1 

- 

1 

3 

23. 

Қазіргі қазақ прозасы 

1 

1 

- 

1 

3 

24. 

Қазіргі қазақ драматургиясы 

1 

1 

- 

1 

3 

Қорытынды 

15 

30 

- 

15 

75 

 

 

 

 

 

Н. 4-70 

ПӘННІҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ 

ЖОБ негізінде күндізгі (ҚТӘ-31) 

№ 

р/с 

Тақырып атауы 

Сағат саны 

Дәріс  

Тәжіри

бешілік  

Зертх

аналы

қ/студ

иялық 

СӨ

Ж 

 

СО

ӨЖ 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

Модуль-1. ХХ ғасырдың 20-40 жылдарындағы қазақ әдебиеті 

1. 

Кіріспе.  Қазіргі  қазақ  әдебиетінің 

даму кезеңдері.  

2 

1 

- 

1 

3 

2. 

С.Сейфуллин шығармашылығы 

1 

- 

3 

3. 

Б. Майлин шығармашылығы 

1 

- 

3 

4. 

І.Жансүгіров шығармашылығы 

1 

- 

3 

5. 

М.Жұмабаевшығармашылығы 

2 

2 

- 

1 

3 

6. 

Ж.Аймауытовшығармашылығы 

2 

- 

3 

Модуль-2. ХХ ғасырдың 40-60 жылдарындағы қазақ әдебиеті 

7. 

М.Әуезов шығармашылығы 

2 

2 

- 

1 

3 

8. 

Ғ.Мүсірепов шығармашылығы 

2 

2 

- 

1 

3 

9. 

С.Мұқанов шығармашылығы 

2 

1 

- 

1 

3 

10. 

Ғ.Мұстафин шығармашылығы 

1 

- 

3 

11. 

Қ.Аманжолов шығармашылығы 

1 

- 

3 

Модуль-3. ХХ ғасырдың 60-90 жылдарындағы қазақ әдебиеті 

12. 

Ә.Тәжібаев шығармашылығы 

2 

1 

- 

1 

3 

13. 

Ә.Нүрпейісов шығармашылығы  

2 

2 

- 

1 

3 

14. 

І.Есенберлин шығармашылығы 

1 

- 

3 

15. 

Қ.Мырзалиевшығармашылығы 

2 

1 

- 

1 

3 

16. 

М.Мақатаевшығармашылығы 

1 

- 

3 

17. 

Х.Есенжановшығармашылығы 

2 

1 

- 

1 

3 

18. 

Ә.Кекілбаев шығармашалығы 

2 

1 

- 

1 

4 

19. 

О.Бөкеев шығармашылығы 

2 

2 

- 

1 

4 

20. 

Д.Исабеков шығармашылығы 

2 

1 

- 

1 

4 

21. 

Т.Әбдіков шығармашылығы 

1 

- 

3 

Модуль-4. ХХ ғасырдың сңы мен ХХі ғасыр басындағы қазақ әдебиеті 

22. 

Қазіргі қазақ поэзиясы 

2 

1 

- 

1 

3 

23. 

Қазіргі қазақ прозасы 

2 

1 

- 

1 

3 

24. 

Қазіргі қазақ драматургиясы 

2 

1 

- 

1 

3 

Қорытынды 

35 

30 

- 

15 

75 

 

 

 

 

 

Н. 4-70 

ПӘННІҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ 

ТжКБ негізінде күндізгі (ҚТӘ(қ)-21) 

№ 

р/с 

Тақырып атауы 

Сағат саны 

Дәріс  

Тәжіри

бешілік  

Зертх

аналы

қ/студ

иялық 

СӨ

Ж 

 

СО

ӨЖ 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

Модуль-1. ХХ ғасырдың 20-40 жылдарындағы қазақ әдебиеті 

1. 

Кіріспе.  Қазіргі  қазақ  әдебиетінің 

даму кезеңдері.  

- 

1 

- 

1 

1 

1. 

 С.Сейфуллин шығармашылығы 

- 

2. 

 Б. Майлин шығармашылығы 

- 

3. 

 І.Жансүгіров шығармашылығы 

- 

4. 

 М.Жұмабаевшығармашылығы 

- 

1 

- 

1 

1 

5. 

 Ж.Аймауытовшығармашылығы 

- 

Модуль-2. ХХ ғасырдың 40-60 жылдарындағы қазақ әдебиеті 

7. 

М.Әуезов шығармашылығы 

- 

1 

- 

1 

1 

8. 

Ғ.Мүсірепов шығармашылығы 

- 

1 

- 

1 

1 

9. 

С.Мұқанов шығармашылығы 

- 

1 

- 

1 

1 

10. 

Ғ.Мұстафин шығармашылығы 

- 

11. 

Қ.Аманжолов шығармашылығы 

- 

Модуль-3. ХХ ғасырдың 60-90 жылдарындағы қазақ әдебиеті 

12. 

Ә.Тәжібаев шығармашылығы 

- 

1 

- 

1 

1 

13. 

Ә.Нүрпейісов шығармашылығы  

- 

1 

- 

1 

1 

14. 

І.Есенберлин шығармашылығы 

- 

15. 

Қ.Мырзалиевшығармашылығы 

- 

1 

- 

1 

1 

16. 

М.Мақатаевшығармашылығы 

- 

17. 

Х.Есенжановшығармашылығы 

- 

1 

- 

1 

1 

18. 

Ә.Кекілбаев шығармашалығы 

- 

1 

- 

1 

1 

19. 

О.Бөкеев шығармашылығы 

- 

1 

- 

1 

1 

20. 

Д.Исабеков шығармашылығы 

- 

1 

- 

1 

1 

21. 

Т.Әбдіков шығармашылығы 

- 

Модуль-4. ХХ ғасырдың сңы мен ХХі ғасыр басындағы қазақ әдебиеті 

22. 

Қазіргі қазақ поэзиясы 

- 

1 

- 

1 

1 

23. 

Қазіргі қазақ прозасы 

- 

1 

- 

1 

1 

24. 

Қазіргі қазақ драматургиясы 

- 

1 

- 

1 

1 

Қорытынды 

- 

15 

- 

15 

15 

 

 

 

 

 

 

Н. 4-70 

ПӘННІҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ 

ТжКБ негізіндегі сырттай 

№ 

р/с 

Тақырып атауы 

Сағат саны 

Дәріс  

Тәжіри

бешілік  

Зертх

аналы

қ/студ

иялық 

СӨ

Ж 

 

СО

ӨЖ 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

Модуль-1. ХХ ғасырдың 20-40 жылдарындағы қазақ әдебиеті 

1. 

Кіріспе.  Қазіргі  қазақ  әдебиетінің 

даму кезеңдері.  

- 

1 

- 

- 

2 

2. 

С.Сейфуллин шығармашылығы 

- 

2 

3. 

Б. Майлин шығармашылығы 

- 

2 

4. 

І.Жансүгіров шығармашылығы 

- 

2 

5. 

М.Жұмабаевшығармашылығы 

- 

- 

- 

- 

2 

6. 

Ж.Аймауытовшығармашылығы 

- 

2 

Модуль-2. ХХ ғасырдың 40-60 жылдарындағы қазақ әдебиеті 

7. 

М.Әуезов шығармашылығы 

- 

- 

- 

- 

2 

8. 

Ғ.Мүсірепов шығармашылығы 

- 

- 

- 

- 

2 

9. 

С.Мұқанов шығармашылығы 

- 

1 

- 

- 

2 

10. 

Ғ.Мұстафин шығармашылығы 

- 

2 

11. 

Қ.Аманжолов шығармашылығы 

- 

2 

Модуль-3. ХХ ғасырдың 60-90 жылдарындағы қазақ әдебиеті 

12. 

Ә.Тәжібаев шығармашылығы 

- 

- 

- 

- 

2 

13. 

Ә.Нүрпейісов шығармашылығы  

- 

- 

- 

- 

2 

14. 

І.Есенберлин шығармашылығы 

- 

2 

15. 

Қ.Мырзалиевшығармашылығы 

- 

1 

- 

- 

2 

16. 

М.Мақатаевшығармашылығы 

- 

1 

17. 

Х.Есенжановшығармашылығы 

- 

- 

- 

- 

1 

18. 

Ә.Кекілбаев шығармашалығы 

- 

- 

- 

- 

1 

19. 

О.Бөкеев шығармашылығы 

- 

- 

- 

- 

1 

20. 

Д.Исабеков шығармашылығы 

- 

- 

- 

- 

1 

21. 

Т.Әбдіков шығармашылығы 

- 

1 

Модуль-4. ХХ ғасырдың сңы мен ХХі ғасыр басындағы қазақ әдебиеті 

22. 

Қазіргі қазақ поэзиясы 

- 

- 

- 

1 

1 

23. 

Қазіргі қазақ прозасы 

- 

- 

- 

1 

1 

24. 

Қазіргі қазақ драматургиясы 

- 

- 

- 

1 

1 

Қорытынды 

- 

3 

- 

3 

39 

 

 

 

 

 

Теориялық курс мазмұны 

 

1-тақырып. Кіріспе. Қазіргі қазақ әдебиетінің даму кезеңдері.  

Қазіргі  қазақ  әдебиетінің  шартты  түрде  кезеңдерге  бөлінуі.  Әр 

кезеңдегі  қазақ  әдебиетінің  даму  сипаты.  Жанр  табиғаты,  шығарманың 

көркемдік  әлемі,  сюжеті,  характер,  туындының  жазылу  тарихы,  типтендіру 

мәселелері.  ХХ  ғасырдың  20-40  жылдарындағы  қазақ  әдебиеті.  ҰОС  және 

соғыстан  кейінгі  жылдардағы  қазақ  әдебиеті.  ХХ  ғасырдың  60-90 

жылдардағы  қазақ  әдебиеті.  Тәуелсіздік  кезеңіндегі  қазақ  әдебиетінің  даму 

сипаты. 

 

2-тақырып. С.Сейфуллин шығармашылығы. 

С.Сейфуллиннің  шығармашылық  өмірбаяны.  Сәкен  лирикасының 

өзіндік  ерекшеліктері.  Поэмаларынан  көрінетін  ақын  шеберлігі.  «Тар  жол, 

тайғақ  кешу»  туындысының  жанрлық  сипаты.  С.Сейфуллин  повестерінің 

идеялық-көркемдік 

маңызы.С.Сейфуллин 

пьесалары,олардың 

қазақ 

драматургиясының туып, қалыптасуына ықпал-әсері. 

 

3-тақырып. Б.Майлин шығармашылығы. 

Б.Майлин  -  ақын.  Поэзиясындағы  ауыл  кедейінің  бейнесі,өлеңдерінде 

әйел  бас  бостандығын  паш  етуі.  Б.Майлиннің  лирикалық  поэмалары. 

Б.Майлин  -  әңгіме  жанрының  шебері.  Б.Майлин  повестерінің  тақырыбы, 

идеясы, бейне және тип. Б.Майлиннің драматургия жанрын дамытудағы ролі.  

 

4-тақырып. І.Жансүгіров шығармашылығы. 

Абай  дәстүрін  ілгері  дамытушы.  Ілияс  лирикасының  өзіндік 

ерекшеліктері,  ақындық  шеберлігі.  Поэма  жанрын  дамытудағы  үлесі. 

Дастандарындағы тың өлең өрнегі, тіл көрекмдігі.  

 

5-тақырып. М.Жұмабаев шығармашылығы.  

Ақын  лирикалары.  Ақынның  поэзия  әлеміндегі  кейбір  ізденістері. 

Ақын поэмаларындағы шеберлік. Образдардың сомдалуы, сиволикалық мәні. 

Аударма саласындағы еңбегі. 

 

6-тақырып. Ж.Аймауытов шығармашылығы.  

«Қартқожа»  романының  көркемдік  әлемі.  Авторлық  мінездеме, 

характер сомдау ерекшелігі. «Ақбілек» романындағы қазақ әйелі. Романдағы 

психологизм.  Жазушы  повестері,  образдар,  қосалқы  кейіпкерлер.  Қысқа 

әңгімелері,  новеллаларының  тақырыбы,  идеясы.  Драмалық  шығармалары, 

ондағы кейіпкерлер, характер жіне тартыс.  

 

7-тақырып. М.Әуезов шығармашылығы. 

М.Әуезовтің  әңгімелері  мен  повестерін,  ондағы  әлеуметтік  өмір 

шындығы, тартыс көрінісі, психологизмнің әсері, көркемдік ерекшелігі, образ 

және  тип,  портрет  және пейзаж,  адам характерін  жасаудағы  диалогтің  мәні. 

Драма  жанрындағы  туындылары.  Трагдияларының  тақырыбы,  идеясы, 

образдар  жүйесі,  тартыс.  «Абай  жолы»  роман-эпопеясының  әлем 

әдебиетіндег  іорны.  Романнның  эпопеялы  қсипат  белгілері.  Роман-

эпопеядағы  басты  образ  –  Абай.  Абай  характерінің  өсуі,  кемелдену 

эволюциясы,  азаматтық,  ақындық  мінезінің  шыңдалуы.  Шығармадағы 

Құнанбай  бейнесі.  Романдағы  әйелдер  образы.  Роман-эпопеяның  көркемдік 

ерекшелігі,  әдеби,  тарихи  маңызы.  М.Әуезовтің  драмалық  шығармалары. 

М.Әуезов – қазақ әдебиеті тарихын зерттеуші.  

 

8-тақырып. Ғ.Мүсірепов шығармашылығы.  

Жазушының алғашқы әңгімелері. Әңгімелернідегі аналар образы. 1950-

80  жылдары  жазылған  әңгіме–новеллаларындағы  әлеуметтік–философиялық 

концепция.  Ғ.Мүсірепов  –  классикалық  трагедиялардың  авторы.  Жазушы 

романдарының тақырыбы, идеясы, сюжеті, образдар жүйесі, тіл көркемдігі. 

 

9-тақырып. С.Мұқанов шығармашылығы. 

«Сұлушаш»  поэмасының  жазылу  тарихы,  образдар  әлемі,  көркемдік 

ерекшелігі. «Ботагөз» романының қазақ әдебиетінде алатын орны. Романдағы 

образдардың  типтік  дәрежеге  көтерілуі.  Романның  көркемдік  ерекшелігі. 

«Өмір  мектебі»  трилогиясының  мемуарлық  мәні.  С.Мұқанов  -  драматург. 

«Ш.Уалиханов» пьесасындағы образдар жүйесі, тартыстары мен орын алған 

олқылықтар. С.Мұқанов – әдебиет зерттеушісі. 

 

10-тақырып. Ғ.Мұстафин шығармашылығы. 

Алғашқы  әңгімелерінің  тақырыптары  –  ауыл  кедейлерінің  өмір 

тұрмысы,  колхоз  тіршілігі,  өндірісті  жандандыру  екендігі.  Көркемдік 

әлеміндегі  қателіктерге  ұрынуы.  «Қарағанды»  -  өндіріс  тақырыбына 

жазылған  алғашқы  шығарма  екендігі.  Халықтар  достығының  көрінуі. 

«Шығанақтың» 

тарихи 

негізі. 

Шығанақ 

образы. 

«Милионерде» 

тартыссыздық теориясының көрініс табуы, сюжеттік желісінің босаңдығы.