Жұмыс бағдарламасы «өсімдіктер және микроағзалар экологиясы»
жүктеу/скачать 1,04 Mb.
|
| Дәріс № 10. Топырақ факторы және оның өсімдіктер тіршілігіне маңызы.
Жоспар: 1. Экологиялық фактор сияқты нұрдың мінездемесі 2. Жайма-шуақ радиацияның заңдылықтары 3. Оптикалық жүйе сияқты өсімдік және өсімдіктің жабыны Топырақтық факторлар және олардың өсімдіктердің өсуіне әсері 1.Топырақтық факторлар және олардың өсімдіктердің өсуіне әсері 2.Топырақтың механикалық құрамы, оның экологиялық мәні. Топырақтың химиялық құрамы, оның экологиялық мәні. Топырақтағы кальцийдің мәні. 3.Минералды қоректену элементтері 4.Тұзды топырақтағы өсімдіктердің экологиясы. Галофиттер. П.А. (1950) Генкель бойынша галофиттерді топтастыру.Эугалофиттер, криногалофиттер, гликофиттер. 5.Топырақтың органикалық құрамы және оның экологиялық мәні. Топырақтағы тірі ағзалар мен оынң өсімдіктерге әсері. ТОПЫРАҚТЫҚ (ЭДАФИКАЛЫҚ) ЖӘНЕ ОРОГРАФИЯЛЫҚ ФАКТОРЛАР Топырақ – топырақ түзілудің бірнеше түрлерінің (климат, тірі организмдер, жергілікті жердің рельефі, аумақтың жасы мен адамдардың шаруашылық әрекеті) қатынасында пайда болған ең маңызды табиғи дене. Топырақ түзуші факторлардың үнемі өзгеріп, дамып отыруына байланысты,топырақта үнемі дамып отырады, осыған байланысты топырақтың әр түрлі түрлері кездеседі. СССР-дің аумағында 100 ден аса топырақ типтері кездеседі. Топырақтың қуаты өте маңызды экологиялық мәнге ие. Оның барлық биіктігі өсімдіктердің тамырымен қамтылған. Топырақтың беткі құнарлы, гумусты қабаты қалың болған сайын өсімдік тамыры соғұрлым тереңдей түседі, себебі бұндай топырақтар ылғал мен қоректік заттарды көбірек ұстап тұрады. Сондықтан бұндай топырақта өсетін өсімдіктер көп өмір сүруге бейім болады. Топырақтың барлық типтерінде ылғал, жылулық, тұздылық мөлшері ешкандай экологиялық мән бермейді. Өсімдіктер тамырының топырақтан ылғал алуы оның аэрациясы мен температурасына тәуелді болады. Өсімдіктер тамыры суық топыраққа қарағанда жылы топырақтан қоректік заттарды тезірек алады, себебі суық топырақ өсімдік тамырының өсуіне кедергі келтіреді. Сонымен қоса цитоплазманың су өткізуін тежейді, сөйтіп судың өсімдік бойына таралу қабілеті төмендейді. Егер топырақ температурасы 00С сәл ғана жоғары болса, онда өсімдіктің қоректенуі төмендейді. Топырақтың биотикалық факторы Топырақтың құрамында өсімдіктерді және жануарлардың қалдығынан басқа өсімдіктердің өсуіне үлкен ықпал ететін микро және макроағзалар бар. Топырақтағы тірі ағзаларды Ю.Одум (1975) бірнеше топтарға бөлген: 1.Микробиота – бактериялар, саңырауқұлақтар. 2. Мезобиота – нематодтар, кенелер, құрт-құмырсқалардың кішкентай ұрықтары. 3. Макробиота – өсімдік тамыры, ірі құрт-құмырсқалар мен жауын құрттар. Топырақтың бесхлорофилді микроорганизмдері экологиялық маңызы аса жоғары емес, оған бактериялар, саңырауқұлақтар, актиномициттер, қарапайым инфузорийлер, амебала. Микроорганизмдер көбінесе бау-бақшалық , азотты топырақтарда кездеседі. Олар көбінесе өсімдіктердің тамырында топырақтың ризосферасында болады. Ризосфералар топырақтан химиялық, физикалық және биологиялық қасиеттерімен ерекшеленеді. Дәл осы ризосферада микроорганизмнің көп бөлігі қалыптасқан және осы жерде топырақ түзуші үсрдісі жүреді. Микроорганизмдердің коп болуы топырақтың құнарлылығына ғана тәуелді емес, оған өсімдік түрі де маңызды роль атқарады. жүктеу/скачать 1,04 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|