Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия
ұлттық университеті
Пәннің оқу-әдістемелік кешені
Басылым:
алтыншы
ЕҰУ Ф 703-08-17. Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Алтыншы басылым
Лекция №4. Ізгілік тәрбиесінің теориялық аспектілері
Жоспар:
1.Ізгілік тәрбиесі, оның мақсаты мен міндеттері
2.Бала психологиясы. Баланы түсіну.
3.Баланы тану. Баланы қабылдау.
4.Ізгілік тәрбиесінің әдістері мен тәсілдері. Тәрбие әдістерін таңдау.
Ізгілік тәрбиесі жеке тұлғаны үйлесімді дамытудың мақсаты болып табылады және
педагогикалық процеске қатысушылар арасындағы қарым-қатынастың ізгілік сипатын
болжайды. Мұндай қарым-қатынастарды белгілеу үшін " ізгілік тәрбие"қажет. Соңғысы
қоғамның білім беру құрылымдарына ерекше қамқорлығын көздейді.
Ізгілік дәстүрде тұлғаның дамуы оның өзін-өзі және әлеуметтілігі үйлесімінің
деңгейін сипаттайтын рационалды және эмоциялық салалардағы өзара байланысты
өзгерістер процесі ретінде қарастырылады. Осы үйлесімге қол жеткізу ізгілік тәрбиесінің
стратегиялық бағыты болып табылады.
Өзін-өзі сезіну мен әлеуметтену-тұлғалық көріну салалары, тұлғаның өзіне (өзіне)
және қоғамға (қоғамдағы өмірге) бағытталуының терең өзара байланысқан полюстері және
тиісінше өзін-өзі көрудің екі жағы болып табылады.
Өзін-өзі тану тұлғаның ішкі даму жоспарының көрінісі ретінде, ең алдымен
психофизикалық тұлға даралығының тереңдігін сипаттайды. Ол өзін-өзі тану, өзін-өзі реттеу
және өзін-өзі ұйымдастыру көмегімен жүзеге асырылатын күрделі психикалық жағдайларға
дейін тұлғаның дамуына себепші болады.
Әлеуметтік тұлға дамуының сыртқы жоспарын, ең алдымен әлеуметтік жоспарды
көрсетеді. Ол жеке тұлғаның әлеуметтік құндылықтарға, нормаларға, әдет-ғұрыптарға
бағдарлану дәрежесі мен олардың негізінде алынған жеке қасиеттерінің деңгейі сияқты
параметрлерге ие. Әлеуметтік бейімделу, өзін-өзі бекіту, түзету және оңалту арқылы қол
жеткізіледі және тұлғаның өзін-өзі жүзеге асыру актілерінде көрінеді.
Өзін-өзі тану мен әлеуметтік үйлесімі жеке тұлғаны сыртқы табиғи және әлеуметтік
әлеммен өзара байланыста дамып, жүзеге асырылатын "мен" туралы түсініктердің тұтастығы
мен жан-жақтылығы тұрғысынан сипаттайды. Ізгіліктік тәрбие жеке тұлғаны
әлеуметтендіру, өзіндік тәрбиелеу және өзін-өзі дамыту актілерінде жүзеге асырылады.
Әлемдік теорияда және Ізгілік тәрбиесіпрактикасында жалпы қабылданған мақсат
жан-жақты және үйлесімді дамыған тұлғаның ғасырлар тереңдігінен келе жатқан идеалы
болып қала береді. Бұл мақсат-идеал тұлғаның статикалық сипаттамасын береді. Оның
динамикалық сипаттамасы өзін-өзі дамыту және өзін-өзі жүзеге асыру ұғымдарымен
байланысты. Сондықтан осы үдерістер Ізгілік тәрбиесімақсатының ерекшелігін анықтайды:
тұлғаның өзін-өзі дамытуы және өзін-өзі дамытуы үшін жағдай жасау.
Тәрбиенің мұндай мақсатына қоғамның жеке тұлғаға және өзінің болашағына
қатысты ізгіліктік дүниетанымдық ұстанымдары шоғырланады. Олар адамды табиғаттың
бірегей құбылысы ретінде ұғынуға, оның дамуы өмірдің мақсаты болып табылатын
субъектілік басымдығын мойындауға мүмкіндік береді. Тәрбие мақсатының осындай
тұжырымдамасының арқасында адамның өз өміріне әсерін, өз қабілеттері мен
шығармашылық әлеуетін ашу үшін өзінің құқығы мен жауапкершілігін қайта пайымдауға,
тұлғаның өзін-өзі дамыту мен өзін-өзі іске асырудағы ішкі еркін таңдауының және оған
қоғамның мақсатты ықпалының арасындағы арақатынасын түсінуге мүмкіндік пайда болады.
Демек, қазіргі заманғы ізгілік тәрбиесінің мақсатын түсіндіруде жалпыадамзаттық мәдениет
элементтері мен планеталық сананы қалыптастыру мүмкіндігі бар.
3.Тәрбие әдістерін таңдау ережелері
|