Ұйымдық құрылымның тиімділігі критерийлерінің жиынтығы оның жұмыс істеуін бағалаудың екі бағыты бойынша жасалады: • қол жеткізілген нәтижелердің белгіленген мақсаттарға сәйкестік дәрежесі бойынша;
• жүйенің жұмыс істеу процесінің мазмұнына, ұйымдастырылуына және нәтижелеріне қойылатын талаптарға сәйкестік дәрежесі бойынша.
Ұйымдық құрылымның тиімділігін бағалауда қолданылатын көрсеткіштер өзара байланысты үш топқа бөлінеді: 1. Ұйым қызметінің соңғы нәтижелері мен басқару шығындары арқылы басқару жүйесінің тиімділігін сипаттайтын көрсеткіштер: • пайданың өсуі;
• шығындарды азайту;
• күрделі салымдарды үнемдеу;
• өнімнің сапасы;
• жаңа технологияны енгізу мерзімі және т.б.
2. Басқару процесінің мазмұны мен ұйымдастырылуын сипаттайтын көрсеткіштер: • басқарушылық еңбек шығындары;
• басқару аппаратының өнімділігі;
• бейімделгіштік (өзгеретін жағдайлар ауқымы);
• икемділік (өзгерту және жаңа байланыстарды орнату қасиеті);
• тиімділік (басқару мәселелерін анықтау және шешудің уақтылығы);
• сенімділік (ақаусыз жұмыс істеу);
• еңбекқорлық (тапсырмаларды уақытында орындай білу).
3. Ұйымдық құрылымның ұтымдылығын және оның ұйымдық-техникалық деңгейін сипаттайтын көрсеткіштер: • басқару жүйесінің иерархиялық дәрежесі;
• функцияларды орталықтандыру деңгейі;
• бақылау қабілеттілігінің қабылданған стандарттары;
• құқықтар мен міндеттерді теңестіру;
• ішкі жүйелердің мамандану және функционалдық оқшаулану деңгейі.
Жобаларды сараптау: мақсаттары, принциптері, ұйымдастыру механизмі.
Инновациялық жобаларды сараптау – олардың аса маңызды параметрлерін кешенді тексеру және бақылау рәсімі: жобаның және инновациялық менеджмент жүйесінің құрамына кіретін нормативтік-құқықтық, әдістемелік, конструкторлық-конструкторлық және басқа да құжаттар жүйесінің сапасы; жоба жетекшісінің және оның командасының кәсібилігі; инновациялық ұйымның ғылыми-техникалық әлеуеті мен бәсекеге қабілеттілігі; орындалған есептеулердің сенімділігі, тәуекел дәрежесі және жобаның тиімділігі; жобаны әзірлеу және жүзеге асыру механизмінің сапасы, алға қойылған мақсаттарға қол жеткізу мүмкіндігі.
Орындалған тапсырмалар ауқымы бойынша Р.А. Фатхутдинов инновациялық жобалардың сараптамасын сертификаттаумен салыстырады. Ол халықаралық немесе республикалық маңызы бар ірі экологиялық, ақпараттық және гуманитарлық мәселелерді шешуге бағытталған инновациялық жобалар үшін сараптама емес, сертификаттау жүргізіп, сертификат алғаннан кейін ғана инновациялық жобаны толық қаржыландырумен қамтамасыз ету заңды деп санайды.
Сараптама кезінде тексерілетін сұрақтардың көлемі мен тереңдігін инновациялық жобаның түрі мен ерекшеліктеріне қарай жалпы тапсырыс беруші белгілейді. ЭЫДҰ ұсынымдарына сәйкес инновациялық жобаларға сараптама келесі принциптер негізінде жүзеге асырылады:
1) сараптама нәтижелері бойынша, оны жүргізетін мамандарды іріктеу бойынша даулы жағдайларда төреші ретінде әрекет ететін зерттеушілердің тәуелсіз тобының болуы;
2) қосылған құнды есептеу кезінде ғылыми-зерттеу және инновациялар саласындағы қызмет өндіріс болып есептеледі;
3) күтілетін тиімділікті және бақылаудың уақытын анықтау мүмкіндігін алу үшін орта мерзімді кезеңге шығыстарды алдын ала болжау мен жоспарлауды жүргізу;
4) бақылау әдістері мемлекеттік деңгейде ғылыми-техникалық саясатты басқару жүйесінің даму перспективаларымен байланысты.
Жобаны бағалау әлеуметтік-экономикалық және экологиялық ортаға ғылыми-зерттеу немесе тәжірибелік-конструкторлық нәтижелердің ықтимал әсерін ескереді. Сараптама жобалардың сандық және сапалық бағасын қамтиды. Шешім қабылдау кезінде сарапшылық топтың әрбір мүшесінің айтқан бағасы ескеріледі.
