Орындаған:Байсултан Назерке
Қабылдаған: Усипбекова.А.С
Топ: 1703-52
Өзбекәлі Жәнібеков атындағы Оңтүстік Қазақстан Педагогикалық Университеті
Тақырыбы: Д.Б.Эльконин бойынша жас ерекшелік кезеңдерін талдау
БӨЖ
Жоспар: 1. Жеке тулға дамуындағы Д.Б.Элькониннің козкарастары. II. Д.Б.Эльконин бойынша тулганын даму кезендері:
Балалык шактаты киыншылыктар.
Мектепке дейінгі кезендегі тулга
дамуындаты киыншылыктар. II. Тулганын калыптасуына ойыннын әсері Қорытынды
01 02
03
Д.Б. Эльконин (1904-1984) баланың адамга тән қабілеттері дамуының негізі болатын адамзат іс-әрекеті тәсілдерін меңгеру мәселелерін зерттеді. Эльконин «бала және қоғам» емес, ал «қоғам ішіндегі бала» формуласын қолдады. Бала туылған сәтінен бастап қоғамдық пенде болып табылады. Баланың психикалық дамуы екі типтегі қатынастар жүйесінде - «бала - қоғамдық зат» және «бала - қоғамдық ересек адам» жүйесінде жүзеге асады. Бала үшін қоғамдық ересек адам заттармен «қоғаммен шығарылған әрекет ету тәсілдерінің», өмір магынасы мен нормаларының иесі болып табылады. Бала мәдениет негіздерін меңгере отырып, өмір жағдайларына бейімделмейді, ал іс-әрекеттің белсенді субъектісі болып табылады. Іс-әрекетті жүзеге асыру барысында балада түрлі психикалық жанақұрылымдар дамиды.
Бала емірінде белгілі жасы _ немесе даму кезені - салыстырмалы туйыкталу кезені. Кандайда болмасын даму кезені келесі керсеткіштермен
сипатталады:
1. Белгілі елеуметтік жагдай дамумен
немесе ересектермен бул даму
денгейінде кандай карым-катнаста
болатынына байланысты.
2. Ic-арекеттердін негізгі немесе баскарушы типтері (іс-рекеттін бірнеше типтері байкалады, ол даму денгейінін белгілі кезендеріне байланысты.);
3. Негізгі психикалык жана ілімдермен (эр
денгейде ол ерекше туладагы
психикалык урдістердін курылымына
байланысты болады.)
Д.Б. Эльконин бойынша жас ерекшелік даму кезеңдері
Ерте балалық шақ
Балалық шақ
Жеткіншектік шақ
Сәбилік шақ(0-1)
Ерте жас (1-3)
Мектепке дейінгі жас
(3-6)
Бастауыш мектеп жасы (7-11-12)
Жеткіншектік жас (11-12-15)
Ерте жастық шақ (15-18)
Ересектермен тікелей эмоциональды қарым-қатынас
Заттық ма-нипуляивтік іс-әрекет
Әлеуметтік және эмоционалды кезеңдер балаларға өздерінің эмоцияларын және өзгелердің эмоцияларын жақсы түсінуге көмектеседі. Бұл кезеңдер басқа адамдармен өзара әрекеттесуді және ойнауды үйренуді де қамтиды.
Байланыс кезеңдері тілдік және ауызша емес сөйлесуді қамтиды . Бір жылдық білім туралы алғашқы сөздерді қалай айтуға болады және бесжылдықтағы грамматиканың негізгі ережелерін үйрену маңызды
байланыс кезеңдерінің мысалдары болып табылады.
Д.Б. Элькониннің тұжырымдамасында әр сатыда жас ерекшеліктің дамуы іс-әрекеттің жетекші типі арқылы өтеді. Бала не қоғамдық заттар әлемімен араласады, не қоғамдық ересектер әлемімен араласады.
Бала өмірінің бір жасының аягына қарай пайда болатын психологиялық жаңақұрылымдар дамудың әлеуметтік жағдаятын құруга қажеттілік тудырады. Бұл жагдаят баланың ересек адаммен бірлескен іс-әрекеті. Бұл бірлескен іс-әрекеттің мазмұны - алғашында балаға ашылған, ал кейін оның әлемі болып қалган заттарды қолданудың қоғамдық шыныққан тәсілдерің меңгеру. Ерте жастағы дамудың әлеуметтік жағдайы мынадай «бала-ЗАТ-ересек». Бұл жаста бала тек затпен ғана айналысады.
Бала мен ересектің бірлескен іс-әрекетінің әлеуметтік жағдаятының өзінде қарама-қайшылықтар болады. Бұл жағдаятта әрекет ету тәсілі ересек адамдікіндей, сондай-ақ жекедарақ әрекеттерді де орындау қажет. Бұл қарама-қайшылық ерте жаста туындайтын іс-әрекеттің жаңа типінде шешіледі. Бұл заттармен әрекет жасаудың қоғамда қалыптасқан амалдарын меңгеруге бағытталған заттық іс-әрекет.
Д.Б.Эльконин балалар психологиясын оте
терен зерттеген. Онын ойы
бойынша эр кезеннін езіндік ерекшеліктері _ болады. Теменде корсетілген
Д.Б.Элькониннін жіктеуі:
1. Тікелей эмоционалды карым-катнас - _нерестелік кезен (О-1жас)
2. Заттык - манипулятивтік карым-катынас -
ерте балалык шакта (1-3жас);
3. Ойын - мектепке дейінгі кезенде (4-6жас);
4. Окулык іс-эрекеттер - теменгі сынып
окушылары (7-11жас);
5. Интимді - тулгалык карым-катнас - жеткіншектік кезенде (11-15жас);
6. Окулык - касіби іс - эрекет - жасеапірімдік кезен (16-18 жас);
Назарларыңызға рахмет