Ж‰рек, ќан тамырлар ж‰йесі

2 сурет. Кеңірдектің құрылысы (В.Г. Елисеев, Ю.И. Афанасьев, Е.Ф. Котовский бойынша)

1. Бірқабатты көп қатарлы призмалық кірпікшелі эпителий

2. Шырышты қабықшаның меншікті табақшасы

3. Шырыш асты негіз қабықшасы

4. Аралас ақуызды-шырышты бездердің секреторлық бөлімдері

5. Талшықты-шеміршекті қабықша

6. Шеміршек үсті қабық

7. Адвентициальды қабықша

Кірпікшелі жасушалардың пішіні призма тәрізді, апикальды бетінде шамамен 250-дей кірпікшелері бар. Кірпікшелер ауа ағынына қарсы бағытта қозғалып, ауадан шаң-тозаңдар мен микроорганизмдерді ұстауға қатысады.

Бокал тәрізді жасушалар – біржасушалы эндоэпителиалды бездер – гиалурон және сиал қышқылдарына бай шырыш бөледі. Ол шырыш асты негізде орналасқан бездердің өнімімен бірге эпителийді ылғалдауға қатысады. Шырыштың құрамында микроорганизмдерді залалсыздандыруға қатысатын иммуноглобулиндер болады, оларды борпылдақ дәнекер тінінің плазмоциттері бөледі.

Нейроэндокриндік жасушалардың пішіні пирамида тәрізді, ядросы дөңгелек. Бұл жасушалар ауа өткізу жолдарында орналасқан бұлшық ет жасушаларының жиырылуын реттейтін пептидтік гормондар мен биогендік аминдерді бөледі.

Базальды жасушалар – камбиальды жасушалар – пішіні сопақша немесе үш бұрыш тәрізді. Дифференциялану барысында цитоплазмасында тонофибриллалар мен гликоген пайда болады, органеллалардың саны көбееді.

Шырышты қабықшаның меншікті табақшасы борпылдақ талшықты дәнекер тінінен тұрады, құрамында эластикалық талшықтар басым және олар бойлай орналасқан. Бұл қабатта лимфалық фолликулдар мен айналмалы бағытта орналасқан жекелеген жазық бұлшық ет жасушаларының шоғыры кездеседі.